Της Αποστολίας Ραφαέλας Πασσιά, Καθηγήτριας Αγγλικής Γλώσσας
“The quality of an education system can never exceed the quality of its teachers.” Andreas Schleicher, OECD Director for Education and Skills
Ξεκινώντας, ας ρίξουμε μία ματιά στο νόημα αυτού του όρου. Η Λειτουργική εκπαίδευση (Functional education) στη δυτική Ευρώπη, αναφέρεται στο είδος εκπαίδευσης που προέρχεται από τις ανάγκες του ίδιου του παιδιού, χρησιμοποιώντας τα ενδιαφέροντά του ως μηχανισμού ενεργοποίησης του, αλλά και των επιθυμητών δραστηριοτήτων του. Σύμφωνα με τον Idowu (1999), η λειτουργική εκπαίδευση (Functional education) είναι η συνολική διαδικασία ανατροφής των ατόμων ώστε να αναπτύξουν στο έπακρο τις γνωστικές, συναισθηματικές και ψυχοκινητικές τους δυνατότητες και κατά συνέπεια να μπορούν να συμβάλλουν στο μέγιστο δυνατό βαθμό στην ανάπτυξη της κοινωνίας.
Αρχές Λειτουργικής Εκπαίδευσης
Μεταξύ των στοχασμών που γεννήθηκαν από τη μελέτη των βασικών αρχών της Λειτουργικής εκπαίδευσης (Functional education), προέκυψαν ορισμένα ερωτήματα:
h τήρηση των συγκεκριμένων αρχών αποτελούν ενδείξεις επιτυχίας ενός δασκάλου, ή μήπως θα μπορούσε να ταυτιστεί και να εκφραστεί μέσα από αυτές ο κάθε άνθρωπος με αγάπη για τη διδασκαλία και τους ανθρώπους;
Μήπως ο δεύτερος θα δημιουργούσε αβίαστα τις εν λόγω αρχές κατά τη διδασκαλία του, δίχως ίσως καν να γίνει αντιληπτό;
Και τέλος, το είδος ανατροφοδότησης που μπορούμε να λάβουμε εμείς μελετώντας τις αρχές αυτές, αφορά στην ιδιότητά μας ως εκπαιδευτικοί, ή ως προσωπικότητες στο σύνολό τους;
Ας δούμε λοιπόν το σημείο εκκίνησης:
©Η Λειτουργική Εκπαίδευση βασίζεται στη φυσική ανάγκη του παιδιού να ερευνά και να γνωρίζει, να παρατηρεί και να εργάζεται και ιδιαίτερα να παίζει. Επιδιώκει να διεγείρει στο παιδί πνευματική λαχτάρα, όπως η αγάπη για το καλό και τη δουλειά, που δεν θα έρθει εξαναγκαστικά, αλλά μέσα από ένα κλίμα ελευθερίας και σε κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης. Για το σκοπό αυτό, το σχολείο θα πρέπει να δημιουργήσει ένα ζωντανό και χαρούμενο περιβάλλον, όπου το παιδί θα ενεργεί με ενθουσιασμό.
©Δεν πρέπει να απαιτεί κανείς από το παιδί μια ενέργεια, εκτός αν έχει φυσική ανάγκη για αυτήν. Για να ενεργοποιήσει το παιδί, ο δάσκαλος θα πρέπει να το φέρει σε συνθήκες που φυσικά θα προκαλέσουν αυτή τη δράση, ικανοποιώντας μια ανάγκη. Το κίνητρο του παιδιού δεν πρέπει να είναι εξωτερικό (φόβος τιμωρίας ή ελπίδα για ανταμοιβή), αλλά εσωτερικό (από γνήσιο ενδιαφέρον για το συζητούμενο ερώτημα και για τις δραστηριότητες που συνδέονται με αυτό). Η εσωτερική (αυτο) πειθαρχία (από δική του βούληση) θα αντικαταστήσει την εξωτερική, αναγκαστική, πειθαρχία.
©Η Εκπαίδευση θα αναπτύξει τις πνευματικές και ηθικές ικανότητες του παιδιού αντί να το τροφοδοτεί πιεστικά με πολλά γεγονότα, που γρήγορα ξεχνιούνται ή συσσωρεύονται στη μνήμη σαν ξένη ουσία, χωρίς να σχετίζονται με τη ζωή του. Κάθε γεγονός είναι ενδιαφέρον, αν σχετίζεται με την τρέχουσα κοινωνική δραστηριότητα αυτού που το μαθαίνει. Ως εκ τούτου, δεν πρέπει να διαχωρίζει κανείς τη θεωρητική μελέτη με τη φυσική δράση του παιδιού.
©Επειδή το παιδί θα κληθεί στο μέλλον να συνυπάρξει σε ένα κοινωνικό πλαίσιο, οφείλει κανείς να το εισάγει στην εργασία και σε θέματα που το προετοιμάζουν για κοινωνική δραστηριότητα.
©Ο δάσκαλος πρέπει να διεγείρει ηθικές και πνευματικές ανάγκες, να συνεργάζεται με τους μαθητές του αντί να τους κάνει διαλέξεις, καθώς και να συντελεί στην απόκτηση γνώσεων μέσω της αυτοδιδασκαλίας και των προσωπικών εμπειριών. Η κύρια ιδιότητά του πρέπει να είναι ο ενθουσιασμός παρά η λογιότητα. Γι’ αυτό το λόγο, χρειάζεται ένα ολιστικά νέο είδος εκπαίδευσης δασκάλων, που θα είναι κυρίως ψυχολογική, και θα επικεντρώνεται στην κατανόηση του παιδιού και των αναγκών του.
Το παρόν άρθρο γράφτηκε με την ελπίδα η θεωρία της Λειτουργικής εκπαίδευσης (Functional education) να γίνει ξανά της «μόδας», να περάσει στο προσκήνιο αποτελώντας βασικό πυλώνα στον σχεδιασμό μαθημάτων παντός αντικειμένου. Σε συνδυασμό με τη νέα παιδαγωγική και την πολύτιμη και αναπόσπαστη αξιοποίηση της τεχνολογίας στον χώρο της εκπαίδευσης, η αναπτυξιακή ολότητα κάθε παιδιού μπορεί να επιτευχθεί πιο εύκολα από ποτέ. Αναπόφευκτο πλεονέκτημα; Η εξέλιξη μας ως εκπαιδευ… προσωπικότητες!
