Της Πηνελόπης Ι. Παπαθανασίου,
LLM Διεθνές και Ευρωπαϊκό Οικονομικό Δίκαιο, Δικηγόρου, Υπεύθυνης της ΧΕΝ Βόλου
Τα λεγόμενα «κόκκινα» δάνεια αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Οι οφειλέτες έσπευδαν ταχύτατα από το 2010 μέχρι και σήμερα να ρυθμίσουν τις οφειλές τους με τις ευεργετικές διατάξεις του Ν. 3869/2010, του λεγόμενου Νόμου Κατσέλη – Σταθάκη. Οι σωρεία, όμως απορριπτικών αποφάσεων τα τελευταία χρόνια, δημιουργεί απορίες κατά πόσο «ευεργετικός» είναι ο συγκεκριμένος Νόμος και αν πράγματι ωφελεί τους υπερχρεωμένους οφειλέτες να ορθοποδήσουν οικονομικά. Υπάρχει, όμως, και μία άλλη επιλογή, ένας άλλος δρόμος για τον οφειλέτη, ο οποίος προσπαθεί να ρυθμίσει τις οφειλές του;
Ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών τι είναι άραγε…
O Κώδικας Δεοντολογίας των Τραπεζικών Ιδρυμάτων προβλέπει συγκεκριμένη διαδικασία και προϋποθέσεις, με βάση τις οποίες ο δανειολήπτης και το τραπεζικό ίδρυμα μπορούν να διακανονίσουν τις υφιστάμενες οφειλές και κατ’ ουσία να τις επαναδιαπραγματευτούν. Για να προχωρήσει η συγκεκριμένη διαδικασία πρέπει:
– Οι οφειλές να μην παρουσιάζουν καθυστέρηση.
– Να μην υπάρχει καταγγελία της δανειακής σύμβασης.
– Οι οφειλέτες να μην έχουν χαρακτηριστεί ως μη συνεργάσιμοι.
Με μια γρήγορη ματιά αντιλαμβανόμαστε ότι η συγκεκριμένη διαδικασία, όπως περιγράφεται στον κώδικα δεοντολογίας των Τραπεζών απευθύνεται σε δανειολήπτες, που δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις, δίχως όμως να παρουσιάζουν μεγάλες καθυστερήσεις στην καταβολή των δόσεών τους.
Πώς συνδέεται ο Νόμος Κατσέλη (Ν. 3869/2010) με την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών
Ο Νόμος Κατσέλη (Ν.3869/2010) με την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών αν και συγκλίνουν κατά μεγάλο μέρος στον ίδιο σκοπό (ρύθμιση οφειλών) ακολουθούν εκ διαμέτρου αντίθετες πρακτικές. Ο Νόμος Κατσέλη ακολουθεί την οδό της αντιδικίας και της προσφυγής στα Δικαστήρια, ενώ ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών επιλέγει τον δρόμο της συνδιαλλαγής και των αλληλουποχωρήσεων.
Θεωρητικά οι δύο λύσεις είναι μεταξύ τους ασυμβίβαστες, καθόσον οι προϋποθέσεις που απαιτούνται τόσο για την μία, όσο και για την άλλη λύση, είναι σε μεγάλο βαθμό αντικρουόμενες. Έτσι ο Νόμος Κατσέλη απαιτεί μόνιμη και γενική αδυναμία πληρωμών, ενώ ο κώδικας δεοντολογίας εφαρμόζεται σε οφειλές που δεν εμφανίζουν καθυστέρηση.
Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό, τα τραπεζικά ιδρύματα εμφανίζονται πολλές φορές πιο ευέλικτα και ενώ έχει ήδη πραγματοποιηθεί προσφυγή στο Νόμο Κατσέλη, δέχονται να διαπραγματευτούν με τον οφειλέτη – δανειολήπτη, προκειμένου να ανεύρουν μια λύση που θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντα και των δύο μερών.
Η διαδικασία της εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών
Α. Η έναρξη της διαδικασίας.
Η πρωτοβουλία έναρξης της διαδικασίας ανήκει κατά κανόνα στην Τράπεζα, η οποία έρχεται σε επικοινωνία με τον οφειλέτη, όταν αντιλαμβάνεται ότι υπάρχουν δύσκολες εξυπηρέτησης (πληρωμής) του δανείου. Ωστόσο και ο δανειολήπτης με κάποια αίτηση του έχει τη δυνατότητα να ζητήσει την ένταξη του στον μηχανισμό της ρύθμισης οφειλών.
Β. Η οικονομική αξιολόγηση του δανειολήπτη.
Αφού πραγματοποιηθεί η πρώτη επικοινωνία μεταξύ των μερών,ο οφειλέτης προσκομίζει όλα τα απαραίτητα έγγραφα που αποδεικνύουν την οικονομική του κατάσταση (εκκαθαριστικό, Ε1, Ε9, αναλυτική κατάσταση μισθοδοσίας). Με τον συγκεκριμένο τρόπο το τραπεζικό ίδρυμα αξιολογεί τις οικονομικές δυνατότητες του οφειλέτη, ώστε να προτείνει εν συνέχεια κάποια τροποποίηση της δανειακής σύμβασης «προσαρμοσμένη» στα μέτρα του.
Γ. Η προτεινόμενη ρύθμιση.
Έπειτα από την αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων του δανειολήπτη η Τράπεζα θα προτείνει κάποιον διακανονισμό (συνήθως μείωση της μηνιαίας δόσης με χρονική επιμήκυνση της δανειακής σύμβασης) και ο δανειολήπτης θα κρίνει αν είναι συμφέρουσα η συγκεκριμένη λύση προς το πρόσωπο του.
Τα πλεονεκτήματα της εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών
Αδιαμφισβήτητα η εξωδικαστική ρύθμιση των οφειλών είναι μια ταχύτατη διαδικασία, με ελάχιστη γραφειοκρατία και πολύ μικρότερο κόστος από την προσφυγή στη δικαστική οδό. Αποτελεί μια αξιόλογη εναλλακτική λύση για τον δανειολήπτη, την οποία δεν πρέπει να παραβλέπει. Ωστόσο, καθίσταται και πάλι αναγκαία η παρουσία ενός δικηγόρου με γνώση των τραπεζικών και χρηματοπιστωτικών ζητημάτων, ώστε να μην βρεθεί προ δυσάρεστων εκπλήξεων ο άπειρος οφειλέτης.
