Εντυπώσεις και στιγμιότυπα από τη θεσμοθετημένη διοργάνωση, που συνεχίζεται έως την Τετάρτη 13 Μαρτίου
Του ανταποκριτή μας Στέλιου Γαϊτανίδη
Κάποτε ο Γκοντάρ είχε πει (ή περίπου είχε πει) στις αρχές της δεκαετίας του ΄60 ότι ο κινηματογράφος θα βρει την πραγματική δημιουργική του δύναμη όταν γίνει προσιτός στην κατασκευή του από τον καθένα, δηλαδή όπως ένα χαρτί και ένα μολύβι. Πλέον ο καθένας μπορεί να φτιάξει ένα μικρό φιλμάκι (βίντεο το λέμε πια) με ένα κινητό. Βεβαίως αυτό που ίσως δεν πρόβλεψε ο Γκοντάρ (και προφανώς το διαπιστώνει στα 88 του) είναι ότι το ζήτημα δεν είναι η ευκολία του μέσου, αλλά τι έχει να πει κάποιος με αυτό. Οι σκέψεις αυτές μου ήρθαν στον νου βλέποντας ένα ντοκιμαντέρ από το φετινό φεστιβάλ σχετικά με τις Bolex. Μέχρι την εμφάνιση στην ελληνική (τουλάχιστον) αγορά των πρώτων βιντεοκαμερών εκεί στις αρχές του 80 οι οικογενειακές ταινίες γυρίζονταν με μικρές μηχανές που τις «φόρτωναν» με φιλμ 8mm ή Super 8 ή 16mm Η λήψη διαρκούσε ανάλογα με την ταχύτητα των καρέ 2 ½ – 3 λ. Στην αρχή ήταν κουρδιστές και η λήψη κρατούσε όσο η διάρκεια του ελατηρίου ενώ αργότερα έγιναν ηλεκτρικές.
Το φιλμ πήγαινε για εμφάνιση σε κάποιο εργαστήριο και όταν επέστρεφε «παίζονταν» σε μικρές μηχανές προβολής με σβηστά τα φώτα και όλη την οικογένεια να διασκεδάζει με τις βουβές και κουνημένες εικόνες στον τοίχο. Αν ήθελες και ήχο πλήρωνες ακριβότερο εξοπλισμό. Το φιλμάκι με την δολοφονία του Κένεντι «τραβήχτηκε» από έναν θεατή με μια τέτοια μικρή μηχανή των 8mm.
Η εταιρεία Bolex ήταν μια γαλλική εταιρεία που έφτιαχνε από τις πλέον αξιόπιστες κινηματογραφικές μηχανές για «προσωπική χρήση». Οι μηχανές αυτές απέκτησαν μυθικές διαστάσεις καθώς ήταν εύχρηστες, για τα δεδομένα της εποχής και βρέθηκαν σε όλα τα μέτωπα των πολέμων ήδη πριν από τον Β ΠΠ. Μεγάλοι κινηματογραφιστές έκαναν τις πρώτες ταινίες τους με αυτές τις μηχανές οι οποίες έγιναν σύμβολο του ανεξάρτητου σινεμά και ο εκδημοκρατισμός του μέσου θεωρήθηκε πράξη γνήσια επαναστατική. Όταν σπούδαζα κινηματογράφο στη Θεσσαλονίκη μου είχε γίνει εμμονή η αγορά μιας Bolex η οποία πλέον με την επικράτηση του βίντεο έγινε ακριβή. Τελικά βολεύτηκα με μια μηχανή από το «αντίπαλον δέος». Μια σοβιετική Κraznagorsk των 16mm φτιαγμένη να κρατήσει για πάντα. Αυτά κι άλλα πολλά περνούσαν από το μυαλό μου τρέχοντας από αίθουσα εις αίθουσα να δω όσα περισσότερα ντοκιμαντέρ ενώ στην ίδια περιδίνηση βρίσκονται επισκέπτες και θεσσαλονικείς με την γνωστή υγρασία της πόλης να στάζει από παντού. Η ταινία έναρξης περιέγραφε τον θρυλικό έρωτα του Λέοναρντ Κοέν με την μούσα του Μαριάν Ιλέν. Η ιστορία αυτή, γέννησε τραγούδια και τους ένωσε με μια σχέση ζωής. Το ντοκιμαντέρ Marianne & Leonard: WordsofLoveείναι ένα ταξίδι έμπνευσης που ξεκινά την δεκαετία του ’60 από την Ύδρα όπου έζησαν μαζί για δέκα χρόνια και μένει αθάνατο μέ τα τραγούδια, όπως το «So Long Marianne» και το «Bird on the Wire»που έγραψε για εκείνη. Ο σκηνοθέτης Νικ Μπρούμφιλντ έτρεφε για τη Μαριάν Ιλέν βαθιά αγάπη. Την γνώριζε από το 1968 όταν βρέθηκε στην Ύδρα ως νεαρός φωτογράφος. Έγινε φίλος της, αλλά και εραστής της. Μοιάζει μοιραίο αυτό το ντοκιμαντέρ για την πρώτη του αγάπη.
Θέματα όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, η μνήμη, το περιβάλλον, ο πειραματισμός αποτυπώνονται σε 178 ντοκιμαντέρ μεγάλου και 49 μικρού μήκους από όλο τον κόσμο. Η ελληνική συμμετοχή περιλαμβάνει 50 μεγάλου και 31 μικρού μήκους παραγωγές. Δυστυχώς ο περιορισμός του χώρου δεν αφήνει περιθώρια για περισσότερα. Οι εικόνες του κόσμου είναι ατέλειωτες το ζήτημα είναι το βλέμμα.
