ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Αναζητώντας τα σκάφη του γραφικού στολισμού στον Βόλο (Α’ Μέρος): Ονοματολόγιο βενζινάκατων

αναζητώντας-τα-σκάφη-του-γραφικού-στο-513940

Το ερώτημα απασχόλησε εξαρχής την έρευνά μας, αλλά και στη συνέχεια τέθηκε από πολλούς αναγνώστες, προκαλώντας γενικότερο ενδιαφέρον: Πόσες (και ποιες) υπήρξαν συνολικά οι βενζίνες του Βόλου κατά την παρουσία τους για εξίμισι δεκαετίες στην τοπική ακτοπλοϊκή δραστηριότητα; Σε ποιον αριθμό έφτασαν όλα τα σκάφη που δρομολογήθηκαν κυρίως στις γραμμές Αλυκών και Πευκακίων, αλλά και σε άλλους προορισμούς του Παγασητικού τις θερινές περιόδους; Η απάντηση, όπως επισημάνθηκε και νωρίτερα στο προηγούμενο άρθρο μας, μπορεί να δοθεί μόνο κατά προσέγγιση, μιας και υπήρξαν πλεούμενα που δραστηριοποιήθηκαν περιστασιακά, μόνον για μία – δύο σεζόν, με αποτέλεσμα να μην διατηρηθεί η παραμονή τους στη συλλογική μνήμη, παράλληλα με την έλλειψη αναφοράς τους στις γνωστές πηγές. Με σχετική επιφύλαξη σημειώσαμε πως ο αριθμός των σκαφών αυτών από τις αρχές της δεκ. του ‘20 έως τα τέλη της δεκ. του ’70, πρέπει να ξεπερνά τα 50. Τούτο βεβαιώνεται από την έως τώρα έρευνα, καθώς ήδη έχουν καταγραφεί 47 ονόματα βενζινακάτων. Με βάση όλες τις διαθέσιμες πηγές επιχειρήσαμε να συντάξουμε έναν κατάλογο βενζινών του Βόλου, καταχωρίζοντάς τες με αλφαβητική σειρά και παραθέτοντας όλα τα ανευρεθέντα – συνήθως λιγοστά – στοιχεία που να μας δίνουν την «ταυτότητα» του σκάφους. Υπενθυμίζουμε πως οι πηγές πληροφόρησης που χρησιμοποιήσαμε για την σύνθεση του «Ονοματολογίου βενζινακάτων» είναι οι εξής:

α) Δημοσιεύματα του τοπικού Τύπου (ανακοινώσεις δρομολογίων, διαφημίσεις σκαφών, ρεπορτάζ, ειδήσεις, σχόλια κα). Ειδικότερα δύο εκτενείς δημοσιεύσεις στις 16/5/1953 και 25/8/1954 με καταγραφή όλων των σκαφών του «στολίσκου» και με τα ονόματα των ιδιοκτητών τους.

β) Δύο πίνακες του λαϊκού ζωγράφου Νίκου Χριστόπουλου στα 1936 και 1959 που απεικονίζουν τις βενζίνες του Βόλου στο σύνολό τους τα αντίστοιχα χρόνια. Στον πρώτο υπάρχουν 10 και στον δεύτερο 15 σκάφη. Επίσης ο Χριστόπουλος έχει φιλοτεχνήσει και μεμονωμένα κάποιες βενζίνες.

γ) Φωτογραφίες (αρχείο γράφοντα, αρχεία πληροφοριοδοτών, διάφορα έντυπα).

δ) Προφορικές μαρτυρίες κυρίως των Παντελή Καρταπάνη, Στέλιου Παπαϊωσήφ, Στάθη Δρακάτου και Μήτσου Χριστόπουλου.

ε) Προσωπικές μνήμες από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 έως το τέλος των δρομολογίων στα 1985-86.

