Γράφει ο Γιάννης Ν. Καλαντζή
Το φθινόπωρο του 1940 τα γερμανικά στρατεύματα είχαν καταλάβει ολόκληρη, σχεδόν, τηνΕυρώπη και οι μισοί Ευρωπαίοι ηγέτες έσπευδαν να συνθηκολογήσουν και να συνεργασθούν με τον Αξονα. Ο Ιωάννης Μεταξάς, ένας από τους λίγους ηγέτες, που πίστευαν ότι ο Αξονας θα ηττηθεί, όχι μόνο δεν συνεργάστηκε με τους ναζιστές, αλλά, παραδόξως για δικτάτορα,διεκήρυττε ότι «αυτός ο πόλεμος είναι για την ελευθερία και τον πολιτισμό».(Μάλλον δεν θα εννοούσε «ελεύθερους πολίτες», όταν μίλησε για ελευθερία).
Δυο μέρες μετά το ΟΧΙ, στις 30 Οκτωβρίου 1940, ο διορισμένος από τον βασιλιά πρωθυπουργός, θεωρώντας τις μέρες ιδιαίτερης σημασίας και βαρύτητας (είχαν αρχίσει στα σύνορα οι πολεμικές συγκρούσεις), κάλεσε στο ξενοδοχείο “Μεγ. Βρετανία” τους εκδότες και αρχισυντάκτες των αθηναϊκών εφημερίδων και κοινοποίησε το κείμενο Παράρτημα 8. – Αρχείον ΔΙΣ Φ.618/ΣΤ/1.Ισως να μην είναι γνωστό στο ευρύ κοινό το κείμενο αυτό, πάντως, πρώτη φορά δημοσιεύτηκε στην κυριακάτικη “Καθημερινή” της 27ης Οκτωβρίου του 2002, σε άρθρο, που επιμελήθηκε ο διευθυντής της Αντώνης Καρκαγιάννης.
Ο Καρκαγιάννης, «άνθρωπος βαθιά μορφωμένος», σπανίως μιλούσε για τα χρόνια της εξορίας και της φυλακής, ήταν από τους λίγους που δεν έσπασε, όταν συνελήφθη και δεν αποκάλυψε μυστικά, κρησφύγετα και ονόματα. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του είχε ανοίξει ένα μέτωπο με τη νεοελληνική Αριστερά και κυρίως με το ΚΚΕ, πιστεύοντας πως είχε μετατραπεί σε οπισθοδρομική, συντηρητική δύναμη. Για τη διαδρομή του Κόμματος έχει απαντήσει με καρκαγιάννεια γοητεία: “… το καράβι ναυάγησε, αλλά το ταξίδι ήταν υπέροχο”.
Η κοινοποίηση του κειμένου συνοδεύτηκε με ομιλία του Μεταξά, από την οποία παραθέτουμεσήμερα βασικά σημεία της, προς ενημέρωση των αναγνωστών του “Ταχυδρόμου”:
«Κύριοι, έχω λογοκρισία και ημπορώ να σας υποχρεώσω να γράφετε μόνον ό,τι θέλω. Αυτήν την ώραν, όμως, δεν θέλω μόνον την πέννα σας. Θέλω και την ψυχήνσας. Γι’ αυτό σας εκάλεσα σήμερα για να σας μιλήσω με χαρτιά ανοιχτά. Θα σας ειπώ τα πάντα. Θα σας ειπώ ακόμη και τα μεγάλα μου μυστικά… Σας απαγορεύω να ανακοινώσετε σχετικά το παραμικρόν σ’ οποιονδήποτε απολύτως και για οποιοδήποτε λόγον. Κάθε παράβασις αυτής της εντολής μου θα έχη δια τον υπεύθυνον… τας συνεπείας τας οποίας πρέπει να έχη σε πόλεμο ζωής ή θανάτου του Εθνους, η προδοσία ενός μεγάλου μυστικού…
»Εις τας 16 Αυγούστου έγινεν ο τορπιλλισμός της “Ελλης”. Γνωρίζετεότι από την πρώτην στιγμήν διεπιστώθη ότι το έγκλημα ήτο Ιταλικόν. Εν τούτοις δεν επιτρέψαμεν να γνωσθή ότι είχομεν αποδείξεις… Θα σας αποκαλύψω τώρα, ότι τότε διέταξα να βολιδοσκοπηθή καταλλήλως το Βερολίνο. Μου διεμηνύθη εκ μέρους του Χίτλερ η σύστασις να αποφύγω οιονδήποτε μέτρον, δυνάμενον να θεωρηθή από την Ιταλίανπρόκλησις… Λόγω του επαγγέλματός σας έχετε παρακολουθήσει εις όλες τις λεπτομέρειες την ιστορίαν των ατελειώτων ιταλικών προκλήσεων…, αλλά και την χριστιανικήνυπομονήν, την οποίαν ετηρήσαμεν…
»Εις σχετικάς βολιδοσκοπήσεις προς την κατεύθυνσιν του Αξονος μου εδόθη να εννοήσω σαφώς ότι μόνη λύσις θα μπορούσε να είναι μια εκουσίαπροσχώρησις της Ελλάδος εις την “ΝέανΤάξιν”. Προσχώρησις που θα εγένετο λίαν ευχαρίστως δεκτή από τον Χίτλερ, ως “εραστήν του ελληνικού πνεύματος”. Συγχρόνως μου εδόθη να εννοήσω ότι η ένταξις… προϋποθέτει προκαταρκτικήνάρσιν όλων των παλαιών διαφορών με τους γείτονάς μας… ναι μεν αυτό θα συνεπήγετο θυσίας τινάς δια την Ελλάδα, αλλά αι θυσίαι θα έπρεπε να θεωρηθούν απολύτως “ασήμαντοι” εμπρός εις τα “οικονομικά… πλεονεκτήματα”.
»Φυσικά,… επεδίωξα να κατατοπισθώ… ποίαι θα ήσαν αι θυσίαι αυταί, με τας οποίας η Ελλάς θα έπρεπε να πληρώση την ατίμωσίν της… μας εδόθη να καταλάβωμεν ότι συνίσταντο εις μερικάς ικανοποιήσεις προς την Ιταλίαν, δυτικώς μέχρι Πρεβέζης, ίσως και προς Βουλγαρίαν, ανατολικώς μέχρι Δεδέαγατς. Δηλαδή θα έπρεπε δια να αποφύγωμεν τον πόλεμον, να γίνωμενεθελονταί δούλοι και να πληρώσωμεν αυτήν την τιμήν…(!) με το άπλωμα του δεξιού χεριού της Ελλάδος προς ακρωτηριασμόν από την Ιταλίαν και του αριστερού… από την Βουλγαρίαν… Το δίκαιον δεν θα ήτο με το μέρος της Κυβερνήσεως των Αθηνών, εάν ενήργει κατά τας υποδείξεις του Βερολίνου… Το Εθνος ουδέποτε θα συνεχώρει εις τον Βασιλέα και την ΕθνικήνΚυβέρνησιν της 4ης Αυγούστου, τοιαύτην πολιτικήν… (Αρνήθηκα), γιατί οι Γερμανοί δεν θα νικήσουν. Δεν μπορεί να νικήσουν. Υπάρχουν πολλά εμπόδια.
»Η Ελλάς είναι αποφασισμένη να μην προκαλέση… και να μην υποκύψη. Προ παντός είναι αποφασισμένη να υπερασπίση τα εδάφη της, έστω και αν πρόκειται να πέση… Αυτή η πολιτική έδωσεν εις τον λαόν την απόλυτη ψυχική και πανεθνική ένωσί του… Ο πόλεμος δια τον άξονα έχει χαθή, από την στιγμήν που η Αγγλία διεκήρυξεν, “…θα πολεμήσωμεν μέχρι της νίκης”. Αλλά επί πλέον και ημείς οι Ελληνες πρέπει να γνωρίζωμεν ότι δεν πολεμούμεν μόνον δια την νίκην, αλλά και δια την δόξαν… Και διά την τιμήν της.
»Ηδη, μετά την άδικον επίθεσιν της Ιταλίας, η πολιτική την οποίαν ακολουθώ είναι η πολιτική του αειμνήστου Βενιζέλου…. Η νίκη θα είναι… νίκη του αγγλοσαξωνικού κόσμου…, η Γερμανία είναι καταδικασμένη να συντριβή… Αυτό φθάνει να σας δώσει να καταλάβετε με ποιες ιδέες μπήκα στον πόλεμο… Γνωρίζω ότι ο ελληνικός λαός θα ήτο αδύνατον να δεχθή άλλο τι αυτήν την στιγμήν…
»Δεν σας κρύβω, κύριοι, ότι η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη… Δια να μη δώσω ευκαιρίαν προς… αφορμήν κατασυκοφαντήσεώς μας, ευρέθην υποχρεωμένος να πάρω μιαναπόφασιν εξόχως σοβαρήν. Να μην κάμω την επιστράτευσιν…
»Ο ρόλος σας είναι σήμερον μεγάλος και επισημότατος. Μη χάνετε το θάρρος σας… άλλως αδύνατον να φανήτε άξιοι του λαού και του καθήκοντός σας… να βοηθήσετε τον μαχόμενονΣτρατόν, να υπάρξητεσυνεργάται της Κυβερνήσεως, ό,τι και αν αισθάνεσθε δι’ αυτήν… Θέλω…να σας ειπώ κάτι… από την φοβεράν αυτήν δοκιμασίαν η Ελλάς θα υποφέρη. Ξέρω, όμως, επίσης με βεβαιότητα, ότι τελικώς θα εξέλθη, όχι μόνον ένδοξος, αλλά και μεγαλύτερη…»…
