του Θωμά Στραβέλη, συγγραφέα – πανεπιστημιακού
30o
Aν, κάθε φορά που μιλάμε, δεν έχουμε να πούμε κάτι ανώτερο απ’ τη σιωπή, τότε καλά θα κάνουμε να σωπαίνουμε! Γιατί, μόνο για τη σιωπή του, δεν μετανιώνει ο άνθρωπος. Καλύτερα ν’ ακούμε πολλά και να λέμε λίγα! Ίσως αυτό, κάποιες φορές, νά’ ναι το σοφότερο, που έχουμε να κάνουμε. Ο άφρων μάς λέει τι θα κάνει. Ο κενόδοξος μας λέει τι έκανε. Όμως, ο σοφός κάνει (ό,τι κάνει) και σιωπά. Ο ρήτορας Ισοκράτης ζήτησε, κάποτε, διπλή αμοιβή από τον Καρεώνα, υποψήφιο μαθητή του, που έτυχε να είναι φλύαρος, αλλά αποφασισμένος να σπουδάσει κοντά του. Όταν ο μαθητής παρουσιάστηκε στον Ισοκράτη, εκείνος του ζήτησε δύο αμοιβές: Τη μία αμοιβή την ήθελε, για να του μάθει να μιλάει, και την άλλη, για να του μάθει να σωπαίνει. Θα ήξερε, ο μέγας ρήτορας, ότι αυτός, που μαθαίνει να σωπαίνει, είναι, τελικά, αυτός που μαθαίνει και να μιλάει. Πάντως, όταν δεν ξέρουμε κάτι, καλά θα κάνουμε να μη μιλάμε. Όταν, όμως, το ξέρουμε, επιβάλλεται να το πούμε. Δεν είναι, λοιπόν, ποιητική εικόνα αυτό που ζούμε. Είναι άλλη μία εθνική συμφορά… Θα μείνουμε άφωνοι και άπραγοι; Όχι! Βυθίζουμε, λοιπόν, τις ρίζες μας στον πολιτισμό και την ηθική τού καιρού και προσπαθούμε να συνδέσουμε την ανθρώπινη πραγματικότητα με το θείο. Το πεπρωμένο τού ανθρώπου είναι, πάντοτε, ασταθές, αλλά ο Θεός μπορεί να μας χαρίσει τη λήθη των περασμένων συμφορών, όταν η θέλησή μας τείνει, με όλες μας τις πράξεις, προς το καλό, όταν αφοσιωθούμε σε στόχους άξιους της φυλής μας. Έτσι συμβαίνει στη ζωή των ανθρώπων: Μπορούμε να εξαγοράσουμε τα λάθη και τη δυστυχία μας, κάνοντας καλή χρήση τής δύναμης και του ηθικού μας πλούτου. Αυτή είναι η οδός, που οδηγεί στην προκοπή. Στον Πίνδαρο, η βασική απαισιοδοξία τής ελληνικής σκέψης, μπροστά στα αινίγματα της μοίρας, καταλήγει σε μία παραδοχή ήρεμη και ανδροπρεπή, που δεν μας απομακρύνει από την καθημερινή πράξη και που δεν αποκλείει από τη ζωή μας καθόλου μία αόριστη ελπίδα ευτυχίας. Σε μία Ωδή του, λοιπόν, ο Πίνδαρος γράφει: «Αλλά, όταν οι θεοί μάς χαρίζουν ένα αμυδρό φως δόξας, τότε ένα άλλο, μεγάλο, μεγαλύτερο φως, αρχίζει να μας λούζει, και η ζωή γλυκαίνει». Ως Έλληνες, αναζητούμε, σε κάθε τόπο και χρόνο, την αρμονία της ωραιότητας και της λογικής. Αυτός είναι ο χρυσός κανόνας της ηθικής μας. Επιστρέφοντας, τώρα, στον άνθρωπο, μπορούμε να υψωθούμε πάνω απ’ τη δυστυχία. Η μοίρα μας είναι να πραγματοποιούμε τα εθνικά μας όνειρα, σώζοντας,ταυτόχρονα, και τις ανθρωπιστικές αξίες, από τις οποίες έχουν ανάγκη να τραφούν οι νέες γενιές.