Μια διερεύνηση στα βιβλία του νηολογίου πλοιαρίων στο Λιμεναρχείο Βόλου, δεν γνωρίζω κατά πόσον είναι εφικτή, σίγουρα θα μας αποκάλυπτε κάποια ακριβή «στοιχεία ταυτότητας» για τις βενζίνες νηολογίου Βόλου που ήταν και οι περισσότερες αν και υπήρχαν σκάφη νηολογημένα σε άλλα λιμάνια. Ακολουθεί η καταγραφή, με αλφαβητική σειρά για όλες τις γνωστές έως τώρα βενζίνες, ευελπιστώντας στη σύνταξη ενός αξιοπρεπούς ονοματολογίου που οπωσδήποτε επιδέχεται νέες πληροφορίες και συμπληρώσεις, πάντοτε καλοδεχούμενες.

Ονοματολόγιο βενζινάκατων

  1. ΑΓΓΕΛΙΚΗ: Δραστηριοποιήθηκε προπολεμικά και απεικονίζεται στον πίνακα του Χριστόπουλου του 1936. Αναφέρεται επίσης σε δρομολογιακές καταχωρίσεις στα 1929 (3/7) και 1940 στην εφ. Ταχυδρόμος.
  2. ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: Νηολογίου Βόλου 1107. Αναφέρεται στο δημοσίευμα του 1954 με ιδιοκτήτη αρχικά τον Αλ. Λελεχό. Άγνωστο για ποιο λόγο δεν μνημονεύεται στο αντίστοιχο δημοσίευμα του 1953, ενώ γνωρίζουμε πως δρομολογήθηκε από τα πρώτα προπολεμικά χρόνια. Υπήρξε μια από τις μακροβιότερες βενζίνες καθώς και από τις τελευταίες που εργάστηκαν ως τα μέσα της δεκ. του ’80, δηλαδή καταγράφοντας μια πορεία σαράντα και πλέον ετών, με ιδιοκτήτη – κυβερνήτη τον Νίκο Μαργαρίτη. Παρέμεινε σχεδόν παροπλισμένη για μερικά χρόνια από το 1986 έως τα 1993 που αγοράστηκε από το Δήμο Βόλου, προκειμένου ν’ αξιοποιηθεί τουριστικά με επαναλειτουργία της γραμμής Βόλου – Αλυκών. Η προσπάθεια δυστυχώς δεν ευοδώθηκε παρά την πρόσκαιρη δραστηριοποίηση τα Καλοκαίρια του 1994 και 1995.
  3. ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Αναφέρεται στα δημοσιεύματα του 1953 και 1954 με ιδιοκτήτη τον Κων. Χριστόπουλο, χωρίς άλλες πληροφορίες.
  4. ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ: Καταγράφεται στα δημοσιεύματα 1953 και 1954 με ιδιοκτήτη τον Ιω. Πετεινάρη. Απεικονίζεται και στον πίνακα του Χριστόπουλου του 1959, αν και όπως φαίνεται υπήρχε και άλλο συνώνυμο σκάφος, πιθανόν κι εκείνα τα χρόνια.
  5. ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ: Είναι σχεδόν βέβαιο μέσα από τις προφορικές μαρτυρίες πως υπήρχε και δεύτερη βενζίνα με το ίδιο όνομα. Πρόκειται μάλλον για εκείνη με το προσωνύμιο «τσαρούχι» εξ αιτίας της υπερυψωμένης και άκομψης πλώρης του.
