Αλυκές, λίγο πριν το 1940
Η εκτενής, αμμώδης παραλία των Αλυκών με συνολικό μήκος κάπου τρία χιλιόμετρα, από τις Πλάκες έως το Σωρό και τα αβαθή της νερά, αποτελούσε οπωσδήποτε την ιδανικότερη περιοχή, κοντά στην πόλη του Βόλου, για τη λουτρική, καλοκαιρινή αναψυχή, όπου με την δημιουργία κατάλληλων εγκαταστάσεων θα εξυπηρετούνταν καθημερινά χιλιάδες επισκέπτες.
Ηδη, όπως έχουμε κατ’ επανάληψη μνημονεύσει στις καθιερωμένες πλέον «Καλοκαιρινές Αναδρομές», από το 1928 υπήρχε η οργανωμένη «Πλαζ Λουτρών Αλυκών» του Δ. Θεοδώρου, στο χώρο της σημερινής Δημοτικής Πλαζ, ενώ από τις αρχές της δεκαετίας του ’30 αξιοποιούνταν προοδευτικά ολόκληρη η αλυκιώτικη παραλία με την δημιουργία νέων παραλιακών κέντρων και την κατασκευή των απαραίτητων μέσων για πλήρη παροχή υπηρεσιών στα θαλάσσια μπάνια, που πλέον διαμορφώνονταν σε ελεύθερα -μικτά (μπάιν – μιξτ), προσελκύοντας όλο και περισσότερους λουόμενους.
Παράλληλα στην ευρύτερη περιοχή, τόσο στην παραλία όσο και ενδότερα, παρά την ύπαρξη των οργανωμένων αλυκών που παρήγαγαν σημαντική ποσότητα εξαιρετικής ποιότητας αλατιού (εξ ου και η ονομασία του τόπου), παρατηρούνταν όλο και περισσότερες εγκαταστάσεις κατοίκων, από την περίοδο του Μεσοπολέμου, με οικοδομήσεις κατοικιών, πέρα από εκείνους που είχαν εκεί τα κτήματα και τα καλύβια τους.
Με δεδομένη λοιπόν την ανάπτυξη της περιοχής, στα τελευταία προπολεμικά χρόνια εκτελέστηκαν ευρείας έκτασης εγγειοβελτιωτικά έργα με αποξηράνσεις και αποστραγγίσεις ελών και λιμνάζοντων νερών, κυρίως γύρω από τα αλίπεδα των αλυκών που εκτός από την αναμόρφωση του τοπίου, συνέβαλαν καθοριστικά – κι αυτό ήταν το πρώτο μέλημα – στην καταπολέμηση των κωνωποειδών και της ελονοσίας που μάστιζε τον τόπο. Με την εξυγίανση και τον καλλωπισμό των Αλυκών δημιουργούνταν οι προϋποθέσεις για την άμεση ανάπτυξη ενός σύγχρονου θέρετρου, ευρωπαϊκών προδιαγραφών για τα δεδομένα της εποχής. Τη βιτρίνα των βελτιωτικών παρεμβάσεων αποτελούσε βέβαια το παράλιο μέτωπο με την οργανωμένη πλαζ και τα υπόλοιπα εξοχικά κέντρα.
Η ενοικίαση της πλαζ
Η μίσθωση του χώρου και η δημιουργία της οργανωμένης πλαζ, από τον φιλοπρόοδο επιχειρηματία Δ. Θεοδώρου, έγινε αρχικά για μια δεκαετία που περατώνονταν στα 1937 και έπρεπε να κηρυχθεί νέος πλειοδοτικός διαγωνισμός για 10ετή ή 15ετή διάρκεια. Με δεδομένη την επικερδή λειτουργία της πλαζ, επιδίωξαν την ενοικίασή της και άλλοι επιχειρηματίες, διαβλέποντας στην περεταίρω αξιοποίηση. Στην πλειοδοσία που οργανώθηκε «τα λουτρά των Αλυκών κατεκυρώθησαν επ’ ονόματι του τελευταίου πλειοδότου κ. Μυλωνά αντί 70.000 δραχμών δια μίαν δεκαετίαν». Ομως η προσφορά κρίθηκε ανεπαρκής και όπως μας πληροφορεί το ίδιο το δημοσίευμα: «Κατά πάσαν όμως πιθανότητα η δημοπρασία θα επαναληφθεί διότι η προσφερθείσα τιμή κρίνεται ασύμφορη», όπως και έγινε τελικά.
Η σύμβαση για την μίσθωση της πλαζ, πέρα από το συγκεκριμένο εφάπαξ ή ετήσιο τίμημα που επικυρώνονταν, προέβλεπε και την κατασκευή, από τον ενοικιαστή, συγκεκριμένων έργων, απαραίτητων για την λειτουργία μιας οργανωμένης επιχείρησης και την αναβάθμιση της παραλιακής περιοχής. Ηδη από το 1927-28 ο Δ. Θεοδώρου είχε εκτελέσει τέτοιες υποχρεώσεις και μάλλον γι’ αυτό προκρίθηκε η επιλογή του εκ νέου, στην πλειοδοσία που επαναλήφθηκε.
Με λίγο υψηλότερο ενοίκιο, αλλά για μια δεκαπενταετία κατακυρώθηκε η μίσθωση στον ίδιο, που αναλάμβανε όμως την υποχρέωση εκτέλεσης έργων και κατασκευών ευρείας έκτασης και μάλλον σημαντικού κόστους, με την υπόδειξη και επίβλεψη των αρμόδιων τοπικών υπηρεσιών, όπως μας πληροφορεί το παρακάτω δημοσίευμα:
«Η πλαζ των Αλυκών. Προβλέπεται η εκτέλεσις καλλωπιστικών έργων. Κατά χθεσινήν ανακοίνωσιν του Οικονομικού Εφόρου Βόλου κ. Ζησίμου, ληξάσης της σχετικής προθεσμίας, την εκμετάλλευσιν της πλαζ των Αλυκών ανελάβεν επί μίαν 15ετίαν κατόπιν της γινόμενης δημοπρασίας ο κ. Δημ. Θεοδώρου αντί ποσού 77.500 δραχμών. Πρότερον δια 10ετή ενοικίασιν ο κ. Θεοδώρου είχε καταβάλει εις το Δημόσιον 30.000 δραχμών. Συμφώνως όμως με τους όρους του σχετικού συμβολαίου ο κ. Θεοδώρου υποχρεούται όπως εντός διετίας από της ενοικιάσεως, κατασκευάση εις την περιοχήν της πλαζ έργα αξίας 150.000 δραχμών, τα οποία θα του υποδείξη επιτροπή εκ του κ. οικονομικού εφόρου, του κ. μηχανικού Βόλου και του κ. λιμενάρχου. Τα έργα ταύτα θα συνίστανται εις την κατασκευήν καταλλήλων καμπινών, περιφράγματος, σκιάδων, καλλωπιστηρίων κλπ, γενικώς δε και εις την πλήρη της ενοικιασθείσης περιοχής εξυγίανσιν. Εάν τα έργα ταύτα καλλωπισμού και ευτρεπισμού της θαυμασίας εκείνης ακρογιαλιάς δεν εκτελεστούν εντός της προβλεπόμενης διετίας, τότε ο κ. Οικονομικός Έφορος δύναται να κηρύξει έκπτωτον τον ενοικιαστήν και να ενεργήση και πάλιν δημοπρασίαν προς ανάδειξιν νέου τοιούτου». (Ταχυδρόμος 27/6/1937).
Οι όροι της σύμβασης είναι οπωσδήποτε συγκεκριμένοι και αυστηροί με προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα και εκτέλεση βελτιωτικών παρεμβάσεων που θ’ αναβάθμιζαν σημαντικά την παραλιακή περιοχή, δίνοντάς της μια διαφορετική, σύγχρονη και εξωραϊσμένη όψη. Σε περίπτωση υπαναχώρησης του ενοικιαστή, τότε άμεσα αυτός θα κηρύσσονταν έκπτωτος και θ’ αποβάλλονταν από το χώρο.
Εγγειοβελτιωτικά έργα
Ο εξωραϊσμός και η αναβάθμιση της πλαζ αποτελούσαν μέρος εκτεταμένων εγγειοβελτιωτικών παρεμβάσεων στην ευρύτερη περιοχή των Αλυκών με κυριότερο μέλημα την αποστράγγιση και αποξήρανση ελών και λιμναζόντων υδάτων. Εκτός από την αισθητική πλευρά, η ύπαρξη τέτοιων εκτάσεων ευνοούσε την ανάπτυξη των κωνοποειδών και την εξάπλωση της ελονοσίας που εκείνα τα χρόνια μαζί με τη φυματίωση θέριζαν κυρίως τα λαϊκά στρώματα. Γι’ αυτό και έπρεπε άμεσα να διορθωθούν τα πράγματα – προείχε η υγεία του κόσμου – ενώ παράλληλα θα δίνονταν ώθηση στην ανάπτυξη της εν λόγω περιοχής.
Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα των τοπικών εφημερίδων η εκτέλεση των έργων πραγματοποιούνταν με μάλλον βραδείς ρυθμούς σε δύο περιόδους, το 1937 και το 1939-40. Προωθούνται επιχωματώσεις και αποστραγγίσεις με διάνοιξη καναλιών προς τη θάλασσα και είτε τα στάσιμα νερά διέφευγαν σε αυτή, είτε όσα βρίσκονταν κάτω από τη στάθμη της, δέχονταν το θαλασσινό νερό που κατέπνιγε τα μολυσμένα κωνοποειδή. Με τα έργα τούτα εκτός των άλλων οριοθετούνταν επακριβώς και οι εκτάσεις των αλιπέδων των αλυκών που παρήγαγαν αρκετό και ποιοτικό αλάτι, δίχως να δημιουργούνται προβληματικοί όμοροι χώροι με λιμνάζοντα νερά και έλη. Εκτός βέβαια από τις αποξηράνσεις και τις επιχωματώσεις, έγιναν δενδροφυτεύσεις, δημιουργήθηκαν καλλιεργήσιμες εκτάσεις και γενικά πραγματοποιήθηκαν παρεμβάσεις εξωραϊσμού και αξιοπρεπούς διαμόρφωσης του τόπου.
Οπως πληροφορούμαστε από τις τοπικές εφημερίδες τα έργα των Αλυκών ολοκληρώθηκαν στις 11/10/1940, δηλαδή λίγες μόνον ημέρες πριν από την κήρυξη του πολέμου, που ακύρωσε όλες τις ευοίωνες προοπτικές του επόμενου καλοκαιριού.
Στο δημοσίευμά μας με τίτλο «Εξυγιαντικά των Αλυκών» στις 2/6/2013 καταχωρούνται πολλές πληροφορίες, μέσα από τα σχετικά άρθρα του τύπου της εποχής, για τα εγγειοβελτιωτικά έργα στις Αλυκές το 1937 και το 1939.
Μια διαφημιστική καταχώρηση
Παρουσιάζουμε στη συνέχεια μια διεξοδική ενημερωτική καταχώρηση της «Πλαζ Αλυκών», το καλοκαίρι, του 1940 μέσα από την οποία πληροφορούμαστε τα πυκνά δρομολόγια που εκτελούσαν οι βενζίνες για ν’ ανταποκριθούν στις ανάγκες του πολυάριθμου επιβατικού κοινού, όπως και τη λειτουργία του οργανωμένου εξοχικού κέντρου – μπαρ της πλαζ:
«Συγκοινωνία Πλαζ Αλυκών.
Αναχωρήσεις εκ Βόλου: Ωρα: 8.30 π.μ. – 9.30 π.μ. – 10.30 π.μ. – 11.30 π.μ. – 12 μ. – 12.45 μ.μ.
Αναχωρήσεις εξ Αλυκών: Ωρα: 10 π.μ. – 11 π.μ. – 12 μ. – 1 μ.μ. – 2 μ.μ. – 3 μ.μ.
Τα άνω δρομολόγια θα εκτελούμεν δια των λευκών και ταχυτάτων βενζινακάτων: Σοφία – Λέων – Ηρώ – Αλέκος – Αγγελική, επακριβώς, ασχέτως του αριθμού των επιβατών θα εκτελούμεν δε και έκτακτα μόλις το απαιτήση η εξυπηρέτησις των εν γίνει επισκεπτών της ωραίας Πλαζ των Αλυκών. Τας βραδυνάς ώρας θα εκτελούμεν επίσης δρομολόγια και θα είμεθα στην διάθεσιν του κοινού. Τας Κυριακάς και εορτάς από πρωίας μέχρι βαθείας νυκτός δρομολόγια κατά τέταρτον. Το πλούσιον μπαρ με τιμάς των εν Βόλω καταστημάτων. (Διανυκτερεύομεν)».
Μπάνια και στην κατοχή
Αλλά και κατά τα κατοχικά καλοκαίρια στις Αλυκές υπήρχε – περιορισμένη βέβαια – λουτρική δραστηριότητα. Τα θαλάσσια μπάνια, έστω και κάτω από τη βαριά μπότα του κατακτητή, δεν διεκόπησαν ολοσχερώς και εξακολουθούσαν να πραγματοποιούνται ως αδήριτη ανάγκη θερινής αναψυχής – διέξοδος στις αντίξοες συνθήκες που βίωνε ο λαός. Οι βενζίνες εκτελούσαν δρομολόγια προς τις Αλυκές, όπου μπορούσαν οι βολιώτες να μεταβούν για το μπάνιο τους, σύμφωνα πάντοτε με τους περιορισμούς και τις απαγορεύσεις που υπήρχαν.
Το παρακάτω ολιγόγραμμο δημοσίευμα μας ενημερώνει σχετικά:
«Η συγκοινωνία με τα μπάνια Αλυκών. Το βενζινόπλοιον Νεφέλη θα εκτελή καθημερινώς την πρωίαν δρομολόγιον Βόλου – Λουτρών Αλυκών δια τους λουομένους. Εισητήριον μεθ’ επιστροφής ωρίσθη εις δρχ. 5 εκατομμύρια» (Τύπος του Βόλου 6/8/1944 ).
Οι ευοίωνες προοπτικές ανάπτυξης των Αλυκών, στα τελευταία προπολεμικά χρόνια με την εκτέλεση βελτιωτικών παρεμβάσεων, ανακόπηκαν δυστυχώς από το ξέσπασμα του πολέμου. Αποτέλεσαν όμως το εφαλτήριο για τη μελλοντική, μετά την απελευθέρωση, εξέλιξη της περιοχής. Οι Αλυκές στη δεκαετία του ’50 και ως το 1965 τουλάχιστον, γνώρισαν το αποκορύφωμα μιας πολύμορφης και πρωτοποριακής για τα επαρχιακά δεδομένα, καλοκαιρινής διασκέδασης και αναψυχής.
