Από πόνους στη μέση και στον αυχένα υποφέρουν 70% και 55% των ενηλίκων αντιστοίχως, κάποια στιγμή στη ζωή τους. Η αιτία πολύ συχνά είναι μία ή περισσότερες κήλες στους μεσοσπονδύλιους δίσκους.
Ο κ. Σπύρος Πνευματικός, αναπληρωτής καθηγητής στην Γ’ Ορθοπεδική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο ΚΑΤ, εξηγεί τι είναι η κήλη και πότε πρέπει να χειρουργείται.
Τι είναι η δισκοπάθεια;
Με τον όρο δισκοπάθεια ο απλός κόσμος περιγράφει τα προβλήματα στους μεσοσπονδύλιους δίσκους, δηλαδή τους δίσκους που παρεμβάλλονται μεταξύ των σπονδύλων για να τους συγκρατούν μεταξύ τους και ταυτοχρόνως να λειτουργούν ως «μαξιλαράκια» για να απορροφούν τους κραδασμούς κατά την κίνηση. Το πιο συχνό πρόβλημα στους μεσοσπονδύλιους δίσκους είναι η κήλη.
Πού οφείλεται η κήλη του μεσοσπονδύλιου δίσκου;
Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος αποτελείται από ένα εξωτερικό περίβλημα, τον ινώδη δακτύλιο, και από ένα ζελατινώδες κέντρο που λέγεται πηκτοειδής πυρήνας. Οσο περνούν τα χρόνια, ελαττώνεται η περιεκτικότητα του κέντρου του δίσκου σε νερό, κάνοντάς τον έτσι λιγότερο αποτελεσματικό ως αντικραδασμικό μέσο.
Σε μερικές περιπτώσεις το κέντρο του δίσκου παρεκτοπίζεται μέσα από κενά στο εξωτερικό τοίχωμα, δημιουργώντας έτσι την κήλη ή πρόπτωση δίσκου. Αυτή μπορεί να οφείλεται σε κάποιον τραυματισμό ή μπορεί να είναι εκφυλιστικής αιτιολογίας.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Σε γενικές γραμμές οι περισσότεροι ασθενείς (80-90%) θα βελτιωθούν με συντηρητική αντιμετώπιση σε διάστημα μερικών εβδομάδων. Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει μικρής διάρκειας ξεκούραση (αν είναι παρατεταμένη, μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα), φαρμακευτική αγωγή, φυσικοθεραπείες και σε μερικές περιπτώσεις εγχύσεις στεροειδών στη σπονδυλική στήλη.
Πότε είναι απαραίτητη η εγχείρηση;
Γενικά το χειρουργείο ενδείκνυται όταν υπάρχει και πόνος στο άκρο (έχει λιγότερο αξιόπιστα αποτελέσματα όταν ο πόνος περιορίζεται στη μέση ή στον αυχένα) και εφόσον η συντηρητική θεραπεία δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Απόλυτη ένδειξη για επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση αποτελεί μία σπάνια περίπτωση, κατά την οποία μία κήλη δίσκου στη μέση προκαλεί ορθοκυστικές διαταραχές, που συνοδεύονται από μούδιασμα στην περιγεννητική περιοχή (αυτό λέγεται ιππουριδική συνδρομή).
Αμεση επέμβαση απαιτεί και μια μεγάλη κήλη στον αυχένα που προκαλεί βλάβη στον νωτιαίο μυελό (μυελοπάθεια), η οποία συνήθως εκδηλώνεται με αστάθεια στη βάδιση.
Σκοπός του χειρουργείου είναι να αποσυμπιεστεί η πάσχουσα νευρική ρίζα, αφαιρώντας τα τεμάχια του δίσκου που προκαλούν πιεστικά φαινόμενα. Στο περίπου 90% των ασθενών η εγχείρηση οδηγεί σε σημαντική βελτίωση του πόνου, ενώ η μυϊκή αδυναμία του προσβεβλημένου άκρου παύει να επιδεινώνεται, αν και δεν επανέρχεται πάντοτε η μυϊκή ισχύς που έχει χαθεί.
Ποιες είναι οι νεότερες χειρουργικές τεχνικές;
Η μικροδισκεκτομή είναι η κλασική χειρουργική τεχνική με εξαιρετικά αποτελέσματα και αποτελεί μέτρο σύγκρισης για τις νεότερες μεθόδους.
Με την εξέλιξη της τεχνολογίας έχουν αναπτυχθεί νεότερες τεχνικές αντιμετώπισης της κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκου. Αυτές εντάσσονται στις ελάχιστα επεμβατικές χειρουργικές μεθόδους και συμπεριλαμβάνουν μικροενδοσκοπικές τεχνικές με τη χρήση σωληνοειδών διαστολέων, ενδοσκοπικές και ενδοδισκικές τεχνικές.
Συχνότερες επιπλοκές του χειρουργείου είναι η αιμορραγία, η λοίμωξη, η τρώση του σάκου που περιβάλλει τα νεύρα, η βλάβη ενός νεύρου και η υποτροπή της κήλης.
