Του Δημήτρη Αντωνίου,
Καθηγητή Αγγλικής
Ο διαχρονικά παγκοσμίου φήμης και αναγνώρισης αρχαιολόγος και κυρίαρχος αρκετών γλωσσών,Heinrich Schliemann κάποτε δήλωσε: «Οποιοσδήποτε δεν γνωρίζει μία άλλη γλώσσα εξίσου καλά όπως τη μητρική του, δεν γνωρίζει καλά ούτε τη μητρική του».
Ο γράφων δεν επαγγέλλεται πως είναι κυρίαρχος των δύο γλωσσών, ελληνικής και αγγλικής, ωστόσο γνωρίζει αρκετά στοιχεία των δύο γλωσσών, ώστε να είναι εις θέσιν να κάνει παρατηρήσεις, συγκρίσεις και αντιπαραθέσεις των δύο γλωσσών.
Ας πάρουμε ένα από τους πλέον δημοφιλείς τίτλους της ελληνικής γλώσσας. Επιστήμων. Οποιοσδήποτε αποφοίτησε από ένα πανεπιστήμιο στην Ελλάδα ή το εξωτερικό, διεκδικεί τον τίτλο του επιστήμονα, άσχετα εάν είναι φιλόλογος, θεολόγος, δικηγόρος ή ηλεκτρολόγος μηχανικός. Οι Αγγλοσάξονες έχουν τελείως διαφορετική άποψη και ταξινομούν τους «επιστήμονες» τελείως διαφορετικά.
Πρώτα – πρώτα επειδή κάποιος/α αποφοίτησε από ένα οποιοδήποτε πανεπιστήμιο αυτό δεν τους καθιστά και επιστήμονες, απλά είναι απόφοιτοι κάποιου πανεπιστημίου αλλά και το αντίθετο: εάν κάποιος αποφοιτήσει από μία ακαδημία, άσχετα εάν έκανε του κόσμου της γλωσσολογικές έρευνες και έγραψε δεκάδες βιβλία, αυτός δεν είναι επιστήμων; Συγκεκριμένα, αναφέρομαι στο γνωστό σε όλους μας αλλά και πανελληνίως γνωστό, Κώστα Λιάπη, που σύμφωνα με την ελληνική γλώσσα δεν έχει τον τίτλο του επιστήμονα! Έλεος!
Ας επιστρέψουμε στους φίλους μας τους Αγγλοσάξονες, χάρις των οποίων η γλώσσα μας, σε συνδυασμό με τη λατινική, έγινε γνωστή στα πέρατα της οικουμένης. Οι Αγγλοσάξονες, λοιπόν, χρησιμοποιούν δύο όρους όσον αφορά τις επιστήμες και τους επιστήμονες: the scientist (σαϊεντιστ), δηλαδή ο επιστήμων των θετικών σπουδών, γιατρός, χημικός, βιολόγος κλπ. και ο scholar (σχόλαρ), ο των θεωρητικών σπουδών, φιλολόγων, λογοτεχνικών, γλωσσολόγων κλπ.
Η λέξη scholar προέρχεται από την ελληνική λέξη αρχικά η σχόλη, και η σημερινή λέξη σχολάρχης, αλλά ουδεμία σχέση έχει η λέξη scholar στα αγγλικά με τη νεοελληνική σημασία του όρου. Στα αγγλικά η λέξη scholar έχει στενή σημασία με τον λόγιο και μάλιστα τον τρομερά διακεκριμένο και ερευνητή λόγιο.
Ας αφήσουμε τώρα λίγο τους «επιστήμονες» και τους «λόγιους» να ξεκουραστούν και ας ασχοληθούμε με μερικά άλλα υπερχρησιμοποιημένα, overused, επίθετα. Παίρνουμε τη λέξη, μάλλον το επίθετο, ωραίο. Το να αποκαλούμε ένα πρόσωπο, αντικείμενο, τοπίο κλπ. που κάνει αίσθηση στην όραση μας είναι κατανοητό, αλλά να λέμε το φαγητό είναι ωραίο, μάλλον αδικούμαι το φαγητό. Τα φαγητά δεν φημίζονται για την ωραιότητά τους και την εμφάνισή τους, για τη γεύση τους φημίζονται και τη νοστιμιά τους, όχι για την ομορφιά τους.
Και εδώ οι Αγγλοσάξονες διαφοροποιούνται και δικαίως. Μία γυναίκα είναι ωραία, beautiful, δηλαδή πλήρους ομορφιάς. Οι άνδρες είναι handsome, δηλαδή ελκυστικοί, εμφανίσιμοι.
Εκεί που οι νεοέλληνες το παρακάνουμε είναι στην τελειότητα και το τέλειο. Το τέλειο μπορεί να το χρησιμοποιούμε για την περιγραφή σχεδόν οτιδήποτε. Ωστόσο, στην ουσία το τέλειο σημαίνει πως δεν επιδέχεται καμία βελτίωση, αλλά υπάρχει πράγμα ή άνθρωπος που δεν χρειάζεται βελτίωση; Κατά την ταπεινή μου γνώμη κανένας δεν θα ήθελε να είναι τέλειος, διότι η ζωή θα ήταν τελείως ανούσια. Στη θέση του δικού μας τέλειου οι Αγγλοσάξονες χρησιμοποιούν το excellent, έξοχος, εξαίσιος.
Τώρα όσον αφορά την δημοφιλέστατη ελληνική προσφώνηση, που συμβαίνει να είναι από τα πλέον προσφιλή μας κοσμητικά επίθετα, που κανένας Έλληνας δεν αποφεύγει να χρησιμοποιήσει αλλά και να περιγράψει κάποιον, εννοώ τα τρία α που μπαίνουν μεταξύ τους τα σύμφωνα μ, λ, κ, οι Αγγλοσάξονες χρησιμοποιούν το ass, που σημαίνει και γάιδαρος, αλλά και οπίσθια. Συνήθως χρησιμοποιείται μία σύνθετη λέξη που συνδυάζει και τον γάιδαρο και την οπήν των οπισθίων του, ass hole.
Τόσες χιλιάδες λέξεις έχουμε υιοθετήσει από τους Άγγλους αλλά και υιοθετούμε καθημερινά, μήπως πρέπει να αντικαταστήσουμε το δικό μας κοσμητικό επίθετο με το δικό τους, θαρρώ πως είναι πιο εύηχο και πιο εύφωνο.
Άλλη μία ιδέα θα ήταν να αντικαταστήσουμε αυτό το τρίαλφο και τρισύμφωνο επίθετο με το μπούφος. Κάποτε αποκάλεσα έναν φίλο μου μπούφο, συχνά αποκαλούσα τους μαθητές μου, ο φίλος μου μάλλον προσεβλήθη και αντέδρασε λέγοντας «Μπούφος, είσαι και φαίνεσαι». Όταν όμως του εξήγησα ότι ο μπούφος είναι ο εραστής της κουκουβάγιας, δηλαδή της γλαύκας που εκπροσωπεί την ευφυία και τη θεά Αθηνά, ένα τεράστιο χαμόγελο έλουσε το πρόσωπό του και με ευχαρίστησε για την προσφώνηση.
