Η ναυαγιακή ειδησεογραφία στις τοπικές εφημερίδες άλλοτε παρουσιάζεται πυκνή και αξιόλογη κι άλλοτε εξαιρετικά αραιή και υποτυπώδης. Τούτο αρχικά οφείλεται σε δύο λόγους: α) Στην απουσία ναυαγίων και β) στην ύπαρξη μόνο συνηθισμένων ναυτικών ατυχημάτων – ανώδυνα περιστατικά – που δεν ενδιαφέρουν καίρια την καθημερινή πληροφόρηση. Ενας ακόμη λόγος, που προβάλλει ως ο πλέον σοβαρός για την έλλειψη τοπικών ειδήσεων στις σελίδες του βολιώτικου Τύπου, είναι η παρουσία γενικού, πανελλήνιου ενδιαφέροντος, ειδησεογραφίας, με σημαντικά γεγονότα εξέχουσας εθνικής σημασίας.
Ετσι λοιπόν, ενώ κατά τα έτη 1920 και 1921 καταγράφονται αρκετές περιπτώσεις ναυαγίων στις σελίδες της εφ. Ταχυδρόμος, όπως καταδείξαμε σε προηγούμενα σημειώματά μας (9 και 16/9/2018), στις χρονιές 1923 και 1924 συναντούμε από μια και μοναδική αντίστοιχη δημοσίευση. Πέρα από την οποία πιθανότητα για ελάχιστα και ασήμαντα ναυτικά ατυχήματα, βασική αιτία αυτής της έλλειψης παρουσιάζεται η καταχώριση αξιοσημείωτων και σπουδαίων γεγονότων της πολιτικής επικαιρότητας με πανεθνική ή και διεθνή ακόμη απήχηση. Η Συνθήκη της Λωζάννης, η πολιτική αστάθεια που επικρατεί στη κεντρική εξουσία έπειτα από το στραπάτσο της Μικρασιατικής Καταστροφής, βραχύβιες κυβερνήσεις, κινήματα, αλλαγή πολιτειακού με αποπομπή του βασιλιά, ο συνεχιζόμενος διχασμός κ.ά. συνθέτουν ένα δυναμικό τοπίο, με εξελίξεις που μονοπωλούν την καθημερινή ειδησεογραφία, μιας και αφορούν στην πορεία της χώρας. Γι’ αυτό οι σελίδες των εφημερίδων δεν διαθέτουν χώρο για τη δημοσίευση άλλων, περιορισμένης εμβέλειας, γεγονότων.
Αντίθετα, το έτος 1925 έχουμε μια πλούσια ναυαγιακή ειδησεογραφία με ποικίλο ενδιαφέρον, παρά το γεγονός ότι κι αυτή τη χρονιά καταγράφονται σημαντικά συμβάντα εθνικού χαρακτήρα, όπως λ.χ. η δικτατορία Πάγκαλου, που μονοπωλούν επίσης τα πρωτοσέλιδα.
1923 – 1924
Μοναδικό συμβάν ναυαγίου που δημοσιεύεται σε τούτη τη χρονιά αποτελεί η προσάραξη του ατμόπλοιου «Ελευθερία» στον ύφαλο Λευτέρι, στο δίαυλο Μαγνησίας – Σκιάθου. Παρά την τοποθέτηση και λειτουργία φάρου από τον Απρίλιο του 1920, οι προσαράξεις πλοίων στο επικίνδυνο αυτό σημείο εξακολουθούσαν να συμβαίνουν (πιθανή προσωρινή σβέση, κακές καιρικές συνθήκες – ομίχλη ή ανθρώπινο λάθος). Το αναφερόμενο ατύχημα μάλλον υπήρξε ανώδυνο και το ατμόπλοιο, παρά την προσάραξη, δεν απωλέστηκε. Αλλωστε δεν ακολουθεί άλλο σχετικό δημοσίευμα που να μας πληροφορεί για τις εξελίξεις:
«Προσάραξις ατμοπλοίου
Παρά την θέσιν Λευθέρι, μεταξύ Σκοπέλου (σ.σ. λάθος) και Σκιάθου προσήραξεν το ατμόπλοιον Ελευθερία κατευθυνόμενον προς Θεσσαλονίκην. Επί τόπου απεστάλη προς βοήθειαν και ρυμούλκησιν το ατμόπλοιον Αντιγόνη του Παληού».
(Ταχυδρόμος 9/1/1923)
Ομοίως και το 1924 έχουμε μόνο μία αναφορά για δύο ναυάγια ιστιοφόρων στις Β. Σποράδες, λόγω σφοδρής κακοκαιρίας, ευτυχώς δίχως να χαθούν ζωές:
«Ναυάγια ιστιοφόρων
Την προπαρελθούσαν εβδομάδα λόγω της χιονοθυέλλης, εναυάγησαν τα ιστιοφόρα Αγία Παρασκευή του κ. Εμμ. Μακρή παρά την Σκύρον και Αγιος Κωνσταντίνος του κ. Εμ. Παρασκευά παρά τας Σποράδας. Τα πληρώματα εσώθησαν». (Ταχυδρόμος 13/11/1924).
Παρατηρούμε την καθυστέρηση με την οποία έφθαναν οι σχετικές ειδήσεις στις σελίδες του Τύπου.
1925
Το πρώτο ναυτικό ατύχημα για τούτη τη χρονιά καταγράφεται στις αρχές Φεβρουαρίου με την προσάραξη – ημιβύθιση του ατμόπλοιου Χίος της εταιρείας Παληού που εκτελούσε το δρομολόγιο από Πειραιά και Χαλκίδα προς Βόλο, κοντά στο Τρίκερι. Αμεσα στάλθηκαν για βοήθεια ναυαγοσωστικά ρυμουλκά, αλλά και άλλα πλοία της ίδιας εταιρείας για την παραλαβή των επιβαινόντων και των εμπορευμάτων. Διαβάζουμε στο σχετικό τηλεγράφημα:
«Προσάραξις της Χίου παρά τα Τρίκκερι
Αθήνα, 7 (Ιδιαίτερον τηλεγράφημα)
Απεστάλησαν ναυαγοσωστικά προς ανέλκυσιν του ημιβυθισθέντος ατμοπλοίου Χίος παρά τα Τρίκκερι. Αι ζημίαι ανέρχονται εις 10 εκατομμύρια. Ουδέν θύμα υπάρχει.
Σ.Σ. Η Χίος ερχόμενη εκ Πειραιώς εξόκειλε παρά τα Τρίκκερι. Προς παραλαβήν δε των επιβατών απέπλευσαν εκ του λιμένος μας η Ελση και η Ερμούπολις, ήτις ώθησε το εξοκείλαν πλοίον προς την ξηράν ίνα μη καταβυθισθή τελείως» .( Ταχυδρόμος 8/2/1925)
***
Αρκετές φορές έφθαναν στις τοπικές εφημερίδες τηλεγραφήματα για ναυάγια μικρών ιστιοφόρων κυρίως που σημειώθηκαν στις αλίμενες, ανατολικές ακτές του Πηλίου, όπως το παρακάτω συμβάν στο Χορευτό:
«Ναυάγιον
Εγνώσθη χθες ότι εις το επίνειον της Ζαγοράς, Χορευτόν, συνέβη ναυάγιον ιστιοφόρου λόγω της σφοδράς θαλασσοταραχής» (Ταχυδρόμος 15/5/1925).
***
Ναυτικά ατυχήματα δεν συμβαίνουν μόνο στις φουρτουνιασμένες θάλασσες, αλλά και μέσα στα λιμάνια, συνήθως από κάποιο ανθρώπινο σφάλμα με αστοχία σε μανούβρα. Κάτι τέτοιο προέκυψε και στο λιμάνι του Βόλου, όταν ατμόπλοιο της γραμμής στη προσπάθειά του να προσεγγίσει, από κακό υπολογισμό του καπετάνιου, προσέκρουσε σε δύο βάρκες προκαλώντας την καταστροφή της μίας και σημαντικές βλάβες στην άλλη:
«Καταστροφή δύο λέμβων
Την 4 ½ απογευματινήν της χθες, ενώ το ατμόπλοιον Χελιδών εξετέλη ελιγμόν τινά προς τα όπισθεν, επέπεσε επί δύο λέμβων παρά τον κυματοθραύστην, η μια εκ των οποίων κατεστράφη τελείως και η ετέρα υπέστη σοβαράς ζημίας. Η σύγκρουσις οφείλεται εις απροσεξίαν του πλοιάρχου». (Ταχυδρόμος 4/10/1925).
***
Προς τα τέλη Νοεμβρίου του 1925 φαίνεται πως ο καιρός άρχισε να δείχνει για τα καλά το χειμωνιάτικο πρόσωπό του, καθώς πληροφορούμαστε, μέσα από τα ανάλογα δημοσιεύματα, την παρουσία πολυήμερης κακοκαιρίας. Ο κίνδυνος για πρόκληση ναυαγίων υπήρξε προφανής, αλλά ευτυχώς δεν προέκυψε κάποιο απευκταίο περιστατικό στον Παγασητικό και στις ακτές του Ανατολικού Πηλίου, ώς τον Θερμαϊκό. Δεν αναφέρθηκαν ναυάγια επίσης και κατά τα επόμενες μέρες ώς τις αρχές Δεκεμβρίου, που ο καιρός συνεχίζονταν κακός, με «πρωτοφανή», όπως σημειώνεται, φαινόμενα. (Ταχυδρόμος 23/11 και 1/12/1925).
Μπορεί στις θάλασσες της Μαγνησίας να μη συνέβη κάποιο δυσάρεστο περιστατικό, αλλά όμως σημειώθηκαν ναυάγια και άλλες καταστροφές σε διάφορες περιοχές της χώρας. Στον Ταχυδρόμο στις 2/12/25 αναφέρονται η πτώση φάρου στην Κέρκυρα και συμβάν με ιστιοφόρο που παρασύρθηκε από το λιμάνι της Σαμοθράκης, ευτυχώς «άνευ πληρώματος» και αγνοούταν η τύχη του. Βέβαια σε μια τέτοια γενικευμένη δυνατή κακοκαιρία είναι πιθανό να έγιναν και άλλα ναυάγια που δεν αναφέρονται στην εφημερίδα.
***
Τα «εντός του λιμένος» ατυχήματα δεν ήταν πάντοτε προϊόν κακού χειρισμού, αλλά και απότοκα ξαφνικού σφοδρού ανέμου, όπως το παρακάτω με σύγκρουση δύο πλοίων που ευτυχώς περιορίστηκε μόνο σε υλικές ζημιές. Διαβάζουμε σχετικά:
«Σύγκρουσις ατμοπλοίων
Ολλανδικόν ατμόπλοιον ορμούν εις τον λιμένα μας από ημερών, ενώ χθες το απόγευμα και περί ώραν 4ην ήτο έτοιμον προς εκκίνησιν παρασυρθέν υπό του σφοδρού ανέμου, επέπεσεν πλαγίως κατά ενός ιταλικού εις το οποίον επέφερε αρκετάς ζημίας. Παρά τας προσπαθείας του πλοιάρχου κατέστη αδύνατον να αποφευχθή η σύγκρουσις. Σχετικαί ανακρίσεις διεξάγονται υπό του Λιμεναρχείου». (Ταχυδρόμος 4/12/1925).
***
Οι χειμωνιάτικες δυνατές φουρτούνες συχνά ανάγκαζαν τα πλοία της ακτοπλοΐας να αναβάλλουν τα δρομολόγιά τους ή ακόμη αν αυτά συναντούσαν ακραίες καιρικές συνθήκες κατά τον πλου, τότε προσέγγιζαν σε κάποιο απάνεμο σημείο ώσπου να καλυτερέψει ο καιρός και να συνεχίσουν το ταξίδι τους, φθάνοντας στον προορισμό τους με καθυστέρηση. Τούτες οι αναγκαστικές καθυστερήσεις συνέβαλαν ώστε να εκλείψει κάθε περίπτωση ναυαγίου, γιατί πολλές φορές οι εταιρείες, στον βωμό του ανταγωνισμού μεταξύ τους και του κέρδους, επέβαλαν την εκτέλεση των προκαθορισμένων δρομολογίων ακόμα και με κακοκαιρία, παρά την προφανή επικινδυνότητα. Τον Δεκέμβριο του 1925 φαίνεται όμως πως οι καιρικές συνθήκες ήταν τέτοιες που καθιστούσαν απαγορευτική κάθε απόπειρα απόπλου:
«Καθυστερήσεις ατμοπλοίων
Εκ του Λιμεναρχείου πληροφορούμεθα ότι λόγω της κακοκαιρίας πολλά ατμόπλοια τα οποία επρόκειτο ν’ αναχωρήσουν εκ Πειραιώς κατά τας τέσσαρας τελευταίας ημέρας διά της διαφόρους λιμένας του κράτους και δη διά τον λιμένα μας, παρέμειναν εκεί λόγω των φόβων ναυαγίων, ζημιών κ.λπ. και συνεπώς εγένοντο πολλαί καθυστερήσεις» (Ταχυδρόμος 10/12/1925).
***
Ολα τα ναυάγια και τα άλλα ναυτικά ατυχήματα που μνημονεύσαμε πιο πάνω ήταν ανώδυνα, χωρίς ανθρώπινες απώλειες και μόνο με υλικές ζημιές. Ατυχώς το 1925 εκπνέει με ένα μάλλον τραγικό περιστατικό, που κατά πάσα πιθανότητα υπήρξαν θύματα, αν και δεν επιβεβαιώνεται απόλυτα μια τέτοια εξέλιξη. Το γεγονός συνέβη στις αλίμενες ακτές του Ανατολικού Πηλίου, όπου πάντοτε στις σφοδρές κακοκαιρίες καταγράφονται ναυάγια μικρών, κυρίως, σκαφών:
«Ναυάγιον ιστιοφόρου
Ως μας γράφουν εκ Συκής την παρελθούσαν εβδομάδα εξεβράσθησαν υπό της θαλάσσης συντρίμματα λέμβου χωρητικότητας τεσσάρων τόννων εις την ακτήν της Συκής. Η λέμβος αυτή φέρουσα το όνομα Άγιος Νικόλαος συνετρίβη λόγω της θαλασσοταραχής παρά την θέσιν Σήρτα της περιφέρειας Συκής. Η τύχη των ναυτών αγνοείται». (Ταχυδρόμος 15/12/1925).
Προφανώς επρόκειτο για μια ιστιοφόρο λέμβο μεταφορικής (εμπορικής) χρήσης από τις πολλές που χρησιμοποιούνταν για την κάλυψη διαφόρων αναγκών στην περιοχή του Ανατολικού Πηλίου.
ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗΣ
