«Εις την ερίτιμον κόρην της Ιωνίας» – Πορτρέτα γυναικών από τις αλησμόνητες πατρίδες
Τα γοητευτικά γυναικεία πορτρέτα γυναικών της Νέα Ιωνίας προβάλλονται στο λεύκωμα που εξέδωσε η Πολιτιστική Εστία Μικρασιατών Νέας Ιωνίας «Ιωνες» και φέρει τον τίτλο «Εις την ερίτιμον κόρην της Ιωνίας». Φωτογραφίες που απεικονίζουν την φινέτσα και τη χάρη των γυναικών που αποτελούν την ομάδα των επίγονων γυναικών της δεύτερης γενιάς των προσφύγων.
Με τον ευρηματικό και εύστοχο τίτλο: «Εις την ερίτιμο κόρην», οι δύο αξιόλογες φιλόλογοι Κατερίνα Βεκλίδου και Αργυρώ Μάμαλη – Κοπάνου εμπνεύσθηκαν και αποφάσισαν να δημιουργήσουν αυτό το αξιόλογο πόνημα. Μέσα από τις 150 σελίδες του άλμπουμ, που ξεφυλλίσαμε ξανά και ξανά -συνομιλώντας και με δικά μας πρόσωπα που περιλαμβάνονται στο άλμπουμ – εισπράξαμε γνώση, που άπτεται και του δικού μας συναισθηματικού κόσμου και βαθιά συγκίνηση πλημμύρισε τις ψυχές μας.
Οι …αρχιτεκτόνισσες αυτού του οικοδομήματος λόγου και εικόνας, ένωσαν την ιστορική γνώση για τον ελληνισμό της Μικράς Ασίας, που μελέτησαν και γνωρίζουν καλά, τις συλλεκτικές πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό που φυλάσσεται στο πλούσιο αρχείο τους και πάνω απ’όλα την αγάπη, τον σεβασμό, την εκτίμηση για τους Μικρασιάτες πρόσφυγες γονείς τους, που θεωρούν χρέος ιερό και επιθυμία να ζωντανεύουν, με αφηγηματικό λόγο τη μνήμη τους. «Το λεύκωμα αφιερώνεται στη φιλοκαλία των γυναικών των καταγομένων από τις πατρίδες της Ανατολής» είναι το σημείωμα που μας εισαγάγει στις επόμενες σελίδες.
Στον χαιρετισμό της Αννας Πετσιάβα-Παπανικολάου, προέδρου της Εστίας των «Ιώνων», διατυπώνει σκέψεις που δείχνει το θερμό ενδιαφέρον που αγκάλιασε αυτή την προσπάθεια. Μεταξύ των άλλων αναφέρει: «Το λεύκωμα αυτό μας παρουσιάζει με αυθεντικό υλικό παλαιότερης εποχής τη Μικρασιάτισσα γυναίκα που διατήρησε τις παραδόσεις, υπερασπίσθηκε γλώσσα και θρησκεία, δίδαξε τους χορούς, και τις αξίες στους απογόνους ενώ παράλληλα δεν έχασε την ομορφιά του σώματος και της της, ψυχής της». Στο δε προλόγισμα των δημιουργών της έκδοσης Κατερίνας Βεκλίδου και Αργυρώς Μάμαλη-Κοπάνου σημειώνονται: «Η αισθητική χαρακτηρίζει τη Μικρασιάτισσα από τα πανάρχαια χρόνια και είναι αποτυπωμένη στις κομψές και καλοχτενισμένες «κόρες», αγάλματα νεαρών γυναικών της αρχαϊκής περιόδου από την Ιωνία».
Το περιεχόμενο όλων των σελίδων του πονήματος κοσμείται από δεκάδες φωτογραφίες γυναικών της δεύτερης και τρίτης γενιάς των προσφύγων κατοίκων της Νέας Ιωνίας. Οι περισσότερες φωτογραφίες συνοδεύονται από λεζάντες και γραπτές αναφορές της γη των Ιώνων. Δείγμα αυτής της γραφής παρουσιάζουμε. Στη σελίδα 35 που εικονίζονται οι φωτογραφίες της Σούλας και Μαρίας Ζησάκου, διαβάζουμε: «…άστραφταν τα μάτια τους ζητώντας απαιτητικά τα δικαιώματά τους, πάνω από καταστροφές και προσφυγιές και χαμένα όνειρα για δασκαλίκια. Φορούσε ένα φουστάνι κόκκινο απ’ τα υφάσματα που μοίραζαν στους πρόσφυγες. Ιδιο πάντα με της Μαρίτσας. Μονάχα που εκείνης το ύφασμα είχε ένα μάτισμα στην πλάτη. Με τίποτα δεν υποχωρούσε το Κατινάκι – δεν έφτανε βλέπεις το ύφασμα – αναγκαστικά στο τέλος να πάρει το ματισμένο φόρεμα η Μαρίτσα». Επίσης στη σελίδα 116: «Ετσι ντύσαμε στα λευκά την Ελενίτσα μου. Πλέξαμε στεφάνι καμωμένο από άνθη λεμονιάς να βάλει στα μαλλάκια της, την τραγουδήσαμε με όλη μας την ψυχή μέσα στον οικισμό που τώρα πια είχε γίνει ανθρώπινος: «Κυρά την κόρη δώσε του/να την εκάμει ταίρι/ να ‘ναι αυτή βασιλικός/κι αυτός λαμπρό αστέρι».
Εμβληματικές και σημειολογικά ιστορικές οι πτυχές που ξεδιπλώνουν εικόνες από την Κυριακάτικη βόλτα στον κεντρικό δρόμο ( στο φαρδύ), από τη γέφυρα του ποταμού Κραυσίνδωνα- τα σύνορα μεταξύ Βόλου και Νέας Ιωνίας- μέχρι την πλατεία Ευαγγελίστριας. Ας δούμε πως περιγράφεται αυτή η βόλτα «…Νυφοπάζαρο τα βαπτίσανε οι μεγάλοι και νυφοπάζαρο το λέγανε όλοι. Μόλις σκοτείνιαζε άρχιζε το σεργιάνι. Μυρμηγκιάζουν τα νιάτα, καρφίτσα να ρίξεις δεν θα πέσει χάμω. Εδώ στο νυφοπάζαρο γνωρίστηκαν τα ζευγαράκια. Εδώ γεννήθηκε ο έρωτάς τους… Εδώ οι τσαχπίνες, οι ναζιάρες, οι καμωματούδες οι τσακίστρες, οι σκανδαλιάρες… Κι ας ζήσαν την κόλαση του ξεριζωμού. Κι ας ζουν το δράμα της προσφυγιάς».
Καταθέτουμε και εμείς την αγάπη μας, την εκτίμησή μας και τα εύσημά μας εις τας συγχρόνους… εριτίμους κυρίας: Κατερίνα Βεκλίδου και Αργυρώ Μάμαλη- Κοπάνου, οι οποίες, μέσω του λογοτεχνικού γραπτού λόγου τους, ζωντανεύουν μνήμες των προγόνων μας που μας συγκινούν και μας κάνουν υπερήφανους, που είμαστε απόγονοί τους. Ο ερχομός τους και η μόνιμη εγκατάστασή τους, στη Νέα Ιωνία του Βόλου, άλλαξε το πολιτιστικό γίγνεσθαι της περιοχής, γιατί εκτός από τον πόνο και την πικρία, που τους πότισε η προσφυγιά, η φαρέτρα τους περιείχε ένα πλούσιο ανθρωπιστικό και πολιτιστικό θησαυρό της γης των Ιώνων της Μικράς Ασίας. Τον συντήρησαν και τον καλλιέργησαν, ώστε η Νέα Ιωνία από «συνοικισμό» του Βόλου να παρουσιάζει σήμερα μια πόλη υπόδειγμα, με αξίες και αρχές αναλλοίωτες στον χρόνο.
Του ΤΑΚΗ ΠΑΝΤΕΛΟΠΟΥΛΟΥ
