Κατά της επιστροφής προσφύγων στην Ελλάδα από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη τοποθετείται η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες επειδή οι συνθήκες για τους αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα, αν και βελτιώθηκαν, παραμένουν προβληματικές.
Η σύσταση αυτή της Υ.Α. έχει ιδιαίτερη βαρύτητα διότι συμπίπτει με την ενίσχυση των παρασκηνιακών πιέσεων προς την Αθήνα από άλλα ευρωπαϊκά κράτη, κυρίως του βορρά, προκειμένου να αρχίσει να εφαρμόζεται ο κανονισμός που προβλέπει ότι οι πρόσφυγες πρέπει να επιστρέφονται στη χώρα πρώτης εισόδου τους στην ΕΕ για να καταθέσουν εκεί αίτηση για άσυλο.
Η Υ.Α. επισημαίνει σε νέα έκθεσή της ότι παρά τις μεταρρυθμίσεις που εφάρμοσαν οι ελληνικές αρχές, και μάλιστα σε περίοδο οικονομικής κρίσης, παραμένουν πολλαπλά κενά και ανησυχίες. Επαναλαμβάνει την σύσταση, που διατυπώνει από το 2008, να εξακολουθούν να μην επιστρέφονται οι αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα.
Η έκθεση βασίστηκε σε αξιολόγηση που πραγματοποιήθηκε το τελευταίο τρίμηνο του 2014 _ χρονιά κατά την οποία αυξήθηκαν οι μετανάστες και πρόσφυγες που προσπάθησαν να διασχίσουν το Αιγαίο, φθάνοντας τους 43.500, αριθμό που αντιστοιχεί σε αύξηση 280% σε σχέση με το 2013. Το 60% αυτών ήταν Σύροι που, μαζί με τους Αφγανούς, τους Σομαλούς και τους κατοίκους της Ερυθραίας, ανεβάζουν πολύ υψηλά το ποσοστό των προσφύγων ανάμεσα σε εκείνους που επιχειρούν να μπουν παράτυπα στην Ελλάδα δια θαλάσσης.
Ο κανονισμός του Δουβλίνου
Η σύσταση της Υ.Α. ότι οι αιτούντες άσυλο δεν θα πρέπει να επιστρέφονται στην Ελλάδα αφορά τόσο τις επιστροφές που πραγματοποιούνται διμερώς μεταξύ κρατών όσο και εκείνες που εμπίπτουν στον Κανονισμό του Δουβλίνου.
Ο Κανονισμός Δουβλίνο ΙΙΙ που εφαρμόζεται σήμερα στην ΕΕ περιλαμβάνει τον γενικό κανόνα ότι η πρώτη χώρα εισόδου στην ΕΕ είναι αρμόδια για να χειριστεί την αίτηση ασύλου, αλλά ζητά από τα κράτη-μέλη, προτού «επιστρέψουν» πρόσφυγες σε άλλη χώρα της ΕΕ, να εξετάζουν τον κίνδυνο μήπως αυτοί υποστούν εκεί απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση.
Σύμφωνα με την Υ.Α., στα κύρια προβλήματα του συστήματος ασύλου στην Ελλάδα περιλαμβάνονται οι δυσκολίες στην πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου, η συνεχιζόμενη ύπαρξη εκκρεμών υποθέσεων από την παλιά διαδικασία ασύλου, ο κίνδυνος αυθαίρετης κράτησης, οι ανεπαρκείς συνθήκες υποδοχής, τα ελλείμματα στην ταυτοποίηση και παροχή υποστήριξης σε άτομα με συγκεκριμένες ανάγκες, οι άτυπες αναγκαστικές επιστροφές ανθρώπων στα σύνορα, οι ανησυχίες για τις προοπτικές ένταξης και υποστήριξης των προσφύγων, η ξενοφοβία και η ρατσιστική βία.
Πιο συγκεκριμένα, η πρόσβαση στο άσυλο είναι δύσκολη, εν μέρει λόγω του μειωμένου αριθμού περιφερειακών γραφείων της Υπηρεσίας Ασύλου για την εξέταση των αιτημάτων, καθώς και της έλλειψης προσωπικού. Άτομα που δεν επιθυμούν να ζητήσουν άσυλο στην Ελλάδα ή δεν καταφέρνουν να καταθέσουν το αίτημα εγκαίρως λόγω των παραπάνω προβλημάτων αντιμετωπίζουν κίνδυνο απέλασης.
Η Υ.Α. αναγνωρίζει τις προσπάθειες των ελληνικών αρχών να επεξεργαστούν τις περίπου 37.000 συσσωρευμένες προσφυγές που εκκρεμούσαν από το παλιό σύστημα ασύλου, ωστόσο ένας μεγάλος αριθμός συσσωρευμένων υποθέσεων παραμένει. Άνθρωποι που επιθυμούν να υποβάλουν αίτηση για άσυλο μπορεί να τεθούν υπό κράτηση. Άλλοι, που καταθέτουν αίτημα ασύλου ενώ ήδη βρίσκονται υπό κράτηση, παραμένουν υπό κράτηση τουλάχιστον μέχρι την καταγραφή του αιτήματός τους, το οποίο μπορεί να διαρκέσει μήνες.
Η δυνατότητα στέγασης των αιτούντων άσυλο είναι ανεπαρκής και οι υπηρεσίες ελλιπείς. Αυτό δημιουργεί ιδιαίτερη ανησυχία σε ό,τι αφορά τα ευάλωτα άτομα, όπως είναι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, τα παιδιά που έχουν χωριστεί από τις οικογένειές τους ή γυναίκες μόνες.
Οι «επαναπροωθήσεις» συνεχίζονται
Η Υ.Α. συνεχίζει να καταγράφει μαρτυρίες ανθρώπων για άτυπες αναγκαστικές επιστροφές τους («επαναπροωθήσεις») στα ελληνοτουρκικά χερσαία και θαλάσσια σύνορα.
Οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες στην Ελλάδα έχουν σχεδόν ανύπαρκτες προοπτικές ένταξης. Πολλοί αντιμετωπίζουν περιθωριοποίηση ή αποκλεισμό. Αντιμετωπίζουν επίσης σημαντικές δυσχέρειες ως προς την οικογενειακή επανένωση. Η εξεύρεση στέγης είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Δεν υπάρχουν ειδικές δομές κοινωνικής στέγασης ή άλλες εναλλακτικές μορφές υποστήριξης. Επιπλέον, δεν υπάρχει στοχευμένη εθνική στρατηγική για την προώθηση της απασχόλησης των προσφύγων και, ως εκ τούτου, πολλοί βρίσκονται σε κατάσταση ένδειας.
Η προστασία και η ένταξη παρεμποδίζονται περαιτέρω από την ξενοφοβία και τις εκδηλώσεις ρατσιστικής βίας κατά των μεταναστών και των προσφύγων. Για παράδειγμα, το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, ένα δίκτυο οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών το οποίοι υποστηρίζεται από την Υ.Α. κατέγραψε 65 περιστατικά τους πρώτους εννιά μήνες του 2014, που περιλαμβάνουν επιθέσεις σε δημόσιους χώρους ενάντια σε μετανάστες και πρόσφυγες λόγω του χρώματος και της καταγωγής τους. Ο πραγματικός αριθμός των επιθέσεων είναι πιθανόν πολύ υψηλότερος, καθώς καταγγέλλεται μόνο ένα μικρό ποσοστό τους.
Ενώ οι ελληνικές αρχές έχουν υιοθετήσει σειρά μεταρρυθμίσεων και δράσεων για την αποτελεσματικότερη καταγραφή, δίωξη και πρόληψη παρόμοιων εγκλημάτων, οι άνθρωποι συνεχίζουν να υπόκεινται σε λεκτική και σωματική κακοποίηση, η οποία παραμένει χωρίς αντιμετώπιση.
Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκε και έκθεση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW) για τα ανθρώπινα δικαιώματα στον κόσμο η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα την Παρασκευή. Στο κεφάλαιο για την Ελλάδα, το HRW τονίζει τις μαρτυρίες για «επαναπροωθήσεις» μεταναστών και προσφύγων, «ακόμη και Σύρων», στην Τουρκία καθώς και ότι η πρόσβαση στις υπηρεσίες ασύλου παραμένει δύσκολη.
tovima.gr
