Ο στενός συνεργάτης του Πατριάρχη μιλά στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ για τη συνύπαρξη των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης και των Τούρκων, με αφορμή την έκθεση στο «Ντε Κίρικο»
Δυνατά μηνύματα ειρηνικής συνύπαρξης και συναδέλφωσης των λαών αποτυπώνονται στη φωτογραφική συνομιλία πέντε ετερόθρησκων δημιουργών, που φιλοξενείται στο Κέντρο Τέχνης «Ντε Κίρικο» στον Βόλο. «Ψυχή» της έκθεσης είναι ο Λάκης Βίγκας, άρχοντας χαρτοφύλακας του Οικουμενικού Πατριαρχείου, σταυροφόρος του Τάγματος του Παναγίου Τάφου, σύμφωνα με τους τίτλους του Πατριαρχείου, επί έξι χρόνια εκπρόσωπος όλων των μειονοτικών ιδρυμάτων στην Αγκυρα, που είχε την αρχική ιδέα.
Διεθνής προσωπικότητα ο επιτυχημένος επιχειρηματίας και κορυφαίος εκπρόσωπος της ρωμαίικης κοινότητας της Κωνσταντινούπολης, μιλά στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, υπογραμμίζοντας ότι έχει δημιουργηθεί γέφυρα επικοινωνίας με την ευρύτερη κοινωνία της Τουρκίας. Επί 30 χρόνια εργάζεται στην κατεύθυνση της ενσωμάτωσης της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης σε ευρύτερη κοινότητα, με εξωστρέφεια και διάλογο, ενώ εκφράζει τη βεβαιότητα ότι θα ηρεμήσουν οι εντάσεις, που εκδηλώνονται με φόντο το Αιγαίο.
Συνέντευξη στη ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Βρεθήκατε στον Βόλο με αφορμή την έκθεση, που φιλοξενείται στο «Ντε Κίρικο» και αποτελεί συνομιλία πέντε δημιουργών από διαφορετικές εθνότητες, που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές θρησκείες. Η συγκεκριμένη έκθεση θα μπορούσε να μεταφραστεί σαν μήνυμα ειρηνικής συνύπαρξης των λαών;
Ο συμβολισμός της έκθεσης είναι σημαντικός, γιατί στα έργα των φωτογράφων αποτυπώνεται καλή εικόνα συνύπαρξης, συμβίωσης και ειδικότερα στις μέρες μας, που βιώνουμε ακόμη πιο δύσκολες καταστάσεις. Είναι σημαντικός ο συμβολισμός της έκθεσης σε μια εποχή, κατά την οποία λαοί ξεριζώνονται, μεταναστεύουν, εκδιώκονται, υποφέρουν και πάλι, μετά από 100 χρόνια.
Σε εποχές μετανάστευσης, κατά τις οποίες πληθυσμοί αναζητούν μέσα από ένα καράβι, μέσα από ένα κύμα μέλλον στη δύση, επιχειρούμε να δείξουμε ότι υπάρχουν τρόποι συμβίωσης και συνύπαρξης και το μήνυμα ότι πρέπει να σεβαστούμε ο ένας τον άλλο και να δίνουμε χώρο να αναπνέουν όλοι, ο ένας δίπλα στον άλλο, να σεβόμαστε την ιστορία, την ταυτότητα και τον πολιτισμό του άλλου και να αναζητούμε τον ίδιο σεβασμό για τον δικό μας πολιτισμό, για αυτό που πιστεύουμε. Η ανθρωπότητα εκατοντάδες χρόνια ταλαιπωρείται, ακούγονται προφορικά προτάσεις, κηρύγματα, αλλά στην εφαρμογή, πολλές φορές, δυσκολευόμαστε να εφαρμόσουμε. Υπάρχουν πολλοί νέοι τρόποι επικοινωνίας και μάλιστα η τεχνολογία βοηθά τους νέους ανθρώπους να μελετούν, να ερευνούν. Υπάρχουν και άλλοι τρόποι επικοινωνίας, για να μπορεί κανείς να είναι πιο ελεύθερος, να αγγίξει την πληροφορία και να την αποκαλύψει, νομίζω ότι πρέπει να είμαστε πιο ανεκτικοί και να σεβόμαστε και τον άλλο.
Στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος το Αιγαίο και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Πώς βλέπει ομογενής της Κωνσταντινούπολης τις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας και πώς σχολιάζει το κλίμα έντασης, που έχει προκληθεί, με φόντο το Αιγαίο;
Δυστυχώς, περνάμε πάρα πολύ δύσκολη περίοδο και πάλι. Ειδικά εμείς, που ζούμε στην Κωνσταντινούπολη, πληρώσαμε το τίμημα αυτών των αντιπαραθέσεων και πολιτικών δυσκολιών και στο παρελθόν. Ο 20ός αιώνας ήταν πολύ δύσκολος και βαρύς για την Κωνσταντινούπολη, την Ιμβρο και τη Μικρά Ασία. Περάσαμε πολλές δυσκολίες. Ο 21ος αιώνας ήρθε με περισσότερη αισιοδοξία, με κάποια ανοίγματα που έγιναν στην περίοδο των τελευταίων είκοσι χρόνων, πολιτικά και πολιτιστικά, που δημιούργησαν γέφυρα επικοινωνίας με την ευρύτερη κοινωνία της Τουρκίας και ευελπιστούμε σε αυτήν.
Τώρα πάλι περνάμε από μια τέτοια δύσκολη περίοδο πολιτικών αντιπαραθέσεων και οπωσδήποτε αυτό μας θυμίζει παλιές «μπόρες». Ελπίζουμε ότι δεν θα μας αγγίξει άμεσα, επειδή οι κοινωνίες είναι πιο ανεκτικές και σέβονται περισσότερο ο ένας τον άλλο. Πιστεύω ότι ο ελληνικός και ο τουρκικός λαός, σε επίπεδο αποδοχής, αναγνώρισης και επικοινωνίας, συνδέονται με πιο δυνατούς δεσμούς, σε σχέση με όσα ίσχυαν πριν από 50 χρόνια. Δημιουργήθηκε αμεσότητα.
Ελπίζουμε ότι οι πολιτικές αντιπαραθέσεις θα επηρεαστούν από τη βούληση των λαών να συνυπάρχουν. Η ομογένεια είναι μια μικρή πλέον κοινότητα μεταξύ 2.000 και 3.000 Ελλήνων. Είναι μια κοινότητα πάρα πολύ ιστορική, με πολύ μεγάλη ιστορική και πολιτιστική περιουσία.
Τα πολιτικά θέματα δεν εξαρτώνται από μας. Θέλουμε, ωστόσο, να πιστεύουμε ότι θα ηρεμήσουν οι εντάσεις, θα κατευνάσει ο πολιτικός λόγος των υψηλών τόνων και θα συνεχίσουμε όπως ήταν πριν από έναν χρόνο, δύο χρόνια, η σχέση μεταξύ των δύο λαών. Αυτό θα μπορούσα κυρίως να πω και να ευχηθώ να γίνει το ταχύτερο, γιατί ως κοινότητα δεν έχουμε άλλες αντοχές για να σηκώσουμε άλλα πολιτικά βάρη.
Πέρα από το πολιτικό σκηνικό, σε ανθρώπινο επίπεδο, πώς διαμορφώνεται η καθημερινή συμβίωση Ελλήνων και Τούρκων;
Θα έλεγα πολύ ομαλά. Εχουμε πολύ δυναμικό διάλογο με τις αρχές και τα Υπουργεία, είτε τις διευθύνσεις. Η ζωή μας είναι πολύ ευχάριστη και συνεργάσιμη. Η κοινή γνώμη είναι, επίσης, θετική. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συνήθως είναι θετικά. Γενικά σε μια πόλη με 18 εκατομμύρια κατοίκους είναι απαραίτητη η ενίσχυση στην καθημερινότητά μας, από τον γείτονα, τον φίλο μας, από τον συνεργάτη μας, γιατί έχουμε δικές μας δουλειές, έστω και αν είναι μικρές. Δεν έχουμε καμία διάκριση σε αυτό το επίπεδο. Ελπίζουμε ότι αυτό έχει θετική πορεία, διότι και εμείς κάνουμε μεγάλη προσπάθεια, ώστε οι νέες γενιές, που δεν είχαν τη δυνατότητα τα τελευταία 40 χρόνια να γνωρίσουν τις μειονότητες και τη δική μας κοινότητα, τη ρωμαίικη γειτονιά. Υλοποιούμε ευρωπαϊκά προγράμματα, βγαίνουμε πολύ μπροστά με τον πολιτισμό μας, διοργανώνουμε φεστιβάλ, έχουμε πολιτική εξωστρέφεια και φιλοξενούμε τον κόσμο, που θέλει να μας γνωρίσει. Είμαστε πολύ φιλόξενη κοινότητα, προσπαθούμε να γεφυρώσουμε το χάσμα του παρελθόντος, μέσα από δύσκολες συγκυρίες και αναζητούμε μέλλον για τα παιδιά μας.
Σε τι ποσοστό συμμετέχουν οι ομογενείς της Κωνσταντινούπολης στο εμπόριο, τον τουρισμό, το επιχειρείν;
Δεν υπάρχει καμία δυσκολία αυτή τη στιγμή, καμία δεσμευτική ρήτρα, είναι μεγάλη οικονομία, με δυσκολίες, ωστόσο, που είναι άσχετες με τα ελληνοτουρκικά. Θέματα διάκρισης, επειδή είμαστε Ρωμιοί, δεν υπάρχουν. Είμαστε πολύ μικρή κοινότητα και τα δικά μας κεφάλαια, οι δικές μας δραστηριότητες δεν είναι αντιπροσωπευτικές στο μέγεθος της οικονομίας της Τουρκίας.
-Σύμβολο των απανταχού ορθοδόξων, αναμφίβολα, το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η παρουσία του Πατριάρχη στην Κωνσταντινούπολη είναι, άραγε, το βαρόμετρο, που ισορροπεί ή αμβλύνει, τουλάχιστον, τις αντιθέσεις;
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως εκκλησιαστικός θεσμός ήταν στο στόχαστρο πολλές δεκαετίες και πριν και μετά τη μεταπολίτευση της Τουρκίας πέρασε από δοκιμασίες. Είναι αιωνόβιος θεσμός. Παρ’ όλες τις δοκιμασίες, εξακολουθεί να έχει σημαντική θέση και ως σημαντικός θεσμός, αλλά και μέσα στην κοινωνία των πολιτών. Ο νυν Οικουμενικός Πατριάρχης βρίσκεται 30 χρόνια στο τιμόνι της Εκκλησίας και είναι ο μακροβιότερος Πατριάρχης στην ιστορία. Είναι γνωστός και άξιος άνθρωπος, τον οποίο αναγνωρίζουν και αποδέχονται όλοι, είτε είναι φίλοι του Πατριαρχείου, είτε δεν είναι. Αυτή τη στιγμή το Πατριαρχείο μας, εδώ και πολλές δεκαετίες, αντιμετωπίζει πρόβλημα, πολλές φορές, μέσα στο πολιτικό γίγνεσθαι των τουρκοελληνικών τοποθετήσεων. Είναι μεγάλος θεσμός, ο οποίος 17 αιώνες βρίσκεται εκεί, φέρει μια τεράστια ιστορία και ελπίζουμε ότι αναγνωρίζεται και είναι αποδεκτός από την κοινωνία και την πολιτική ηγεσία, αν όχι στο επίπεδο που θα επιθυμούσαμε, αλλά είναι θεσμός, που είναι υπολογίσιμος πλέον και δεν αντιμετωπίζεται όπως τις δεκαετίες των ‘50, ‘60 και ’70, τα χρόνια που οι αρχιερείς δεν μπορούσαν να ταξιδέψουν, είχαν περιορισμούς. Σήμερα δεν υπάρχουν τέτοιοι περιορισμοί γύρω από το Πατριαρχείο. Είναι θεσμός, που τιμά την Ορθοδοξία, τιμά την Κωνσταντινούπολη και νομίζω ότι δεν είναι μόνο θεσμός που εκφράζει την ιστορία, αλλά εκφράζει και παρουσία σήμερα, με τον ρόλο που έχει.
-Ο Οικουμενικός Πατριάρχης είναι το σύμβολο, η ρίζα, που στηρίζει το δέντρο της ομογένειας;
Οπωσδήποτε. Αν σήμερα εξακολουθούμε και είμαστε εκεί, μιλάμε τη γλώσσα μας, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε γύρω από την ελληνική κοινότητα και τον πολιτισμό μας, το οφείλουμε στην ύπαρξη του Πατριαρχείου. Προσωπικά έτσι πιστεύω και δεν αμφισβητεί κανείς ότι η παρουσία της ελληνορθόδοξης κοινότητας σήμερα είναι άμεσα συνδεδεμένη με την παρουσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
-Αναμφίβολα φυλάττε Θερμοπύλες πίστης. Υπάρχουν στιγμές ή γεγονότα, που σας έχουν θορυβήσει, όπως η πρόσφατη εισβολή αγνώστων στην πατριαρχική κατοικία, σας έχουν δημιουργήσει τη σκέψη της μετοίκησης στην Ελλάδα;
Το συγκεκριμένο συμβάν μάς λύπησε πάρα πολύ. Ζούμε σε μια χώρα με εκατομμύρια μετανάστες, με εκατομμύρια συμβάντα, με πολλά οικονομικά και πολιτικά προβλήματα αυτή την περίοδο, που δεν είναι όλα ελεγχόμενα. Το ξέρουμε και ελπίζουμε ότι θα έχουμε σωστή εικόνα των πραγμάτων.
Οσο για τις Θερμοπύλες πίστης, στις οποίες αναφερθήκατε, είναι πολύ τιμητικό. Το κάνουμε από χρέος στους προγόνους μας. Εζησα το εργαστήρι της Ρωμιοσύνης, από τη μέρα που συνειδητοποίησα τον εαυτό μου. Γνωρίζω ότι οι πρόγονοί μου έζησαν στιγμές, έζησαν μια ολόκληρη ζωή με κάποια ελπίδα, αλλά δίχως αποτέλεσμα. Εμείς είμαστε τυχεροί. Είδαμε αποτελέσματα, είδαμε καλύτερες μέρες. Είδαμε περισσότερη ευημερία. Είδαμε να έρχεται κόσμος από την Ελλάδα, να έρχεται τουρισμός, οι εκκλησίες μας πάλι γεμίζουν, έχουμε πολιτιστικές εκδηλώσεις, μπορούμε να βγαίνουμε στον δρόμο και να εκφράζουμε τον πολιτισμό μας, να μη φοβόμαστε για αυτό που είμαστε και να το εκφράζουμε δημόσια. Νομίζω ότι εμείς ζούμε καλύτερες μέρες από τους πατέρες μας και κατά συνέπεια είναι χρέος στους προγόνους μας.
-Ως κορυφαίος εκπρόσωπος της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης, πώς βλέπετε το μέλλον και τι προσδοκάτε, τι εύχεστε να συμβεί;
Δεν εξαρτάται από μένα το μέλλον, αλλά το μέλλον που επιθυμώ είναι ο σεβασμός των ανθρώπων. Δύο στοιχεία αποσκοπώ από την όλη δραστηριότητά μου όλα αυτά τα χρόνια. Λειτουργώ ως πολίτης της Πόλης, δεν λειτουργώ ως ξένος. Λειτουργώ ως ένας πολίτης, που σέβεται τη χώρα που γεννήθηκε, τη χώρα που έχει δεσμούς οικογενειακούς. Είμαι σωστός πολίτης, που θέλει να αισθάνεται ισότιμος ως πολίτης, να σέβονται τον πολιτισμό του, τη μητρική γλώσσα του, τη θρησκεία του. Το περιεχόμενο των προσδοκιών μου και των επιθυμιών μου και η ευχή μου είναι αυτή. Να μπορεί κάποιος να ζει, εκεί που επιθυμεί.
