ΥΓΕΙΑ

Yπογονιμότητα και ψυχολογία…

yπογονιμότητα-και-ψυχολογία-447660

Tης Μαρίζας Στ. Χατζησταματίου, Ψυχολόγου, MSc, PhD Διδάκτορος Παν/μίου Θεσσαλίας

www.my-psychology.gr

Το πρόβλημα της ανικανότητας σύλληψης σήμερα είναι σύνηθες και ταλαιπωρεί πολλά ζευγάρια κι αποτελεί μια έντονη κρίση τόσο στη ζωή του ατόμου όσο και του ζευγαριού. Η δυσκολότερη πτυχή του προβλήματος της έλλειψης γονιμότητας είναι πιθανόν η αίσθηση των ατόμων ότι δεν έχουν τον έλεγχο της κατάστασης. Όταν οι αιτίες υπογονιμότητας δεν μπορούν να διευκρινιστούν, είθισται να αποδίδεται το πρόβλημα σε ψυχολογικούς παράγοντες. Υπάρχουν, δηλαδή, κάποιες απόψεις και θεωρίες που υποστηρίζουν ότι η γονιμότητα ενδέχεται να επηρεαστεί από την αμφιθυμία (με άλλα λόγια την αβεβαιότητα του ζευγαριού σχετικά με το αν πραγματικά θέλει ένα παιδί) ή εξαιτίας κάποιας υποσυνείδητης εχθρότητας εκ μέρους ενός από τους δύο. Σύμφωνα όμως με τη συμβουλευτική ψυχολόγο Αμίνα Μοσκόφ, αυτό αποτελεί το μεγαλύτερο μύθο αναφορικά με τα προβλήματα της υπογονιμότητας. Άλλωστε προσεκτική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με τα αίτια της υπογονιμότητας μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το πρόβλημα αυτό έχει ψυχολογικές επιπτώσεις αλλά όχι ψυχολογικές αιτίες. Βέβαια, σε περιόδους αυξημένου στρες παρατηρούνται ορμονικές αλλαγές στον κύκλο της γυναίκας. Διάφορα ψυχολογικά προβλήματα, πολύ άγχος ή μια ζωή πολύ ακατάστατη ενδέχεται να εμποδίσουν τη γυναίκα να έχει καλή συχνότητα ωορρηξίας. Με άλλα λόγια η ψυχολογία μπορεί να επηρεάσει την ωορρηξία μιας γυναίκας. Ωστόσο δεν είναι εύλογη η γενίκευση και αυτό, γιατί υπάρχουν γυναίκες που ζουν σε απίστευτα στρεσογόνες συνθήκες -ακόμη και σε περίοδο πολέμου- και πάλι δεν δυσκολεύονται να συλλάβουν.

Το πρόβλημα της υπογονιμότητας συνήθως σχετίζεται με συναισθήματα κατωτερότητας ή ανησυχίας για τον ανδρισμό του μέλλοντα πατέρα, ο οποίος πολλές φορές ανησυχεί για το «τι θα πει ο κόσμος» ή πώς θα τον κρίνει ο περίγυρός του. Είναι ιδιαίτερα μπερδεμένος και συνήθως ξεκινάει με άρνηση την ιδέα για γονιμοποίηση με δότη σπέρματος, στη συνέχεια έχει έντονες αμφιβολίες όταν το συζητάει με τη σύζυγό του και συχνά περνάει σε μια κατάσταση έντονου εκνευρισμού ή θυμού, με κυρίαρχη την αίσθηση ότι δεν ορίζει τη ζωή του και το σώμα του. Ο φόβος του επικεντρώνεται στο ότι το παιδί δεν θα είναι βιολογικά δικό του, αναρωτιέται αν θα το αγαπάει, και βασανίζεται από την αίσθηση ότι δεν είναι ικανός να συμμετάσχει στην όλη διαδικασία. Αν ένα ζευγάρι αποκτήσει παιδί με τη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης και η μητέρα σχετίζεται βιολογικά με το παιδί, ενώ ο πατέρας όχι, είναι πιθανό ο τελευταίος να αισθανθεί παραγκωνισμένος ή κάποια δυσαρέσκεια προς τη σύζυγό του.

