Της Ράνιας Γάτου*
Στη φωτογραφία βλέπετε την αυστηρώς καταδικαστέα, απαράδεκτη και ασεβή βεβήλωση του Μνημείου του Εβραϊκού Ολοκαυτώματος που βρίσκεται στην Πανεπιστημιούπολη της Θεσσαλονίκης, η οποία – σημειωτέον – είναι κτισμένη πάνω στο Εβραϊκό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης, την παραμονή της Παγκόσμιας Ημέρας Μνήμης του Ολοκαυτώματος. Η βεβήλωση έγινε πάνω στις τοποθετημένες επιγραφές με χρώματα και με το σημείο του Σταυρού το οποίο στις τέσσερις γωνίες του έγραφε ΙC, XC, NI, KA, και το οποίο χρησιμοποιήθηκε με αντιχριστιανικό – δαιμονικό τρόπο, αφού χρησιμοποιήθηκε μισαλλόδοξα.
Σε σχέση με τον βανδαλισμό του Μνημείου του Εβραϊκού Νεκροταφείου Θεσσαλονίκης, η Πρέσβης του Ισραήλ στην Ελλάδα κυρία Irit Ben Abba εξέφρασε, στην τελετή Μνήμης για την Εθνική Ημέρα των Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος, την έντονη αντίδρασή της. Στην ομιλία της, μεταξύ άλλων, τόνισε ότι «Στην Ελλάδα, σημειώθηκε μια αύξηση αντισημιτικών κρουσμάτων το 2018. Τα Μνημεία του Ολοκαυτώματος στην Θεσσαλονίκη βεβηλώθηκαν πέντε φορές φέτος. Η τελευταία βάρβαρη βεβήλωση συνέβη πριν μόλις δύο ημέρες. Επιπρόσθετα, κάποιοι έσπασαν τάφους στο Εβραϊκό Νεκροταφείο Αθηνών, προκλήθηκαν ζημιές στο Μνημείο του Ολοκαυτώματος στην Αθήνα, κλπ. Ευχαριστούμε την Κυβέρνηση της Ελλάδας για όλες τις αυστηρές δηλώσεις καταδίκης αυτών των συμβάντων αλλά θα επιθυμούσαμε να ακούσουμε επίσης και τη μεγάλη κατακραυγή από την ηγεσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας και από την κοινή γνώμη όταν συντελούνται τέτοια γεγονότα… Η υποχρέωση της μνήμης συνεπάγεται και την ολομέτωπη σύγκρουση με όλες τις εκφάνσεις του αντισημιτισμού και του ρατσισμού εδώ στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο» (https://www.romfea.gr/images/article-images/2019/AddressAmbassadorIsrae_thessaloniki.pdf).
Για να αντιμετωπιστεί ριζικά το ζήτημα του αντισημιτισμού και του ρατσισμού, υπάρχει άμεση ανάγκη κατανόησης και συνεργασίας των Ιουδαίων και των Ορθοδόξων σε πολιτιστικό και ειδικότερα σε θεολογικό επίπεδο. Αυτή η κατανόηση και συνεργασία μεταξύ Ιουδαίων και Ρωμαιοκαθολικών προχώρησε αρκετά, αλλά όχι μεταξύ Ιουδαίων και Ορθοδόξων στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, μετά τη δημοσίευση το 1964 από τον Ραββίνο Τζόζεφ Σολοβέιτσικ (τον δάσκαλο του Ραββίνου Δρ. Σλόμο Ρίσκιν, Ιδρυτή του Κέντρου για την Ιουδαιο-Χριστιανική Κατανόηση και Συνεργασία, το οποίο συστάθηκε το 2008) του δοκιμίου του με τίτλο Confrontation (Αντιπαράθεση), όπου εξέθεσε τις απόψεις του για τον διαθρησκειακό διάλογο και χάραξε προσεκτικά τις κατευθυντήριες γραμμές που επέτρεπαν έναν τέτοιο διάλογο, η Αγία Έδρα δημοσίευσε το 1965 το έγγραφο της Β΄ Βατικάνειας Συνόδου ή 21ης Οικουμενικής Συνόδου των Ρωμαιοκαθολικών (1962-1965) Nostra aetate, τη Διακήρυξη για τη Σχέση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας με τις Μη Χριστιανικές Θρησκείες (The Center for Jewish-Christian Understanding and Cooperation, https://en.wikipedia.org/wiki/Center_for_Jewish%E2%80%93Christian_Understanding_and_Cooperation).
Πρέπει να επισημανθούν τα εξής δέκα (10) βασικά σημεία για την προώθηση και εμβάθυνση των διαθρησκειακών και πολιτιστικών σχέσεων Ιουδαίων και Ορθοδόξων, τα οποία – πέραν των αυστηρών καταδικών τους – μπορούν να καταπολεμήσουν, σε επίπεδο παιδείας, το οποίο είναι το σπουδαιότερο από άποψη αποτελεσματικότητας, τον αντισημιτισμό και τον ρατσισμό:
1 – Για τη σταύρωση του Ιησού Χριστού δεν ευθύνεται ο Εβραϊκός Λαός, αλλά μόνον οι συγκεκριμένοι άνθρωποι οι οποίοι τον προκάλεσαν και με τους οποίους ταυτιζόμαστε οι Ορθόδοξοι, αφού και εμείς ανασταυρώνουμε τον Ιησού.
Προς τον σκοπό αυτόν ενδείκνυται να απαλειφθούν από την Ορθόδοξη υμνολογία, ιδίως της Μεγάλης Εβδομάδας, τα σημεία της συλλογικής ευθύνης του Εβραϊκού λαού για την σταύρωση του Ιησού, και να αντικατασταθούν από τη συλλογική ευθύνη της ανθρωπότητας για την σταύρωση και την διαρκή ανασταύρωση του Ιησού Χριστού.
Σημειωτέον ότι ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου είχε το σθένος να υπογράψει το 2011 με τον Μέγα Ραββίνο του Ισραήλ κοινή δήλωση για το θέμα αυτό, ενώ η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος δεν το τόλμησε ακόμη. Το δε αξίωμα της συλλογικής ευθύνης του Εβραϊκού λαού για την σταύρωση του Ιησού από αιώνων υπήρξε ο πλέον θεμελιώδης παράγοντας ανάπτυξης του θρησκευτικού αντισημιτισμού στην Ευρώπη (Ιστορική διακήρυξη μεταξύ Αρχιραββινείας Ισραήλ & Εκκλησίας της Κύπρου, https://kis.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=672:-a-&catid=51:2009-05-26-11-05-45&Itemid=87, Και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος μετά το Βατικανό και τον Πάπα Βενέδικτο υποστηρίζει ότι δεν ευθύνονται οι Εβραίοι για τη σταύρωση του Ιησού, http://www.orthodoxia.gr/printer_friendly.cfm?id=1663&obcatid=4).
2 – Οι Ιουδαίοι και οι Ορθόδοξοι έχουν τους αυτούς Πατριάρχες, τον Αβραάμ, τον Ισαάκ και τον Ιακώβ, οι οποίοι είναι προπάτορές τους εξ αίματος για τους πρώτους και της πίστης και για τους δύο.
3 – Για τους Ιουδαίους ο Χριστιανισμός είναι μέρος του διακηρυγμένου σχεδίου του Θεού για την ανθρωπότητα, ως εξέλιξη έξω από τον Ιουδαϊσμό που θα ήθελε ο Θεός. Για τους Ορθοδόξους, ο Ιουδαϊσμός είναι ατελής Χριστιανισμός, ενώ ο Χριστιανισμός είναι τέλειος Ιουδαϊσμός.
4 – Οι Ιουδαίοι και οι Ορθόδοξοι έχουμε κοινή την Παλαιά Διαθήκη, ενώ ο διαθρησκειακός διάλογός μας μπορεί να σχετίζεται με την ερμηνεία της.
5 – Ο διαθρησκειακός διάλογός μας μπορεί να αφορά επίσης την Ιουδαϊκή και την Ορθόδοξη προοπτική της Καινής Διαθήκης, η οποία βασίζεται στην Παλαιά Διαθήκη.
6 – Αμοιβαία αναγνώριση της θετικής θεολογικής κατάστασης της Ιουδαϊκής και της Ορθόδοξης πίστης.
7 – Αδελφική συνεργασία μεταξύ των Ιουδαίων και των Ορθόδοξων θρησκευτικών ηγετών και θεολόγων.
8 – Κοινή διδασκαλία των βασικών ηθικών αξιών στον κόσμο.
9 – Ίδρυση κοινών θεολογικών κέντρων σκέψης (think tanks) για την αποσαφήνιση κεφαλαίων θεολογικής συγκλίσεως και αποκλίσεως και για προσδιορισμό των τομέων επωφελούς συνεργασίας.
10 – Η διοργάνωση κοινών σειρών σεμιναρίων για τις ιουδαιορθόδοξες σχέσεις και για την ιουδαιορθόδοξη θεολογία.
Ιδιαίτερης σημασίας είναι η δημοσίευση το 2015 από το Εβραιοχριστιανικό Κέντρο Κατανόησης και Συνεργασίας μια δήλωσης των παραδοσιακών ραββίνων από όλο τον κόσμο (υπογεγραμμένης μέχρι σήμερα από εξήντα ραββίνους από το Ισραήλ, τις ΗΠΑ και την Ευρώπη), οι οποίοι ζητούν αυξημένη συνεργασία μεταξύ Ιουδαίων και Χριστιανών. Η δήλωση αυτή, που έχει τον τίτλο «Να κάνουμε το θέλημα του Πατέρα μας στον Ουρανό: Προς μια εταιρική σχέση μεταξύ Ιουδαίων και Χριστιανών», αναφέρει, μεταξύ των άλλων, τα εξής:
1) Ο Χριστιανισμός είναι «το επιθυμητό θείο αποτέλεσμα και δώρο στα έθνη»,
2) «Ο Ιησούς έφερε ένα διπλό καλό στον κόσμο. Από τη μια πλευρά ενίσχυσε το Νόμο του Μωϋσή μεγαλοπρεπώς και από την άλλη πλευρά αφαίρεσε τα είδωλα από τα έθνη»,
3) Προτρέπονται οι Ιουδαίοι και οι Χριστιανοί να εργαστούν μαζί ως εταίροι για να αντιμετωπίσουν τις ηθικές προκλήσεις της εποχής μας (Orthodox Rabbis Issue Groundbreaking Declaration Affirming ‘Partnership’ with Christianity, https://www.thebereancall.org/content/orthodox-rabbis-issue-groundbreaking-declaration-affirming-partnership-christianity, Εβραιοχριστιανικό Κέντρο Κατανόησης και Συνεργασίας, https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%B2%CF%81%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CF%87%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%9A%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF_%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%8C%CE%B7%CF%83%CE%B7%CF%82_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B1%CF%82).
*Η Ράνια Γάτου είναι Ποιήτρια, Δοκιμιογράφος και Εικαστικός
