Μπορούμε να συναντήσουμε ένα μεγάλο αριθμό χλωριωμένων ενώσεων στα νερά, που οι περισσότερες από αυτές, όπως είδαμε σε προηγούμενα άρθρα, δημιουργούνται σαν παραπροϊόντα από την διαδικασία της χλωρίωσης.
Μια ειδική κατηγορία χλωριωμένων οργανικών ενώσεων οι οποίες επίσης μπορεί να δημιουργούνται από τη χλωρίωση ή να προέρχονται από άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες, είναι οι αρωματικές χλωριωμένες ενώσεις.
Ο χαρακτηρισμός «αρωματικές», είναι ένας καθαρά χημικός όρος που αναφέρεται στην παρουσία μιας χαρακτηριστικής χημικής δομής στο μόριο των ουσιών αυτών (βενζολικός δακτύλιος) και δεν έχει να κάνει κατ’ ανάγκη με την οσμή αυτών των ουσιών.
Οι ενώσεις αυτές είναι χιλιάδες, αλλά οι περισσότερο σημαντικές κατηγορίες είναι τα τα χλωροβενζόλια, όπως και τα πολυχλωριωμένα δι- και τρι-φαινύλια.
ΧΛΩΡΟΒΕΝΖΟΛΙΑ
Χρησιμοποιούνται στη χημική βιομηχανία σαν πρώτες ύλες για τις συνθέσεις, σαν διαλύτες, σαν γεωργικά φάρμακα, διηλεκτρικά υγρά, στη σύνθεση αποσμητικών και συντηρητικών.
Συνήθως είναι πτητικές ουσίες. Οι κυριότεροι εκπρόσωποι είναι το μονοχλωροβενζόλιο, το 1,2-διχλωροβενζόλιο, το 1,4-διχλωροβενζόλιο (DCB), το 1,2,4-τριχλωροβενζόλιο, το 1,2,4,5,-τετραχλωροβενζόλιο και το εξαχλωροβενζόλιο (φυτοφάρμακο).
Τα χλωροβενζόλια απαντούν συχνά στα νερά των δικτύων ύδρευσης, σαν παραπροϊόντα χλωρίωσης (όταν υπάρχουν στο νερό έστω και ίχνη βενζολίου) ή σαν προϊόντα μετανάστευσης από τις πλαστικές σωληνώσεις διανομής νερού.
Το μονοχλωροβενζόλιο (MCB) χρησιμοποιείται κυρίως σαν διαλύτης, σαν πρώτη ύλη για παρασκευή βαφών, φυτοφαρμάκων και άλλων προϊόντων. Σχηματίζεται επίσης και σαν παραπροϊόν χλωρίωσης του νερού, όταν αυτό περιέχει βενζόλιο. Στα επιφανειακά και πόσιμα νερά έχουν διαπιστωθεί συγκεντρώσεις μέχρι και 10 μg/Lt. Το κατώφλι οσμής (δηλαδή η ελάχιστη συγκέντρωση που απαιτείται για να γίνει αισθητό με την οσμή) στο νερό είναι 30 μg/Lt και ως εκ τούτου, συνήθως η παρουσία του δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή από τον καταναλωτή.
Τα διχλωροβενζόλια (DCBs) απαντά συχνά στα επιφανειακά και πόσιμα νερά σε συγκεντρώσεις μέχρι και 10 μg/Lt.
ΠΟΛΥΧΛΩΡΙΩΜΕΝΑ ΔΙΦΑΙΝΥΛΙΑ (PCB’s)
Υπάρχουν 209 διαφορετικές ενώσεις που ανήκουν στην κατηγορία των PCBs. Τα 194 έχουν περισσότερα από 2 άτομα χλωρίου στο μόριό τους. Περίπου 100 ενώσεις PCBs έχουν ανιχνευτεί σε σάρκα σολομού.
Οι ενώσεις αυτές χαρακτηρίζονται από εξαιρετικές ιδιότητες όπως η θερμική και χημική σταθερότητα και η πολύ μικρή ηλεκτρική αγωγιμότητα. Γι’ αυτό και έχουν χρησιμοποιηθεί από το 1930 και μετά ευρέως σε πολλές βιομηχανικές εφαρμογές όπως για ψυκτικά και μονωτικά μετασχηματιστών και πυκνωτών, σαν πρόσθετα για την ευκαμψία μονωτικών υλικών, σαν πλαστικοποιητές, βερνίκια κ.α.
Τα PCBs είναι γνωστά συνήθως με τα εμπορικά τους ονόματα, τα οποία ακολουθούνται συνήθως και από ένα κωδικό ο οποίος χαρακτηρίζει το είδος της υποκατάστασης και τον αριθμό των ατόμων χλωρίου. Ετσι το Aroclor που παράγεται από την Monsanto κυκλοφορεί με τις μορφές Aroclor 1254 ( που είναι 54 % χλωριωμένο) , το Aroclor 1221 ( 21% χλωριωμένο) , το Aroclor 1248 και το 1260.
Αλλοι κατασκευαστές χρησιμοποιούν εμπορικά ονόματα όπως Clophen, Pyralene και Santotherm.
Με ισχυρή θέρμανση των PCBs παρουσία οξειδωτικού, παράγονται ποσότητες κάποιων εξαιρετικά τοξικών ενώσεων (πολύ περισσότερο από τα PCBs και ανάλογης τοξικότητος με τις διοξίνες), που σχεδόν πάντα συνυπάρχουν σαν πρόσμιξη με τα PCBs. Οι ενώσεις αυτές ονομάζονται πολυχλωριωμένα διβενζοφουράνια (PCDFs).
Tα PCBs είναι ενώσεις ελάχιστα διαλυτές στο νερό, ενώ προσροφούνται ισχυρά στα αιωρούμενα σωματίδια και στα ιζήματα. Τα προσροφημένα μονο- δι- και τρι-χλωροδιφαινύλια αποικοδομούνται σχετικά σύντομα, αλλά παράγωγα με περισσότερα από 5 άτομα χλωρίου είναι πολύ σταθερά με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις.
Η βιοσυσσώρευση των PCBs στα υδρόβια φυτά είναι μεγάλη με συντελεστές που κυμαίνονται από 40.000 – 50.000 Ετσι ακόμα και αν η συγκέντρωση των PCBs στα φυσι