  6. ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ: Νηολογίου Βόλου 520. Μια από τις μεγαλύτερες σε χωρητικότητα βενζίνες που έφερε και υπερκατασκευή με γέφυρα, ιδιοκτησίας του Γιώργου Χριστόπουλου. Πρώην εμπορικό πετρελαιοκίνητο μετασκευάστηκε σε βενζίνα στις αρχές τις δεκ. του ’60 όταν κορυφώνονταν η δρομολογιακή κίνηση. Στις αρχές τις δεκ. του 80, όταν πια έγινε εμφανής η συρρίκνωση των δρομολογίων προς τις Αλυκές, οδεύοντας προς τον πλήρη αφανισμό, παροπλίστηκε και λίγα χρόνια αργότερα μετασκευάστηκε σε ιδιωτικό θαλαμηγό που υπάρχει έως σήμερα. Πρόκειται για το καραβόσκαρο Καπετάνισσα Αγγελική που βρίσκεται ελλιμενισμένο στην αρχή του πεζοδρομημένου τμήματος στην κεντρική παραλία, ακριβώς στο σημείο – στη μικρή προκυμαία – που άλλοτε έπιαναν οι βενζίνες.
  7. ΑΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ: Πρόκειται για μετασκευασμένο καΐκι σε βενζίνα όπως φαίνεται στη σχετική φωτογραφία, χωρίς να διαθέτουμε κάποιο επιπλέον στοιχείο.
  8. ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ: Η μεγαλύτερη σε μήκος (17 μ.) και χωρητικότητα, βενζίνα που δρομολογήθηκε στο Βόλο. Κατασκευάστηκε στον Άγιο Κωνσταντίνο από βολιώτες ναυπηγούς μ’ επικεφαλής τον Ιωάννη Μπατσή και τον Παντελή Καρταπάνη. Υπήρξε η πρώτη – και μάλλον μοναδική – περίπτωση βενζίνας με συλλογική πλοιοκτησία αφού συμμετείχαν οκτώ μέτοχοι με διάφορα ποσοστά κυριότητας. Στις αρχές του 1960 μεταφέρθηκε στη λίμνη Πλαστήρα (τότε Μέγδοβα) που μόλις είχε δημιουργηθεί, μισθωμένη από την κατασκευάστρια εταιρία προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες των αποκομμένων χωριών, συνδέοντας τις δύο πλευρές της. Είχε προηγηθεί το τραγικό δυστύχημα όπου έχασαν τη ζωή τους 18 άτομα από την ανατροπή λέμβου, ακατάλληλης να καλύψει τις πορθμειακές ανάγκες της λίμνης. Αργότερα ο Αδαμάντιος αγοράστηκε από τη ΔΕΗ και παρέμεινε για χρόνια στη λίμνη έως ότου παροπλίστηκε, με την κατασκευή του περιφερειακού δρόμου, και σάπισε στα γλυκά νερά της λίμνης.
  9. ΑΛΕΚΟΣ: Απεικονίζεται και στους δύο πίνακες του Χριστόπουλου (1936 και 1959), αλλά δεν μνημονεύεται στα αναλυτικά δημοσιεύματα στα 1953-54, σε αντίθεση με το 1940 όπου παρουσιάζεται σε δρομολογιακές καταχωρίσεις.
  10. ΑΛΚΥΩΝ: Δραστηριοποιήθηκε στη δεκαετία του ’60, όταν είχε παρουσιαστεί κορύφωση της δρομολογιακής κίνησης. Ανήκε στον Αθ. Χριστόπουλο.
  11. ΑΝΤΩΝΙΟΣ: Σημειώνεται στα δημοσιεύματα του 1953-54 με ιδιοκτήτη τον ναυπηγό Δημ. Μοσχάτο που ήταν πιθανόν και ο κατασκευαστής της. Αναφέρεται και ως Αγ. Αντώνιος.
  12. ΑΡΓΟΝΑΥΤΗΣ: Ναυπηγήθηκε στο Βόλο από τον Ν. Κτενά στα 1960-61 και καθελκύστηκε σύμφωνα με δημοσίευμα της εφ. Ταχυδρόμος στις 15/6/61. Ανήκε αρχικά στον Φ. Γκριναφίδη και Σ. Γκόγκο και πρώτα δρομολογήθηκε στη γραμμή Βόλος – Σουτραλί που ξεκίνησε τότε και συνέχισε ως τα 1970 περίπου. Αργότερα πέρασε στα χέρια του Δημ. Στράτου και δραστηριοποιήθηκε στη γραμμή Βόλου – Αλυκών ως τα μέσα της δεκ. του ’70.
  13. ΓΕΡΟΚΩΣΤΑΝΤΗΣ: Στο δημοσίευμα του 1953 αναφέρεται με αυτό το όνομα, ενώ σ’ εκείνο του 1954 ως Γεροκωστής, με ιδιοκτήτη και στα δύο τον Κ. Λιάκο.
  14. ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Κι ετούτη η βενζίνα μνημονεύεται στα δημοσιεύματα στα 1953 και 1954 με ιδιοκτήτη τον Γ. Μπόλα. Συνέχισε τα δρομολόγια ως τις αρχές της δεκ. του ’70, οπότε και πουλήθηκε.
  15. ΕΛΒΙΡΑ: Από τις μεγαλύτερες βενζίνες που δραστηριοποιήθηκαν στο Βόλο γύρω στο 1970 αλλά με ολιγόχρονη παρουσία.
  16. ΕΛΕΝΑ: Εκτελούσε δρομολόγια από τα μέσα της δεκ. του ’60 ως τα μέσα της επόμενης, ιδιοκτησίας του Φιλ. Στράτου.
  17. ΕΛΕΝΗ: Από τις πρώτες βενζίνες που δρομολογήθηκαν στην δεκ. του ’20. Τη συναντούμε σε ενημερωτική ανακοίνωση στις 15/5 και 31/5/1926 για την εκτέλεση δρομολογίων στα Πευκάκια αλλά και για «οικογενειακάς εκδρομάς ανά τον Παγασητικόν…».
  18. ΕΛΕΝ: Νηολογίου Βόλου 1330. Περιλαμβάνεται στα δημοσιεύματα του 1953 και 54 με ιδιοκτήτη τον Ιω. Κρικίδη. Εικονίζεται και στον πίνακα του Χριστόπουλου στα 1959. Κατόπιν πέρασε στα χέρια του Πραξιτέλη Κυρίτση ιδιοκτήτη του κέντρου Πευκάκια (μετ. Μπούρτζι) ως το 1971 που πουλήθηκε για λάτζα στην Ελευσίνα.
  19. ΕΛΛΗ: Νηολογίου Βόλου 522, μήκος 15,50 μ. Πρόκειται για την πρώην βενζίνα Φώφη που μνημονεύεται τόσο στα δημοσιεύματα στα 1953 και 54, όσο και στον πίνακα του Χριστόπουλου (1959), με πλοιοκτήτη τον Γ. Παπαγεωργίου. Ανήκοντας πια στους Στάθη Δρακάτο και Παντελή Καρταπάνη, περί τα μέσα της δεκ. του ’60 μετασκευάστηκε ριζικά κι επιμηκύνθηκε από τον δεύτερο, ώστε να καταστεί ένα εντελώς διαφορετικό σκαρί που δεν θύμιζε με τίποτα τον προκάτοχό του, ώστε να καλύπτονται οι αυξημένες ανάγκες της δρομολογιακής κίνησης. Το 1979, ενώ έφθινε απελπιστικά η δραστηριότητα προς τα Πευκάκια και τις Αλυκές πουλήθηκε στη Σκόπελο, κι αργότερα σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες βρίσκονταν στη Θάσο. Από τις μεγαλύτερες βενζίνες που υπήρξαν με κόντρα – γέφυρα.
  20. ΗΡΩ: Από τις πρώτες βενζίνες που εμφανίστηκαν στην δεκ. του ’20 και δραστηριοποιούνταν σε ολόκληρη την προπολεμική περίοδο. Τη συναντούμε σε δρομολογιακές καταχωρίσεις μαζί με άλλες βενζίνες της ίδιας περιόδου (αναφερόμενες ως «ανεξάρτητες»), στην εφ. Σημαία τον Ιούλιο του 1929 και τον Ιούνιο του 1931, αλλά και το Καλοκαίρι του 1940. Επίσης απεικονίζεται στον πίνακα του Ν. Χριστόπουλου (1936).

Συνεχίζεται.

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗΣ

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου