Η καθυστέρηση στον χρόνο περαίωσης των σπουδών φαίνεται να συνδέεται με την κρίση, το μορφωτικό επίπεδο και το εισόδημα των γονέων, αλλά και τους πόρους, που το κράτος επενδύει στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση
Το ζήτημα των «αιώνιων» φοιτητών στοχεύει να ρυθμίσει μεταξύ άλλων ζητημάτων στα Πανεπιστήμια της χώρας το Υπουργείο Παιδείας με το νομοσχέδιο «Εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας, αναβάθμιση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος και άλλες διατάξεις», που ψηφίστηκε με 166 «υπέρ» στην ονομαστική ψηφοφορία στη Βουλή.
Ρεπορτάζ: ΕΛΕΝΗ ΧΑΝΟΥ
Στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας το ποσοστό των «λιμναζόντων» φοιτητών είναι της τάξης του 18%, χαμηλότερο κατά 2% – 3% σε σχέση με το αντίστοιχο ποσοστό άλλων ΑΕΙ. Όμως όπως αποτυπώνεται σε μελέτη καθηγητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, οι «λιμνάζοντες» φοιτητές δεν είναι ούτε ελληνική… πρωτοτυπία, ούτε συνιστούν… πρόβλημα για να αντιμετωπιστούν με διαγραφή. Οι «λιμνάζοντες» φοιτητές αποτελούν διεθνές ζήτημα και φαίνεται να συνδέονται με την κρίση, το μορφωτικό επίπεδο και το εισόδημα των γονέων, αλλά και τους πόρους που το κράτος επενδύει στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε θεσπίζει μεταξύ άλλων όριο φοίτησης στα ΑΕΙ. Σύμφωνα με αυτό η ανώτατη χρονική διάρκεια φοίτησης ορίζεται σε 4ετή προπτυχιακά προγράμματα σπουδών συν 2 έτη και σε προγράμματα σπουδών στα οποία ο ελεύθερος χρόνος υπερβαίνει τα 4 έτη, συν 3 έτη. Ειδική μέριμνα λαμβάνεται για φοιτητές για τους οποίους συντρέχει σοβαρός λόγος υγείας στο πρόσωπο των ιδίων ή στο πρόσωπο συγγενούς πρώτου βαθμού εξ αίματος ή συζύγου ή προσώπου με το οποίο ο φοιτητής έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι δυνατή η υπέρβαση του ανώτατου χρόνου σπουδών.
Μάλιστα για τους ήδη φοιτούντες ο ανώτατος χρόνος φοίτησης υπολογίζεται ως εξής:
-για τους φοιτητές που κατά την έναρξη ισχύος του νομοσχεδίου δεν έχουν υπερβεί την ελάχιστη χρονική διάρκεια φοίτησης σύμφωνα με το πρόγραμμα σπουδών, ο υπολογισμός γίνεται με βάση το ν+2.
-για τους φοιτητές που έχουν υπερβεί την ελάχιστη χρονική διάρκεια φοίτησης του προγράμματος σπουδών, διαθέτουν για την ολοκλήρωση των σπουδών τους χρόνο ίσο προς την ελάχιστη χρονική διάρκεια φοίτησης (4 έτη για τα τετραετή προγράμματα σπουδών κ.ο.κ.).
Στο 18% οι «λιμνάζοντες» στο Π.Θ.
Στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας σύμφωνα με τον πρύτανη του ιδρύματος Ζήση Μαμούρη και στον απόηχο πρόσφατης συνεδρίασης της Συγκλήτου η οποία απέρριψε το νομοσχέδιο, οι «αιώνιοι» φοιτητές, όσοι δηλαδή έχουν ξεπεράσει τα δύο επιπλέον χρόνια της προβλεπόμενης διάρκειας σπουδών, είναι 18% επί του συνόλου των φοιτητών.
Παλιότερα στοιχεία, του καλοκαιριού του 2019, αναφέρουν ότι από το σύνολο των 14.169 φοιτητών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας πριν τη συνένωσή του με τα ΤΕΙ Θεσσαλίας και Κεντρικής Ελλάδας, οι 4.650 φοιτητές θεωρούνται «λιμνάζοντες». Αυτό σημαίνει ότι έχουν παρέλθει τα προβλεπόμενα τέσσερα ή πέντε χρόνια σπουδών ανάλογα με το τμήμα και τα επιπλέον δύο που δίνονται για τη λήψη του πτυχίου και δεν έχουν καταφέρει να αποφοιτήσουν. Ο αριθμός των «λιμναζόντων» φοιτητών αφορά στο 30% του φοιτητικού δυναμικού του πρώην (χωρίς τα ΤΕΙ) Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Τα ίδια στοιχεία, του 2019, «μαρτυρούν» ότι ανάμεσα στους λιμνάζοντες βρίσκονται και οι «αιώνιοι» φοιτητές που σπουδάζουν γα περισσότερα από επτά ή ακόμη και δέκα χρόνια. Αυτοί είναι το 4% του φοιτητικού δυναμικού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Συγκεκριμένα πρόκειται για 635 φοιτητές, που δεν έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους ακόμη και επτά χρόνια μετά και λιγοστούς που βρίσκονται στο ίδρυμα για πάνω από μία δεκαετία.
Παρά το πλήθος όμως των «λιμναζόντων» φοιτητών στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ο αριθμός τους είναι μικρότερος από τον μέσο όρο των «λιμναζόντων» στα υπόλοιπα πανεπιστήμια κατά 2%-3%.
Το 50% των φοιτητών ξεπερνά το νιοστό έτος σπουδών
Το ζήτημα των λιμναζόντων φοιτητών πραγματεύεται μεταξύ άλλων ζητημάτων η μελέτη με τίτλο «Ανασκόπηση Ακαδημαϊκού Προσωπικού στην Ευρώπη και στην Ελλάδα- Σχέση αριθμού φοιτητών με αριθμό διδασκόντων και Χρηματοδότηση- Υπάρχουσα κατάσταση στην Ελλάδα σε σχέση με τις ευρωπαϊκές χώρες», που εκπόνησαν οι επίκουροι καθηγητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Βανέσσα Κατσαρδή και Γιώργος Σταμπουλής.
«Ένα από τα ζητήματα που αναδεικνύει η νέο-συντηρητική πολιτική για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι αυτό των «αιώνιων» φοιτητών. Πέρα από το πρακτικό ζήτημα, ότι δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα, ούτε υπάρχει σημαντική επιβάρυνση των ΑΕΙ, αλλά ούτε και για τον κρατικό προϋπολογισμό εν γένει, καλό είναι να δούμε και πιο βαθιά στην ουσία των ζητημάτων. Πώς προκύπτουν οι αιώνιοι φοιτητές; Προφανώς από τη δυσκολία ή αδυναμία περαίωσης των σπουδών στον θεωρητικά προβλεπόμενο χρόνο. Όταν καθυστερεί η αποφοίτηση αυτό θα αποτυπωθεί στον αριθμό των εγγεγραμμένων φοιτητών.
Το πραγματικό ζήτημα λοιπόν είναι η καθυστέρηση στον χρόνο περαίωσης των σπουδών, σε σχέση με τον προβλεπόμενο χρόνο. Προφανώς όσοι ζουν μέσα και γύρω από τα Πανεπιστήμια γνωρίζουν ότι υπάρχει ζήτημα. Είναι όμως το φαινόμενο ελληνικό ή διεθνές;», τα ερωτήματα που θέτουν και παραθέτουν στοιχεία.
Σύμφωνα με τη μελέτη των δύο καθηγητών και σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2015 (τα νεότερα διαθέσιμα) ο αριθμός προπτυχιακών των φοιτητών έως το νιοστό έτος (όπου ν ο ελάχιστος χρόνος σε έτη για ολοκλήρωση των σπουδών) είναι περίπου το 50% του συνόλου των φοιτητών.
Η αναλογία φοιτητών έως το νιοστό έτος προς διδάσκοντες για το σύνολο των τακτικών διδασκόντων είναι στην Ελλάδα πάνω από 19 φοιτητές για κάθε τακτικό διδάσκοντα. Ακόμη και παίρνοντας μόνο τους έως ν έτη φοιτητές, αυτή η τιμή είναι 44% μεγαλύτερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο για όλα τα επίπεδα σπουδών.
Διεθνές ζήτημα και όχι απαραίτητα πρόβλημα οι «λιμνάζοντες» φοιτητές
Τι συμβαίνει όμως στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο με τον χρόνο που απαιτείται για αποφοίτηση; Σύμφωνα με τη μελέτη της κ. Κατσαρδή και του κ. Σταμπουλή, διεθνώς καταγράφεται μεγάλη απόκλιση μεταξύ της θεωρητικής και της πραγματικής διάρκειας των σπουδών. Οι αιτίες που επισημαίνονται και από τους διεθνείς οργανισμούς είναι ποικίλες. Αφορούν, μεταξύ άλλων, στην κρίση, στο μορφωτικό επίπεδο και στο εισόδημα των γονέων, αλλά και στους πόρους που το κράτος επενδύει στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ ο μέσος χρόνος αποφοίτησης στον θεωρητικό χρόνο σπουδών είναι μόνο 39% των φοιτητών, ενώ το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 67% μετά από 3 έτη. Μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο το ποσοστό ξεπερνά το 70%. Στις ΗΠΑ το ποσοστό αποφοίτησης στον θεωρητικά προβλεπόμενο χρόνο είναι 39,4%, ενώ σε χρόνο ν+3 χρόνια είναι μόλις 60% (50% στα ιδιωτικά). Συμπερασματικά, οι λιμνάζοντες φοιτητές αποτελούν ένα διεθνές ζήτημα (και όχι απαραίτητα πρόβλημα) και δεν συντελούν καθόλου στις τεράστιες αποκλείσεις του λόγου του αριθμού των φοιτητών/διδάσκοντα σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Καμία χώρα δεν διαγράφει φοιτητές
Εξαιτίας του μεγάλου αριθμού φοιτητών που εγκαταλείπουν ή καθυστερούν τις σπουδές τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι χώρες κεντρικά έχουν υιοθετήσει πολιτικές αντιμετώπισης αυτού του φαινομένου, αποτυπώνεται στην ίδια μελέτη των Βανέσσα Κατσαρδή και Γιώργου Σταμπουλή. Στη σχετική έκθεση της Κομισιόν του 2015 με τίτλο Dropout and Completion in Higher Education in Europe, παρατίθενται αυτές οι πολιτικές και εξετάζεται η αποτελεσματικότητά τους.
«Όλες οι πολιτικές συνδέονται με χρηματοδότηση της φοιτητικής μέριμνας, με αύξηση των υποτροφιών ή/και χρηματοδότηση των σπουδών, με υιοθέτηση ενισχυτικής διδασκαλίας και όλα αυτά με εξαιρετικά αποτελέσματα.
Καμία χώρα δεν υιοθετεί σαν κίνητρο για ολοκλήρωση των σπουδών στον προβλεπόμενο χρόνο, τη διαγραφή των φοιτητών, αντιθέτως μία σειρά από χώρες υιοθετούν πρακτικές αντιμετώπισης του φαινομένου με βελτιωμένα αποτελέσματα», τονίζεται στη μελέτη.
