Του Γιάννη Ν. Καλαντζή [email protected]
Καλώς ήλθατε στον αλλοπρόσαλλο κόσμο της Απλής Αναλογικής!
Εκλογές ενόψει μετά από τέσσερα (παρά 47 ημέρες) χρόνια, σπάνιο φαινόμενο στη χώρα μας, ασυνήθιστο στα πολιτικά μας πράγματα. Ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε προ ημερών την ημερομηνία διεξαγωγής τους και χθες μετέβη στην ΠτΔ και ζήτησε, με κάθε επισημότητα, τη διενέργεια βουλευτικών εκλογών, το μεσημέρι δε θυροκολλήθηκε το Π.Δ. διάλυσης της Βουλής. Με δεδομένο ότι οι κάλπες θα ανοίξουν την 21η Μαΐου με το σύστημα της Απλής Αναλογικής (Α.Α.), η επισημοποίηση των ψηφοδελτίων και η ανακήρυξη των συνδυασμών από τον Αρειο Πάγο θα γίνουν τις πρώτες ημέρες του Μαΐου.
Το σύστημα της Α.Α., όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης στο σημερινό και στα επόμενα τρία Κυριακάτικα άρθρα, αποτελεί κατάρα για τη χώρα, διαπίστωση οπωσδήποτε θλιβερή. Προφανώς, οι άνθρωποι που το υποστηρίζουν δεν ξέρουν τις τους γίνεται. Επιζητούν, άθελά τους ίσως, την πολιτική ανωμαλία, που, πιθανότατα, θα συμβεί και στην οσονούπω μετεκλογική διαδικασία.
Πρόκειται για αλλοπρόσαλλο εκλογικό σύστημα προταθέν από τις… προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις της χώρας, που εκτός από τις αλλεπάλληλες χρονοβόρες αναμετρήσεις, εμπεριέχει πολλά αρνητικά: Κόστος μερικών εκατοντάδων εκατομμυρίων (όλα στο βρόντο), παράλυση της διοίκησης, αναστολή αποφάσεων, μείωση διεθνών εμπορικών πράξεων, απουσίες δημοσίων υπαλλήλων, όξυνση πνευμάτων.
Επειδή ο σχηματισμός αυτοδύναμης κυβέρνησης είναι δύσκολος, οι συγκυβερνήσεις, ως επιλογές ανάγκης, δεν κομίζουν με βεβαιότητα θετικό αποτέλεσμα. Δημιουργούν σωρεία προβλημάτων, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Αυτές οι κυβερνητικές συνεργασίες, που επιβάλλει η… “άδολη” αναλογική, δεν φτουρούν στην Ελλάδα, κάτι που δεν εννοούν να το καταλάβουν οι Αριστεροί. Στη Γερμανία των προτεσταντών μπορεί, εδώ μόνο ακυβερνησία προκαλούν και έξοδα αδικαιολόγητα. Στη χώρα μας, για να συγκεντρώσει ένα κόμμα 151 βουλευτές χρειάζεται, περίπου, 46,2% των ψήφων. Το ποσοστό αυτό είναι ακατόρθωτο. Οποιος θεωρεί ότι θα σχηματισθεί κυβέρνηση συνεργασίας, έλκει την καταγωγή από άλλον πλανήτη. Οι αναπόφευκτες επαναληπτικές, αποτελούν δοκιμασία επώδυνη για τη χώρα και τους πολίτες της.
Το σημερινό άρθρο μαζί με τα άλλα που ακολουθούν, μια παρελθοντική διαδρομή των εθνικών εκλογικών αναμετρήσεων, αφορούν στην περίοδο 1946 έως το 2019, ένα χρήσιμο εργαλείο για κάθε πολίτη με πληροφορίες πολύτιμες. Η υπενθύμιση των διαδικασιών, των προϋποθέσεων άσκησης του εκλογικού δικαιώματος, των αποτελεσμάτων και του πλαισίου, εντός του οποίου διεξήχθησαν αυτές, κρίνεται άκρως ωφέλιμη.
Τα μέλη της Βουλής των Ελλήνων, 300 βουλευτές, εκλέγονται με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία κάθε τέσσερα χρόνια. Δικαίωμα ψήφου για την εκλογή βουλευτών έχουν όλοι οι Ελληνες, οι οποίοι θα συμπληρώσουν μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του έτους των εκλογών το 17ο έτος της ηλικίας. Οι 288 εκλέγονται στις 59 εκλογικές περιφέρειες, οι υπόλοιποι 12 σε όλη την επικράτεια, ενιαία.
Εκλόγιμοι είναι οι πολίτες, που έχουν συμπληρώσει το 25ο έτος της ηλικίας τους. Το εκλογικό σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, που ο ΣύριΖα συμπαθεί κατά το δοκούν, οι 250 από τις 300 έδρες κατανέμονται με βάση το αναλογικό σύστημα. Τις υπόλοιπες 50 ή 40 έδρες λαμβάνει το κόμμα, που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο αριθμό έγκυρων ψηφοδελτίων στην επικράτεια. Για να εισέλθει ένα κόμμα στη Βουλή πρέπει να συγκεντρώσει το 3% των έγκυρων ψηφοδελτίων…
Την 31η Μαρτίου 1946 διεξήχθησαν οι πρώτες εκλογές μετά τη δικτατορία Μεταξά, τον πόλεμο και την κατοχή. Στα 21 χρόνια, που μεσολάβησαν μέχρι το 1967, διενεργήθηκαν εννέα εκλογικές αναμετρήσεις, δηλαδή μια κάθε 2 χρόνια και 3 μήνες! Με το σύστημα της Α.Α πραγματοποιήθηκαν οι εκλογές το 1946, και μάλιστα με την εποπτεία του ΟΗΕ, ώστε να διασφαλιστεί η γνησιότητα της εκλογικής διαδικασίας και η αποφυγή ταραχών! Τα μέλη του ονομάστηκαν από το λαό «κουκουβάγιες».
Οι πολιτικές παρατάξεις που αναμετρήθηκαν, ουσιαστικώς ήσαν τρεις: Το Λαϊκό Κόμμα της Δεξιάς, τα βενιζελογενή κόμματα του Κέντρου και η Εαμική Αριστερά, που απέσχε, τελικώς, των εκλογών, με το πρόσχημα ότι η φασιστική τρομοκρατία θα νόθευε το εκλογικό αποτέλεσμα. Πολλοί υποστήριξαν αργότερα ότι, με την πράξη της αυτή η Αριστερά έδειξε ότι δεν πίστευε στην ομαλή δημοκρατική εξέλιξη και ότι είχε αποφασίσει την εμφύλια ένοπλη ρήξη.
Εξ αυτής της αποχής, τα αποτελέσματα της εκλογικής αναμέτρησης ήσαν θετικότατα για τη Δεξιά. Το Λαϊκό Κόμμα ανεδείχθη παντοδύναμο (έλαβε 55,12% και 206 έδρες από τις 354) και πρωθυπουργός ορκίστηκε ο Κων. Τσαλδάρης. Δυστυχώς, τη νύχτα της 30ής προς την 31η Μαρτίου, ημέρα της εκλογικής αναμέτρησης, αντάρτες του ΕΛΑΣ επιτέθηκαν εναντίον του τμήματος χωροφυλακής στο Λιτόχωρο Πιερίας, με τα γνωστά αποτελέσματα.
Αρχιζε «η Μάχη του Εθνους», όπως αποκάλεσε ο στρατηγός Τσακαλώτος τον εμφύλιο! Τα υπόλοιπα κόμματα ήσαν: Εθνική Πολιτική Ενωσις (Σοφοκλής Βενιζέλος, 19,28%, έδρες 68), Κόμμα Φιλελευθέρων (Θεμιστοκλής Σοφούλης, 14,39% – 48), Εθνικόν Κόμμα Ελλάδος (Ναπολέων Ζέρβας, 6,97% – 20), Ενωσις Εθνικοφρόνων (2,94% – 9), Ενωσις Αγροτικών Κομμάτων (Αλέξ. Μυλωνάς, 0,67% – 1) και Συνδυασμοί Ανεξάρτητων Υποψηφίων (1,09% – 2).
Τον Μάρτιο του 1950, διεξήχθησαν πάλι εκλογές με το ίδιο σύστημα, οι πρώτες μετά την θανατηφόρο εμφυλιοπολεμική αναμέτρηση. Ηδη, τον Αύγουστο 1949, ο Εθνικός στρατός είχε κατανικήσει τις κομμουνιστικές ανταρτικές δυνάμεις. Το κύριο χαρακτηριστικό αυτών των εκλογών ήταν η επάνοδος του Ν. Πλαστήρα της ΕΠΕΚ (45 έδρες), ενός κεντροαριστερού κόμματος με συνθήματα την εξομάλυνση, τον εκδημοκρατισμό. Το Λαϊκό Κόμμα διατήρησε την πρώτη θέση χωρίς αυτοδυναμία (έδρες 62 από τις 250), ενώ ανεδείχθη για πρώτη φορά η κοινοβουλευτική Αριστερά, η Δημοκρατική Παράταξη, πρόπλασμα της κατοπινής ΕΔΑ. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων (Σοφ. Βενιζέλος) έλαβε 56 έδρες και τις υπόλοιπες 87 τις μοιράστηκαν επτά(!) ακόμη κόμματα.
Μέσα σε κλίμα ασταθούς ισορροπίας, αποτέλεσμα της Α.Α., η κυβέρνηση των Ν. Πλαστήρα και Σοφοκλή Βενιζέλου παραιτήθηκε μετά από λίγους μήνες. Η ακυβερνησία, που προκλήθηκε από την αδυναμία σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης, δημιούργησε πρόσθετα προβλήματα στην κοινωνία.
Το 1951 (Σεπτέμβριος) διενεργούνται ξανά εκλογές, με το σύστημα ενισχυμένης αναλογικής, που εφαρμόζεται για πρώτη φορά. Ο 68χρονος Αλέξανδρος Παπάγος ανεδείχθη νικητής με τον Ελληνικό Συναγερμό, αλλά χωρίς αυτοδυναμία (έδρες 114 από 258). Η κυβέρνηση Πλαστήρα με τα κόμματα του Κέντρου δεν άντεξε την κατακραυγή (επί των ημερών της εκτελέστηκε ο Νίκος Μπελογιάννης και πέντε άλλοι πολίτες) και το 1952 οδήγησε τη χώρα σε νέες εκλογές. Θριαμβευτής εξήλθε ο Παπάγος (49,22%, έδρες 247 από 300). ΕΠΕΚ-Φιλελευθέρων έλαβε 51 έδρες και Συνδυασμοί Ανεξάρτητων Υποψηφίων 2 έδρες. Η ΕΔΑ έμεινε εκτός κοινοβουλίου.
