Το άγχος ενοχοποιείται για πολλά πράγματα. Πήρες μερικά κιλά; Φταίει το άγχος. Λες κάτι που μετανιώνεις; Φταίει το άγχος. Τι γίνεται όμως με κάτι πιο σοβαρό όπως η μείζων καταθλιπτική διαταραχή; Το στρες συχνά ενοχοποιείται για σοβαρές ψυχικές ασθένειες, αλλά γνωρίζουμε ότι η γενετική μας παίζει επίσης ρόλο. Η κατάθλιψη ταλαιπωρεί περίπου 280 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, πολλοί από τους οποίους αναφέρουν το άγχος ως παράγοντα που συμβάλλει στην κατάθλιψή τους.
Τα στρεσογόνα γεγονότα της ζωής προκαλούν σοβαρή κατάθλιψη; Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση συνοδεύεται από πολλές προκλήσεις. Πώς ξέρουμε ότι το άγχος προκαλεί κατάθλιψη; Ή αν η καταθλιπτική διάθεση και η συμπεριφορά κάποιου του προκάλεσαν άγχος; Ένας τρόπος για να αντιμετωπιστεί αυτό είναι μέσω μιας διαχρονικής μελέτης στην οποία το άγχος και η κατάθλιψη μετρώνται στα ίδια άτομα με την πάροδο των ετών. Αυτό μας επιτρέπει να προσδιορίσουμε ποιο ήρθε πρώτο, το άγχος ή η κατάθλιψη.
Για να αντιμετωπιστεί αυτό, οι ερευνητές Kendler και συνεργάτες (1999) ρώτησαν πάνω από 2.000 δίδυμες γυναίκες για τις αγχωτικές εμπειρίες της ζωής τους και τα συμπτώματα της κατάθλιψης σε τρεις διαφορετικούς χρόνους σε διάστημα περίπου πέντε ετών. Τα αγχωτικά γεγονότα της ζωής περιελάμβαναν διαζύγιο, θάνατο αγαπημένου προσώπου και απώλεια εργασίας, μεταξύ άλλων γεγονότων. Οι ερευνητές σημείωσαν το χρονοδιάγραμμα τόσο του αγχωτικού γεγονότος όσο και της εμφάνισης των συμπτωμάτων της κατάθλιψης. Τα ευρήματά τους δεν πρέπει να προκαλούν έκπληξη: τα αγχωτικά γεγονότα συχνά οδηγούν στην εμφάνιση συμπτωμάτων κατάθλιψης. Όταν εκείνοι που ανέφεραν κατάθλιψη ρωτήθηκαν αν συνέβη κάτι αγχωτικό για να προκαλέσει την κατάθλιψη ή αν προέκυψε ξαφνικά, το 85 τοις εκατό είπε ότι το αγχωτικό γεγονός ήρθε πρώτο. Κανένας από αυτούς δεν ανέφερε ότι η κατάθλιψη εμφανίστηκε πριν από την αγχωτική εμπειρία.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές εξέτασαν τα χαρακτηριστικά των αγχωτικών γεγονότων. Γεγονότα όπως το διαζύγιο θα μπορούσαν να οφείλονται εν μέρει στην καταθλιπτική φύση του ατόμου. Αντίθετα, γεγονότα όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου θα πρέπει να είναι ανεξάρτητα από την καταθλιπτική φύση του ατόμου. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ακόμη και αυτά τα ανεξάρτητα στρεσογόνα γεγονότα, στα οποία το άτομο δεν είχε κανένα ρόλο, οδήγησαν στην εμφάνιση συμπτωμάτων κατάθλιψης.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός ότι οι συμμετέχοντές τους ήταν δίδυμοι. Αυτό επιτρέπει την αξιολόγηση της επίδρασης της γενετικής στη σχέση στρες-κατάθλιψης. Τα μονοζυγωτικά (πανομοιότυπα) δίδυμα μοιράζονται το 100 τοις εκατό των γονιδίων τους. Η εξέταση της σχέσης μεταξύ στρες και κατάθλιψης σε αυτά τα δίδυμα έλεγξε αποτελεσματικά τις επιπτώσεις της γενετικής στην ανάπτυξη της κατάθλιψης. Μέσα σε αυτά τα μονοζυγωτικά δίδυμα ζεύγη, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα αγχωτικά γεγονότα της ζωής προέβλεπαν την εμφάνιση συμπτωμάτων κατάθλιψης. Αυτά τα ευρήματα υποστηρίζουν ισχυρά την ιδέα ότι τα στρεσογόνα γεγονότα της ζωής -ακόμη και εκείνα που δεν έχουμε κανέναν έλεγχο- μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση μείζονος κατάθλιψης ανεξάρτητα από τη γενετική μας σύνθεση.
Ωστόσο, δεν είναι όλα χαμός και κατήφεια. Τα καλά νέα είναι ότι από τις περισσότερες από 2.000 γυναίκες που εξετάστηκαν στη μελέτη για πέντε χρόνια, μόνο περίπου 300 (7 τοις εκατό) από αυτές ανέπτυξαν μείζονα καταθλιπτική διαταραχή. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτών των 1.700 γυναικών που δεν εμφάνισαν κατάθλιψη; Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση μπορεί να μας επιτρέψει να προωθήσουμε την ανθεκτικότητα για να μειώσουμε τις αρνητικές επιπτώσεις της κατάθλιψης.