Όσον αφορά στη γυναίκα τα πράγματα είναι λίγο πιο ξεκάθαρα, με την έννοια ότι όταν επιθυμεί έντονα ένα μωρό, της είναι ευκολότερο να παραμερίσει τις βιολογικές αμφιβολίες, μια που αισθάνεται το μωρό δικό της, αφού αυτό θα μεγαλώσει στην κοιλιά της. Αν μάλιστα πρόκειται για δικό της ωάριο γονιμοποιημένο από σπέρμα δότη, τότε συναισθηματικά της είναι ακόμη ευκολότερο να αντιμετωπίσει το παιδί ως εντελώς δικό της. Σύμφωνα με την ψυχολόγο Fiona Mac Callum, του City University του Λονδίνου όταν το παιδί προέρχεται από δότη εμβρύου (συνήθως από γονιμοποιημένα ωάρια από τις προσπάθειες άλλων ζευγαριών που έκαναν εξωσωματική γονιμοποίηση), επειδή η γυναίκα έχει κανονική εγκυμοσύνη, το περιβάλλον της βλέπει μια «φυσική» κατάσταση, κι όχι κάτι τεχνητό, όπως είναι η υιοθεσία. Αυτός είναι λοιπόν και ένας από τους λόγους που τα πράγματα για τη γυναίκα είναι πιο εύκολα όσον αφορά την αντιμετώπισή της από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Ωστόσο, όλα τα ζευγάρια με πρόβλημα υπογονιμότητας (ασχέτως του ποιος από τους δύο έχει το πρόβλημα) έχουν να αντιμετωπίσουν το γεγονός ότι αδυνατούν να γίνουν γονείς τη στιγμή που εκείνοι θα επιλέξουν, ενώ παράλληλα έρχονται αντιμέτωποι με μια ψυχοφθόρα θεραπεία με αποτέλεσμα, το οποίο είναι πέρα από τον έλεγχο τους.

Γενικότερα, επικρατεί μια μυστικότητα αναφορικά με το πρόβλημα της υπογονιμότητας. Το ζευγάρι δεν θέλει να ανακοινώσει το πρόβλημά του προς τα έξω, ώστε να μαθευτεί ευρύτερα. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παιδιά των οποίων η σύλληψη έχει γίνει από δότη σπέρματος ή εμβρύου ίσως και να μη μάθουν ποτέ την αλήθεια για τη γενετική τους κληρονομιά. Συνήθως ο πατέρας είναι αυτός που δε θέλει να θίξει αυτό το ζήτημα (όταν συγκεκριμένα εκείνος παρουσιάζει πρόβλημα υπογονιμότητας), καθώς ο ίδιος αισθάνεται αμέτοχος και παραπονιέται ότι δεν είναι το δικό του παιδί, αφού δεν είχε γενετική ανάμιξη σε αυτό.

Ο ρόλος της ψυχολογικής υποστήριξης είναι να βοηθήσει το ζευγάρι να ξεπεράσει τα ψυχολογικά φράγματα και τους φόβους που σχετίζονται με την εξωσωματική γονιμοποίηση, καθώς και να συμβάλλει στη μείωση του στρες που βιώνει το ζευγάρι. Επιπλέον η ψυχολογική στήριξη στα ζευγάρια που έχουν πρόβλημα σύλληψης έχει πολλαπλούς στόχους όπως να μειώσει ενδεχόμενα συμπτώματα κατάθλιψης καθώς και συμπτώματα όπως η αϋπνία, η κούραση, οι πονοκέφαλοι ή οι κοιλόπονοι. Καθώς το ζευγάρι μαθαίνει τεχνικές χαλάρωσης και ηρεμίας, αισθάνεται ότι έχει τον έλεγχο της ζωής του, ότι μπορεί να αντεπεξέλθει και σε αυτή τη δυσκολία και μαθαίνει να ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου