Η διερεύνηση και συγκεντρωτική καταγραφή κάποιων στοιχείων μέσα από τις τελικές φάσεις του Παγκοσμίου Κυπέλλου παρουσιάζει οπωσδήποτε ενδιαφέρον, όχι μόνο για εκείνους που επιζητούν νούμερα και στατιστικές, αλλά και για τον κάθε «ψαγμένο» ποδοσφαιρόφιλο.
Οι επιτυχίες των διοργανωτριών χωρών
Ενδιαφέρουσα οπωσδήποτε και η αποτύπωση της πορείας και της επιτυχίας για το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα της διοργανώτριας χώρας. Τι έκαναν στην διοργάνωση οι οικοδεσπότες και πόσο κατάφεραν να εκμεταλλευτούν την έδρα τους; Γενικά οι διοργανωτές τυχαίνουν προνομιακής θέσης αλλά και ευνοϊκής μεταχείρισης, κάτι, ως ένα σημείο, αυτονόητο. Πρώτα – πρώτα αγωνίζονται ως γηπεδούχοι μπροστά στο πολυάριθμο και ενθουσιώδες κοινό τους. Επίσης για την κλήρωση τοποθετούνται ως ισχυροί επικεφαλής ομίλου και συνήθως συγκροτείται μια πιο βατή τετράδα, αυξάνοντας τις πιθανότητες για πρόκριση, έστω κι αν δεν πρόκειται για ποδοσφαιρική υπερδύναμη.
Η εύνοια της διαιτησίας προς τους οικοδεσπότες –ενίοτε εξόφθαλμη– προσδίδει την απαραίτητη ώθηση για να προχωρήσουν, όσο το δυνατόν περισσότερο. Χαρακτηριστικές οι παρακάτω περιπτώσεις που ενδεικτικά θ’ αναφερθούμε, ως τις πλέον κραυγαλέες, μια παλιά και μια πιο πρόσφατη: α) Στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1934 προς την Ιταλία (βοηθούντος και του φασιστικού καθεστώτος και β) στη διοργάνωση του 2002 η αντιμετώπιση της Ν. Κορέας στα ματς με Ισπανία και Ιταλία ώστε, να φτάσει στην τετράδα. Αν ανατρέξουμε στην ιστορία των διοργανώσεων θα συναντήσουμε πολλές αντίστοιχες συμπεριφορές. Γνωστές είναι ακόμη και οι οργανωτικές ατασθαλίες, όπως το 1978 στην Αργεντινή (πάλι με την παρέμβαση της εκεί δικτατορίας) όπου η οικοδέσποινα γνώριζε το αποτέλεσμά της συνδιεκδικήτριας, για μια θέση στον τελικό, Βραζιλίας, αφού το ματς είχε προηγηθεί και ήξερε πόσα γκολ έπρεπε να βάλει στο «μιλημένο» Περού για να διεκδικήσει αυτή το τρόπαιο. Βέβαια η προώθηση των διοργανωτών στοχεύει πρωτίστως στα οικονομικά οφέλη, καθώς όσο προχωράει η γηπεδούχος ομάδα θα γεμίζουν και τα γήπεδα. Εκτός όμως από το καθαρά εισπρακτικό μέρος, η πολυπληθής παρουσία του κόσμου επιβεβαιώνει την παλλαϊκή αποδοχή του αθλήματος, εξυψώνοντας το κύρος τόσο της διοργανώτριας αρχής (FIFA) όσο και της διοργανώτριας χώρας. Όταν δε, διοργανωνόταν η τελική φάση σε κράτη με δικτατορικά καθεστώτα (Ιταλία 1934, Αργεντινή 1978) η ηγεσία εκμεταλλευόταν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την επιτυχία, εδραιώνοντας τη θέση της και αποπροσανατολίζοντας τον λαό. Ας δούμε όμως τι πέτυχαν οι διοργανώτριες χώρες στα 88 χρόνια του θεσμού:
Από τις 20 έως τώρα τελικές φάσεις οι διοργανωτές έχουν επικρατήσει στις έξι:
– 1930 Ουρουγουάη
– 1934 Ιταλία
– 1966 Αγγλία
– 1974 Γερμανία
– 1978 Αργεντινή
– 1998 Γαλλία
Παρατηρούμε βέβαια πως τουλάχιστον οι πέντε νικήτριες χώρες ανήκουν στις σπουδαιότερες ποδοσφαιρικές δυνάμεις της υφηλίου. Επίσης διαπιστώνουμε ότι οι διοργανωτές αν φθάσουν στον τελικό, συνήθως τον κερδίζουν εκτός από δύο περιπτώσεις: Το 1950 η Βραζιλία ηττήθηκε από την Ουρουγουάη (1-2) στο ματς που είχε χαρακτήρα τελικού σ’ εκείνη τη διοργάνωση και το 1958 όπου η Σουηδία παρέμεινε φιναλίστ στην έδρα της χάνοντας 5-2 από τη Βραζιλία του πρωτοεμφανιζόμενου Πελέ.
Στις υπόλοιπες διοργανώσεις συνέβησαν τα εξής:
Το 1938 στη Γαλλία οι οικοδεσπότες αποκλείστηκαν στα προημιτελικά από την κατοπινή νικήτρια Ιταλία με 3-1. Το 1954 η Ελβετία επίσης αποκλείστηκε στα προημιτελικά από την Αυστρία στο περίφημο 7-5 της Λωζάννης, το ματς με τα περισσότερα γκολ σε όλη την ιστορία του θεσμού! Το 1962 η Χιλή κατετάγη τρίτη, νικώντας με 1-0 τη Γιουγκοσλαβία στον μικρό τελικό. Το 1970, το Μεξικό αποκλείστηκε με 4-1 στα προημιτελικά από την Ιταλία που έφτασε στον τελικό. Το 1982 η Ισπανία αποκλείστηκε στην β’ φάση των ομίλων (φάση των 12). Το 1986 το Μεξικό πάλι αποκλείστηκε στα προημιτελικά, αυτή τη φορά από την Γερμανία (στα πέναλτι) που επίσης έφθασε ως τον τελικό. Το 1990 η Ιταλία παρέμεινε 3η (2-1 την Αγγλία στο μικρό τελικό). Το 1994 οι ΗΠΑ αποκλείστηκαν με 1-0 από την κατοπινή τροπαιούχο Βραζιλία, στη φάση των 16. Το 2002 η Ιαπωνία σταμάτησε στους 16, αλλά η Ν. Κορέα (με τη σχετική βοήθεια) κατετάγη 4η. Το 2006 η Γερμανία παρηγορήθηκε με την 3η θέση, αφού επικράτησε στο μικρό τελικό της Πορτογαλίας (3-1). Το 2010 η Ν. Αφρική αποκλείστηκε στη φάση των ομίλων. Πρόκειται για την χειρότερη παρουσία διοργανώτριας χώρας. Το 2014 τέλος η Βραζιλία έμεινε μόλις 4η, έπειτα από τις ντροπιαστικές ήττες με Γερμανία 7-1 και Ολλανδία 3-0.
Ας δούμε κάποιες ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις:
1) Η πολυνίκης ομάδα της Βραζιλίας που έχει κατακτήσει 5 φορές το τρόπαιο σε τρεις ηπείρους (Ευρώπη, Αμερική, Ασία) δύο φορές ως οικοδέσποινα απέτυχε παταγωδώς. Το 1950 με το «μαρακανάζο» και το 2014 με τον διασυρμό της στον ημιτελικό και την ήττα στον τελικό της παρηγοριάς.
2) Άλλες δύο κορυφαίες ποδοσφαιρικές δυνάμεις με 4 τίτλους η καθεμία απέτυχαν να εκμεταλλευτούν την έδρα τους. Το 1990 η Ιταλία και το 2006 η Γερμανία. Και οι δύο έμειναν στην 3η θέση, ενώ το χαρακτηριστικό είναι ότι στην Ιταλία, παγκόσμια πρωταθλήτρια ανακηρύχθηκε η Γερμανία και στη Γερμανία αναδείχθηκε η Ιταλία. Αντίθετες διαδρομές!
3) Διοργανωτές που ξεπέρασαν τις προσδοκίες τους μπορούν να χαρακτηριστούν η Σουηδία φιναλίστ του 1958 και η Χιλή, τρίτη το 1962.
Η υπεράσπιση του τίτλου
Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι το εξής: πώς υπερασπίστηκαν τον τίτλο τους οι κάτοχοί του, στην επόμενη διοργάνωση; Απόλυτη επανάληψη της επιτυχίας έχουμε μόνο δύο φορές:
Ιταλία 1934 και 1938 και Βραζιλία 1958 και 1962. Από κει και πέρα λίγες είναι οι περιπτώσεις που οι κάτοχοι του τίτλου τον υπερασπίστηκαν με αξιώσεις. Το 1934 η Ουρουγουάη δεν συμμετείχε ούτε στα προκριματικά για οικονομικούς κυρίως λόγους. Άλλωστε το χρονοβόρο θαλάσσιο ταξίδι αποτελούσε τροχοπέδη, όπως έγινε και με τις ευρωπαϊκές χώρες το 1930. Το 1950 η Ιταλία έμεινε δεύτερη πίσω από την Σουηδία στον γ’ όμιλο, αφού προκρινόταν μόνον ο πρώτος. Το 1954 η Ουρουγουάη υπερασπίστηκε αξιοπρεπώς τον τίτλο που κέρδισε μέσα στο Μαρακανά το 1950, καθώς κατετάγη 4η, χάνοντας στο μικρό τελικό από την Αυστρία με 3-1. Να σημειώσουμε όμως ότι στον ημιτελικό ηττήθηκε στην παράταση με 4-2 από την κραταιά Ουγγαρία του Πούσκας και των άλλων άσσων. Το 1958 η Γερμανία επίσης κατετάγη 4η μετά την ήττα της στον μικρό τελικό με 6-3 από την ισχυρή Γαλλία του Κοπά και του Φοντέν, ενώ στον ημιτελικό είχε χάσει με 3-1 από τους γηπεδούχους Σουηδούς. Το 6-3 είναι το πιο πλούσιο σκορ που σημειώθηκε ποτέ σε μικρό τελικό, όπως και το 5-2 του τελικού Βραζιλία –Σουηδία σε τελικό. Το 1966 η δις πρωταθλήτρια Βραζιλία (1958-1962) απογοήτευσε, πραγματοποιώντας μια από τις χειρότερες παρουσίες της σε τελική φάση. Έμεινε τρίτη στο γ’ όμιλο και αποκλείστηκε με μία νίκη (Βουλγαρία) και δύο ήττες (Ουγγαρία- Πορτογαλία). Το 1970 η Αγγλία αποκλείστηκε στα προημιτελικά από τη Γερμανία με 3-2 στην παράταση. Η νίκη αυτή θεωρείται από τους Γερμανούς μια άτυπη ρεβάνς του τελικού του 1966. Το 1974 η Βραζιλία χωρίς τα μεγάλα της αστέρια του προηγούμενου Μουντιάλ κατετάγη 4η μετά την ήττα στο μικρό τελικό από την θαυμάσια Πολωνία εκείνης της περιόδου (1-0). Το 1978 η Γερμανία έμεινε τρίτη στη β’ φάση των ομίλων, πίσω από Ολλανδία και Ιταλία και απέτυχε να περάσει σε κάποιον τελικό. Το 1982 η Αργεντινή (του Ντιέγκο Μαραντόνα, πλέον) σταμάτησε στη β’ φάση των ομίλων (φάση των 12) καθώς αποκλείστηκε, μαζί με την Βραζιλία, από την Ιταλία κατοπινή νικήτρια της διοργάνωσης, που έδειξε στο σημείο εκείνο ένα διαφορετικό πρόσωπο, σε αντίθεση με την χλωμή της εμφάνιση στην α’ φάση των ομίλων. Το 1986 η Ιταλία αποκλείστηκε στους 16 από την σπουδαία Γαλλία του Πλατινί, με 2-0. Το 1990 η Αργεντινή έφθασε πάλι στον τελικό όπου ηττήθηκε, μ’ ένα μάλλον αυστηρό πέναλτι, από τη Γερμανία. Το 1994 η Γερμανία αποκλείστηκε στα προημιτελικά από τη δυνατή τότε Βουλγαρία (κατετάγη 4η) με 2-1. Το 1998 η Βραζιλία ήταν φιναλίστ, χάνοντας καθαρά στον τελικό με 3-0 από τη γηπεδούχο Γαλλία του Ζιντάν. Μαζί με την Αργεντινή το 1990 είναι οι δύο μοναδικές χώρες που διεκδίκησαν ξανά το τρόπαιο φθάνοντας πάλι στον τελικό, χωρίς όμως επιτυχία. Το 2002 η Γαλλία απέτυχε παταγωδώς μένοντας τελευταία στον α’ όμιλο με μόλις ένα βαθμό και 0-3 τέρματα. Το 2006 η Βραζιλία αποκλείστηκε από τη μετέπειτα φιναλίστ Γαλλία, στα προημιτελικά με 1-0. Το 2010 η Ιταλία απογοήτευσε καθώς έμεινε τελευταία στον όμιλο της χωρίς νίκη. Ανάλογα τραγική υπήρξε και η παρουσία της φιναλίστ Γαλλίας που επίσης δεν σημείωσε νίκη. Το 2014 η αποτυχημένη παρουσία των κατόχων του τίτλου συνεχίστηκε, με την Ισπανία, καταπονημένη και κορεσμένη, να μένει τρίτη στον όμιλο, με μόνο μία νίκη επί της Αυστραλίας με 3-0 και ν’ αποκλείεται.
Να δούμε τώρα τι θα καταφέρουν οι Γερμανοί.
Η συνέχεια επί της τηλεοπτικής οθόνης.
ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗΣ
