Του Ευθύμιου Ζιγγιρίδη
BEngMScAMIEEMILT
Συμβούλου Στρατηγικών Επενδύσεων,
Η Ευρώπη παλεύει με μια ρεκόρ αύξησης των τιμών της ενέργειας που απειλεί να εκτροχιάσει την οικονομική ανάκαμψη μετά την πανδημία, να επιβαρύνει τα εισοδήματα των νοικοκυριών και ακόμη και να αμαυρώσει την εκκολαπτόμενη πράσινη μετάβαση.Μια σειρά αγοραστικών, γεωγραφικών και πολιτικών παραγόντων έχουν ενωθεί και προκαλούν την παρούσα κρίση.
Οι υψηλότερες τιμές για το φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια έχουν προκαλέσει ανησυχία στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, οι οποίες λαμβάνουν μέτρα για να περιορίσουν τις αυξήσεις στους λογαριασμούς κοινής ωφελείας μέσω επιδοτήσεων και μειώσεων φόρων. Το φυσικό αέριο είναι βασικό καύσιμο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, επομένως οι υψηλότερες τιμές φυσικού αερίου σημαίνουν δαπανηρότερους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας.
Αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση περιορίζει σταδιακά τη μακροχρόνια εξάρτησή της από ορυκτά καύσιμα-οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έγιναν η κύρια πηγή ηλεκτρικής ενέργειας του μπλοκ για πρώτη φορά το 2020 -η αλλαγή δεν ήταν τόσο γρήγορη και ευρέως διαδεδομένη ώστε να περιορίσει τις συνέπειες της κρίσης.
Μαζί, το φυσικό αέριο και ο άνθρακας εξακολουθούν να παρέχουν περισσότερο από το 35% της συνολικής παραγωγής της ΕΕ, με το αέριο να αντιπροσωπεύει πάνω από το ένα πέμπτο. Το ενεργειακό μείγμα είναι πολύ διαφορετικό σε ολόκληρο το μπλοκ: τα ορυκτά καύσιμα έχουν οριακό μερίδιο στη Σουηδία, τη Γαλλία και το Λουξεμβούργο, αλλά καταλαμβάνουν περισσότερο από το 60% της συνολικής παραγωγής στις Κάτω Χώρες, την Πολωνία, τη Μάλτα και την Κύπρο.
Καθώς ο άνθρακας, το πιο ρυπογόνο καύσιμο, σταδιακά εξαλείφεται, πολλές χώρες καταφεύγουν στο φυσικό αέριο ως μεταβατικό πόρο για να λειτουργήσουν ως γέφυρα πριν από την ανάπτυξη πράσινων εναλλακτικών λύσεων, όπως οι ανεμογεννήτριες και οι ηλιακοί συλλέκτες. Επιπλέον, το αέριο χρησιμοποιείται επίσης για θέρμανση κατοικιών και μαγείρεμα, καθιστώντας την αύξηση των τιμών ακόμη πιο αισθητή στα τελικά έξοδα των καταναλωτών.
Τα προβλήματα άρχισαν να δημιουργούνται το χειμώνα, όταν οι χαμηλότερες από τις αναμενόμενες θερμοκρασίες οδήγησαν σε υψηλότερη από τη συνηθισμένη ζήτηση ενέργειας για τη θέρμανση των κτιρίων. Αυτό, με τη σειρά του, προκάλεσε μια σημαντική μείωση των αποθεμάτων αερίου, η οποία έφτασε στο ανησυχητικό 30% μέχρι τον Μάρτιο. Την άνοιξη, καθώς η εκστρατεία εμβολιασμού κέρδισε την προσοχή της σε ολόκληρη την ήπειρο, η επιχειρηματική δραστηριότητα άρχισε να εντείνεται ραγδαία, με γραφεία, εστιατόρια και άλλους χώρους να ανοίγουν ξανά τις πόρτες τους και τους καταναλωτές να εισέρχονται, πρόθυμοι να ξοδέψουν τις αποταμιεύσεις τους.
Η οικονομική ανάκαμψη προκάλεσε ένα νέο κύμα ζήτησης ενέργειας, το οποίο αυξήθηκε περαιτέρω κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν οι καυτές θερμοκρασίες ώθησαν τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν συστήματα κλιματισμού και ψύξης. Οι χώρες της Ανατολικής Ασίας εντάχθηκαν στην Ευρώπη στην προσπάθεια για ενέργεια για να ξεκινήσουν τις οικονομίες τους που έχουν καταστραφεί από τον COVID. Ωστόσο, η αυξανόμενη ζήτηση δεν αντιμετωπίστηκε με αυξανόμενη προσφορά. Από τις χαμηλότερες τιμές στην περίοδο της κορύφωσης της Πανδημίας φθάσαμε σε ιστορικά υψηλά στις τιμές της ενέργειας αφού το ελατήριο των τιμών της ενέργειας συμπιέστηκε σε μεγάλο βαθμό και εκτόνωσε αυτή την ενέργεια φθάνοντας στο άλλο άκρο.
Οι προμήθειες του αγωγού που λαμβάνουμε από χώρες όπως η Ρωσία, η Νορβηγία και η Αλγερία, παρά αυτή την υψηλότερη τιμή, δεν έχουν προμηθεύσει περισσότερο αέριο στην Ευρώπη. Διατήρησαν τους προμηθευτές τους σε κανονικούς όγκους. Και αυτό είναι λίγο περίεργο γιατί κανονικά αν η τιμή ανεβαίνει και είσαι προμηθευτής και έχεις πλεονάζουσα ικανότητα, θα μπορούσες να χρησιμοποιήσεις αυτήν την ευκαιρία για να πουλήσεις περισσότερο αέριο σε υψηλότερη τιμή.
Αν εξεταστούν τα νούμερα, στην αιολική και στην ηλιακή ενέργεια, οι τιμές παρέμειναν σταθερές. Το πρόβλημα [είναι] οι τιμές του φυσικού αερίου και της βενζίνης. Από εδώ κυρίως προέρχεται η αύξηση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας. Και υπάρχει ένα απλό ή τεχνικός λόγος για αυτό: σε περιόδους μεγάλης ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, οι μονάδες παραγωγής ενέργειας από άνθρακα και φυσικό αέριο πρέπει να ενεργοποιηθούν για να τροφοδοτηθούν στο σύστημα. Και το φυσικό αέριο και ο άνθρακας έχουν πολύ υψηλότερη τιμή από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας
Οι αγορές ανταγωνίζονται τώρα καθώς η ζήτηση αυξάνεται μετά το σοκ της πανδημίας.Υπάρχει επίσης ανταγωνισμός για το φυσικό αέριο μετά από μακρούς χειμώνες στην Ευρώπη και την Ανατολική Ασία με τους αγοραστές να αυξάνουν τις τιμές τώρα. Αυτό μαζί με την χαμηλή προσφορά είναι το μίγμα που προκαλεί την αύξηση των τιμών. Επιπλέον σε συνδυασμό με τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα και μια κακή χρονιά για την αιολική παραγωγή αύξησε την ανάγκη για φυσικό αέριο.
Υπάρχουν επίσης αρκετά ζητήματα από την πλευρά της προσφοράς: συμπεριλαμβανομένης της λιγότερης συντήρησης των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID-19 και λιγότερες επενδύσεις.Επιπλέον, η Ευρώπη μειώνει την εγχώρια παραγωγή φυσικού αερίου. Ο κορυφαίος εγχώριος παραγωγός φυσικού αερίου στην Ευρώπη, οι Κάτω Χώρες, άρχισαν να καταργούν σταδιακά το κύριο πεδίο φυσικού αερίου Groningen το 2018.
Το ποσοστό του λειτουργικού αερίου σε αποθήκευση είναι τώρα στο 74% στην Ευρώπη, σε σύγκριση με αυτήν την περίοδο πέρυσι όταν ήταν στο 94%, σύμφωνα με τα στοιχεία της GasInfrastructureEurope.Η μεγάλη ανησυχία στην αγορά είναι ότι το επίπεδο αποθήκευσης αερίου στην Ευρώπη είναι χαμηλότερο από το συνηθισμένο σε αυτό το σημείο του έτους. Οι κυβερνήσεις δεν είναι καλά προετοιμασμένες,να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά την κατάσταση.
Η μακροπρόθεσμη απάντηση στην τρέχουσα κατάσταση στην Ευρώπη πρέπει να είναι η επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά και λύσεων ενεργειακής απόδοσης, οι οποίες είναι πολύ σημαντικές για να μην μειωθεί η ζήτηση για θέρμανση σε επιχειρήσεις και κατοικίες.