Ποια συμπτώματα πρέπει να ελέγχονται αμέσως από τον γιατρό;
Ο έντονος πόνος στη μέση ή στον αυχένα που αντανακλάται στο πόδι ή στο χέρι πρέπει να ελέγχεται αμέσως από έναν γιατρό, ανεξάρτητα από το αν συνοδεύεται ή όχι από μούδιασμα ή αδυναμία σε κάποια μυϊκή ομάδα του προσβεβλημένου άκρου.
Η σπονδυλική στήλη
Η σπονδυλική στήλη χωρίζεται στην:
* Αυχενική μοίρα (σπόνδυλοι Α1 έως Α7)
* Θωρακική μοίρα (σπόνδυλοι Θ1 έως Θ12)
* Οσφυϊκή μοίρα (σπόνδυλοι Ο1 έως Ο5)
* Ιερή μοίρα (σπόνδυλοι Ι1-Ι5, ενωμένοι στο ιερό οστούν)
* Κοκκυγική μοίρα (έως τέσσερις σπόνδυλοι ενωμένοι στον κόκκυγα)
Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι χρησιμεύουν για να συγκρατούν τους σπονδύλους μεταξύ τους, ενώ ταυτόχρονα λειτουργούν ως μαξιλάρι για απόσβεση των κραδασμών. Κάθε δίσκος αποτελείται από ένα εξωτερικό περίβλημα που λέγεται ινώδης δακτύλιος και ένα ζελατινώδες κέντρο που λέγεται πηκτοειδής πυρήνας.
Αριθμοί
7 στα 10 άτομα εκδηλώνουν πόνο στη μέση κάποια στιγμή στη ζωή τους
5 στα 10 άτομα εκδηλώνουν πόνο στον αυχένα και στο χέρι κάποια στιγμή στη ζωή τους
1 στα 3 άτομα ηλικίας άνω των 20 ετών έχουν ενδείξεις φθοράς των μεσοσπονδυλίων δίσκων
3 στα 100 άτομα με φθορά των μεσοσπονδυλίων δίσκων έχουν συμπτώματα
Θέση εμφάνισης κήλης δίσκου
90% των κρουσμάτων στη μέση
8% των κρουσμάτων στον αυχένα
1-2% των κρουσμάτων στο μέσον της πλάτης (θωρακικοί σπόνδυλοι)
Παράγοντες κινδύνου
* Φύλο (οι άνδρες κινδυνεύουν περισσότερο)
* Ηλικία (συχνότερα εμφανίζεται στις ηλικίες 30-50 ετών)
* Λανθασμένη ανύψωση μεγάλου βάρους (χρήση των μυών της πλάτης, αντί των μυών των ποδιών)
* Περιττά κιλά
* Επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες που καταπονούν την πλάτη (λ.χ. επαγγέλματα που απαιτούν ανύψωση βάρους, έλξη, σκύψιμο ή περιστροφές)
* Πολύωρη, καθημερινή οδήγηση (λ.χ. επαγγελματίες οδηγοί)
* Καθιστική ζωή
* Κάπνισμα (πιστεύεται ότι ελαττώνει την παροχή οξυγόνου στους δίσκους και επιταχύνει την εκφύλισή τους)
Συμπτώματα
Στη μέση
* Οσφυαλγία (πόνος στη μέση)
* Πόνος στο πόδι (στο μηρό ή/και στον άκρο πόδα)
* Μούδιασμα ή «μυρμήγκιασμα» στο πόδι
* Αδυναμία στο πόδι
* Απώλεια ελέγχου της ουροδόχου κύστεως ή του εντέρου (εξαιρετικά σπάνιο)
Στον αυχένα
* Πόνος στο βραχίονα (μπράτσο)
* Μούδιασμα και «μυρμήγκιασμα» από το βραχίονα έως τα δάκτυλα του χεριού (αναλόγως με τη θέση της κήλης στον αντίχειρα, στον μέσο δάκτυλο ή στον μικρό)
* Μυϊκή αδυναμία στο προσβεβλημένο χέρι (στο μπράτσο ή/και στα δάκτυλα)
* Πόνος στον ώμο ή αδύναμη λαβή του χεριού, αναλόγως με τον μεσοσπονδύλιο δίσκο όπου έχει εμφανιστεί η κήλη
Διάγνωση
* Λήψη ιστορικού και κλινική εξέταση
* Νευρολογική εξέταση. Μπορεί να είναι τεστ που κάνει ο γιατρός ή/και ηλεκτρομυογράφημα (μπορεί να αποκαλύψει βλάβη στα νεύρα)
* Απεικονιστικές εξετάσεις. Ο γιατρός μπορεί να συστήσει ακτινογραφία (δεν δείχνει την κήλη, αλλά μπορεί να αποκλείσει άλλες αιτίες των συμπτωμάτων), αξονική τομογραφία (απεικονίζει την σπονδυλική στήλη και τις δομές της), μαγνητική τομογραφία (επιβεβαιώνει την ύπαρξη κήλης και δείχνει ποια νεύρα επηρεάζει) και μυελογραφία (γίνεται σε επιλεγμένα περιστατικά για να δείξει αν συμπιέζεται ο νωτιαίος μυελός)
Θεραπεία
* Φάρμακα (λ.χ. αναλγητικά, μυοχαλαρωτικά, κορτιζόνη, φάρμακα για τις νευραλγίες)
* Φυσιοθεραπεία
* Χειρουργική επέμβαση
