Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το έργο που αναπτύσσει στην Αμερική ο βραβευμένος Βολιώτης καθηγητής κοινωνιολογίας Νίκος Αλεξίου, ο οποίος ήταν ο κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση που διοργάνωσε την περασμένη Τετάρτη το «Κοινό των Μαγνήτων», στην αυλή του Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου, με θέμα την αξιοποίηση των αποδήμων. Ο Βολιώτης πανεπιστημιακός και ποιητής, είναι σημαίνον μέλος της ομογένειας και γενικότερα της Αμερικής με ένα πολύ σημαντικό πρότζεκτ στο ενεργητικό του. Συγκεκριμένα, κατέγραψε τις μνήμες, την ανάσα, τη νοσταλγία εκατοντάδων Ελλήνων μεταναστών πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς, δημιουργώντας ένα πλούσιο αρχείο με συγκλονιστικές αφηγήσεις.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Ο Βολιώτης επιστήμονας διδάσκει στο Queens College της Νέας Υόρκης, το οποίο ανήκει στο δημόσιο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και είναι διευθυντής του Αρχείου και της Βιβλιοθήκης του Απόδημου Ελληνισμού στη Νέα Υόρκη. Για το έργο του έχει βραβευτεί ως ο καλύτερος καθηγητής του Πανεπιστημίου και η πολιτεία, αντίστοιχα, τον τιμάει, προβάλλοντας κάθε χρόνο, στη μεγάλη παρέλαση της ομογένειας που πραγματοποιείται την 25η Μαρτίου στην 5η λεωφόρο της Νέας Υόρκης, απόσπασμα από το πρότζεκτ που έχει υλοποιήσει.
Απαιτήθηκε έρευνα δέκα χρόνων και δεκάδες συνεντεύξεις με ομογενείς της Αμερικής πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς, προκειμένου να συγκεντρωθούν διακόσιες περίπου μαρτυρίες μέχρι στιγμής και έπεται συνέχεια. Το πλούσιο υλικό που συγκεντρώθηκε έχει ψηφιοποιηθεί, είναι προσβάσιμο διαδικτυακά στην ιστοσελίδα που δημιούργησε το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και αποτελεί το επίκεντρο του ενδιαφέροντος φοιτητών και ερευνητών από όλο τον κόσμο.
Η παραπάνω πρωτοβουλία να καταγραφούν οι μαρτυρίες δεκάδων Ελλήνων που έφτασαν στην Αμερική, ακολουθώντας το όνειρο για μια καλύτερη ζωή, έχοντας ως πρώτο σταθμό το νησί Έλλις, είναι απότοκο κοινωνικής ευαισθησίας και νοσταλγίας για την πατρίδα. Είναι καρπός «αγάπης για τον ελληνισμό, γιατί έζησα στην Αστόρια, που είναι το σύμβολο της σύγχρονης ελληνικής μετανάστευσης», όπως αναφέρει ο ίδιος, μιλώντας στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ.
Στόχος του ήταν να δημιουργήσει μια βάση δεδομένων για το κύμα των μεταναστών που κινήθηκε από την Ελλάδα προς την Αμερική, ενώ όπως επεσήμανε παράλληλα «υπήρχε μια διαλεκτική σχέση με τον κόσμο που θα ήθελα να πάρω συνεντεύξεις και να μελετήσω, οπότε υπήρχε αμεσότητα». Ο στόχος επετεύχθη με την αρωγή της ελληνικής κοινότητας, του Ιδρύματος Νιάρχος και του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, ανοίγοντας ένα μεγάλο κεφάλαιο στη νεότερη ιστορία της Αμερικής.
Μαρτυρίες ψυχής
Η μετανάστευση των Ελλήνων στην Αμερική πραγματοποιήθηκε σε δύο κύματα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει ο Νίκος Αλεξίου στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ, αναλύοντας τα αποτελέσματα της έρευνάς του. Το πρώτο κύμα κατέφθασε στην Αμερική από το 1900 μέχρι το 1921 και το δεύτερο από το 1960 μέχρι το 1980. Στο πρώτο κύμα πέρασαν περισσότεροι από 500.000 Έλληνες το νησί Έλλις και περίπου 250.000 στο δεύτερο, με τους μετανάστες από τον Βόλο να υπολογίζονται σε 600 περίπου συνολικά. Σήμερα η ελληνική κοινότητα της Αμερικής αριθμεί περίπου 1,5 εκατομμύριο Έλληνες της διασποράς. Περιγράφοντας τα συναισθήματα που ένιωσε, καταγράφοντας συγκλονιστικές μαρτυρίες ζωής, ο Βολιώτης της διασποράς αναφέρει ότι «έχω μεγάλο σεβασμό και εκτίμηση στους ανθρώπους, παρόλο που υπάρχει ένα στερεότυπο για τον Ελληνισμό της Αμερικής. Θα πρέπει, τονίζει, ο Ελλαδικός χώρος να αλλάξει την οπτική γωνία που έχει και οι δύο πλευρές να έρθουν σε μια κατανόηση, και να δούμε ως Έλληνες πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε θεσμικά τους ομογενείς σε πολλά επίπεδα».
Διεθνής Βολιώτης
Ο 58χρονος Νίκος Αλεξίου έφυγε σε νεαρή ηλικία από τον Βόλο αφού ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές στο Α΄ Αρρένων. Ο άξιος γιος του Δημήτρη και της Δήμητρας Αλεξίου σπούδασε οικονομικά στην Αθήνα και στη συνέχεια μετέβη στη Νέα Υόρκη στα μέσα της δεκαετίας του 1980 για μεταπτυχιακές σπουδές, ανακαλύπτοντας ένα νέο ενδιαφέρον πεδίο, την Κοινωνιολογία, που έμελλε να αποτελέσει το κέντρο βάρους της μετέπειτα πορείας του.
Οι δεσμοί με τη γενέτειρά του και την πατρική γειτονιά στην περιοχή της Καλλιθέας παρέμειναν ακατάλυτοι, και παρά το εξαιρετικά φορτωμένο πρόγραμμά του, την τελευταία δεκαετία επισκέπτεται δύο φορές τον χρόνο τον Βόλο. «Η πρώτη μου επιστροφή στο χρόνιο έγινε μετά από 20 χρόνια. Δηλαδή μια Ιλιάδα και μια Οδύσσεια, γιατί ο Σεφέρης μάς θυμίζει ότι η Ελλάδα μάς πληγώνει. Είναι όμορφα τα συναισθήματά μου κάθε φορά που έρχομαι, γιατί το τοπίο παραμένει το ίδιο εκπληκτικά ωραίο, με αυτό το φανταστικό φως που έχει», ομολογεί με λυρική διάθεση.
Τα συναισθήματά του είναι ωραία «γιατί υπάρχουν ακόμη αυτοί οι Βολιώτες, οι φωτεινοί, που θέλουν να σε φιλέψουν λίγο φως, έχουν αγάπη και σου δίνουν την ευκαιρία να νιώσεις ότι δεν είσαι ξένος, και αυτό κάνει τον Έλληνα που ζει στο εξωτερικό ή τον Βολιώτη που ζει στο εξωτερικό να έρχεται στον τόπο του. Δεν είναι ούτε η θάλασσα, ούτε το Πήλιο, είναι οι άνθρωποι που μέσα τους έχουν όλα αυτά τα στοιχεία και στα βγάζουν με ένα χαμόγελο ή με μια καλημέρα ή με ένα τραπέζι» υπογραμμίζει ο ίδιος.
Όταν είναι στο εξωτερικό του λείπει το φως, οι παιδικοί φίλοι, οικεία κι αγαπημένα πρόσωπα, που δεν ξεχνάει ποτέ. Αντίθετα, αντλεί έμπνευση από τις προσωπικές μνήμες, από τον συναισθηματικό του πλούτο, προκειμένου να εξελίσσεται διαρκώς και να προσφέρει.
Πρεσβευτής ελληνικών χρωμάτων
Είναι δύσκολο να καταγραφούν σε λίγες γραμμές το πλούσιο έργο και η ανεκτίμητη προσφορά του διακεκριμένου Βολιώτη της διασποράς στον Ελληνισμό της Αμερικής, στην τέχνη, την επιστήμη και τον πολιτισμό. Ανάμεσα σε άλλα επιστημονικά ενδιαφέροντα, διδάσκει και δημοσιεύει άρθρα πάνω σε θέματα που αφορούν την Ελληνοαμερικανική κοινότητα. Είναι ιδρυτής και κύριος ερευνητής του Προφορικού Αρχείου του Ελληνισμού της Ν. Υόρκης. Έχουν κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα πέντε ποιητικές του συλλογές, ενώ ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και αμερικάνικα έντυπα και ανθολογίες. Ο ίδιος είναι μέλος του «Κοινού των Μαγνήτων» και έχει πραγματοποιηθεί εκδήλωση παρουσίασης του ποιητικού του έργου στον Βόλο.
Παράλληλα συνεχίζει με την ίδια ζέση την προσπάθεια να μεταδώσει στους φοιτητές του τα φώτα του Ελληνισμού και τα τελευταία χρόνια συνδυάζει το ταξίδι του στην Ελλάδα με πρόγραμμα σπουδών στο εξωτερικό, με τη συμμετοχή μεγάλης ομάδας Αμερικανών φοιτητών. «Άρα δημιουργώ φιλέλληνες» υπογραμμίζει.
Το πρόγραμμα έχει ως βάση την Αθήνα και περιλαμβάνει επίσης επισκέψεις των Αμερικανών φοιτητών σε αρχαιολογικούς χώρους, ενώ όραμά του είναι «το ίδιο πρόγραμμα να συνδεθεί και με εκπαιδευτικές δράσεις στον Βόλο».
Πάγια θέση του είναι ότι «η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει με γρήγορα και σταθερά βήματα για να κατανοήσει τους Έλληνες της Αμερικής, και οι Έλληνες της Αμερικής, αντίστοιχα, πρέπει να καταλάβουν ότι οι θεσμοί που δημιουργήθηκαν ως τώρα για να εξυπηρετήσουν τη γενιά των μεταναστών πρέπει να διαφοροποιηθούν, διότι έχουν αλλάξει οι ανάγκες στο πέρασμα του χρόνου».
Ο ίδιος δηλώνει περήφανος για την καταγωγή του, περιγράφει ως «μαγική πόλη» τη Νέα Υόρκη και τονίζει ότι «οι ομογενείς τρέφουν απερίγραπτη αγάπη για την πατρίδα τους».
Κλείνοντας, δεν παραλείπει να υπογραμμίσει το πολύ σημαντικό έργο που αναπτύσσει το «Κοινόν των Μαγνήτων», που συσπειρώνει Βολιώτες όχι μόνο από την Αμερική αλλά και άλλες πολιτείες και χώρες, και είναι, όπως τονίζει «μια καταπληκτική πρωτοβουλία που ενώνει τους Έλληνες της διασποράς».
ΜΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ
Ποιητής της διασποράς
Ο Νίκος Αλεξίου είναι γνωστός ως ο Βολιώτης ποιητής της διασποράς, με πολύ σημαντική πνευματική παρουσία και ζηλευτές διακρίσεις. «Η ποίηση στην Ελλάδα είναι από τα πιο δυνατά περιουσιακά μας στοιχεία», υπογραμμίζει. Η ποίηση και η κοινωνιολογία είναι δύο παράλληλες αγάπες, γιατί η ποίηση «και ειδικά τα ποιήματα όπως “Ο Ντε Κίρικο στο Βόλο” ή “Ο ποιητής της διασποράς”, μου έδωσαν την ευκαιρία να μπορώ να φαντάζομαι τον Βόλο όταν είμαι 7.000 μίλια μακριά και να έχω την αίσθηση του χώρου και των ανθρώπων» εξηγεί ο ίδιος.
Στο μεταξύ συνεχίζει την έρευνά του, συλλέγοντας στοιχεία για την ενασχόληση των μεταναστών στη βιομηχανία τροφής, τα εστιατόρια, ενώ παράλληλα ετοιμάζει μεγάλη έκθεση με έργα γνωστών Ελληνοαμερικανών ζωγράφων, που θα πραγματοποιηθεί την άνοιξη του 2018 στο μουσείο του Πανεπιστημίου όπου διδάσκει.
