Ο γνωστός ηθοποιός και σκηνοθέτης μιλά στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ για τη διαδικτυακή επικοινωνία, που ανέπτυξε με τους μαθητές του στο θεατρικό εργαστήρι του ΔΟΕΠΑΠ – ΔΗΠΕΘΕ Βόλου
Αλλαγές δεδομένων έχει επιφέρει η πανδημία, με τη διαδικτυακή επικοινωνία να αναδεικνύεται ως η νέα κυρίαρχη δύναμη στον πολιτισμό και σε κάθε μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης. Διαδικτυακά μαθήματα διοργανώνονται για πρώτη φορά στο θεατρικό εργαστήρι του ΔΟΕΠΑΠ – ΔΗΠΕΘΕ Βόλου, λόγω ειδικών συνθηκών, με τους συμμετέχοντες να αναπτύσσουν νέους κώδικες καλλιτεχνικής επικοινωνίας. «Η επικοινωνία είναι το βασικό στοιχείο της τέχνης και βασική ανάγκη του καλλιτέχνη είναι να εκφραστεί» υπογραμμίζει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ο Δημήτρης Δακτυλάς, «ψυχή» του εργαστηρίου. Ο γνωστός ηθοποιός και σκηνοθέτης μιλά για τη νέα πραγματικότητα στον πολιτιστικό ορίζοντα, επισημαίνοντας, ωστόσο, ότι «το διαδίκτυο προσφέρει εναλλακτικές, που σε καμία περίπτωση δεν καλύπτουν την έννοια του θεάτρου».
Διαδικτυακά μαθήματα για πρώτη φορά από το θεατρικό εργαστήρι;
Στα χρόνια που εργάζομαι ως δάσκαλος θέατρου είναι πρώτη φορά που καλούμαι να το πράξω εξ αποστάσεως, διαδικτυακά. Βρισκόμαστε όλοι σε μια χρονική στιγμή που ευτυχώς υπάρχουν τα μέσα για να στηθεί μια διαδικτυακή ομαδική επικοινωνία. Η ποιότητα ήχου και εικόνας και οι δυνατότητες που παρέχουν οι σχετικές εφαρμογές είναι τέτοιες, που δεν θα μπορούσα να τις φανταστώ ποτέ.
Αν κάποιος με καλούσε να σχεδιάσω μαθήματα θεάτρου εξ αποστάσεως πριν μερικά χρόνια, το πιθανότερο είναι πώς θα μου φαινόταν ανέφικτο ή θα εστίαζα στα ελλείμματα, που θα άφηνε ως εμπειρία και θα το απέφευγα με κάθε τρόπο. Αυτό γιατί στο θέατρο η επαφή είναι πρωταρχικής σημασίας.
Καινούργιους δρόμους έκφρασης και αλλαγή δεδομένων σηματοδοτεί η περίοδος της πανδημίας;
Η ανάγκη συνέχισης της επικοινωνίας με τους μαθητές του θεατρικού εργαστηρίου του ΔΟΕΠΑΠ – ΔΗΠΕΘΕ Βόλου προέκυψε γρήγορα στην πορεία της πανδημίας. Αρκετοί από τους μαθητές ήρθαν σε επαφή μαζί μου για να εκφράσουν την ανάγκη τους για τη συνέχιση των μαθημάτων ακόμα και διαδικτυακά.
Σήμερα οι συγκυρίες είναι τέτοιες, που η επικοινωνία με τους άλλους καθίσταται πολύτιμη. Λόγω του αποκλεισμού, κληθήκαμε όλοι να διαμορφώσουμε μια καθημερινότητα που να είναι το λιγότερο ανεκτή, λειτουργική, να πλησιάζει την κανονικότητα και να είναι ίσως και ευχάριστη. Τα διαδικτυακά μαθήματα είναι πια κομμάτι αυτής της καθημερινότητας.
Οι μαθητές σας ανταποκρίθηκαν στο διαδικτυακό κάλεσμα;
Οι μαθητές ανταποκρίθηκαν άμεσα και μάλιστα προς μεγάλη μου έκπληξη, γιατί ορισμένοι εμφανώς δεν είχαν αρκετή εξοικείωση με την τεχνολογία. Ασφαλώς και δεν είναι όλοι παρόντες σε κάθε διαδικτυακό μάθημα, όπως ίσως δεν κατάφερναν να είναι στο παρελθόν με τη φυσική τους παρουσία. Μπορούμε να πούμε ότι για την ομαλή πορεία και την πρόοδο της δουλειάς μας απαιτείται μια συνέχεια. Αυτή τη συνέχεια την πετυχαίνουμε σε κάθε μία από τις 3 ομάδες που λειτουργούν όπως κάθε χρόνο στο θεατρικό εργαστήρι.
Στο διαδικτυακό πλέον μάθημα η δομή και η ροή μοιάζουν αρκετά με ό,τι έχουμε συνηθίσει. Ενα σύντομο καλωσόρισμα, ένα σχόλιο ίσως για το πώς βλέπουμε ο ένας τον άλλον, όπως ξαφνικά εμφανιζόμαστε στις οθόνες μας και παίρνουμε αμέσως τις θέσεις μας. Η δική μου θέση ως δασκάλου – παρατηρητή είναι πιο δύσκολη, γιατί απαιτείται μεγαλύτερη συγκέντρωση. Στην τέχνη χρειάζεται να λειτουργούν όλες οι αισθήσεις, οπότε η έλλειψη εγγύτητας περιορίζει την εκφραστική μας αντίληψη.
Το κομμάτι της αρμονίας στην ομάδα είναι πολύ σημαντικό και αναγκαστικά έχει μείνει πίσω όσον αφορά στο σωματικό του μέρος. Ωστόσο τα εξ αποστάσεως μαθήματα είναι για όλους και για τον καθένα ξεχωριστά μια μοναδική ευκαιρία να εστιάσει περισσότερο στα κείμενα και να τα βιώσει πιο προσωπικά, καθώς τα αναλύουμε.
Στην περίοδο της πανδημίας η θεατρική έκφραση προσφέρει δημιουργικές διεξόδους;
Η επικοινωνία είναι το βασικό στοιχείο της τέχνης και βασική ανάγκη του καλλιτέχνη είναι να εκφραστεί. Οπωσδήποτε λοιπόν διαμορφώνουμε ως καλλιτέχνες δημιουργικές διεξόδους στην περίοδο της πανδημίας. Η προετοιμασία της δουλειάς μας συνεχίζεται με τα μέσα που διαθέτουμε όπως ήδη αναφέρθηκε. Πρόκειται για εναλλακτικές που σε καμία περίπτωση δεν καλύπτουν την έννοια του θεάτρου. Θυμίζω εδώ τη διαφορά ή κατά τη γνώμη μου την υπεροχή του θεάτρου σε σχέση με άλλες τέχνες, που είναι η αμεσότητα και η μοναδικότητα της εκτέλεσης σε πραγματικό χρόνο. Αλλο στοιχείο μοναδικότητας είναι η διέγερση όλων των αισθήσεων τόσο για τον καλλιτέχνη, όσο και για τον θεατή.
Ο κινηματογράφος ή η ζωντανή αναμετάδοση τέχνης στην τηλεόραση μπορεί να είναι μορφές έκφρασης που αψηφούν αυτές τις διαφορές, η metropolitan opera μεταδίδει διαδικτυακά τις παραγωγές της εδώ και χρόνια.
Τι ετοιμάζετε μελλοντικά στο θεατρικό εργαστήρι;
Αυτό που προέχει στο θεατρικό εργαστήρι είναι οι μαθητές να έρθουν σε επαφή με την τέχνη του θεάτρου. Με τη διαδικασία από αυτήν την προσέγγιση διαμορφώνεται συνήθως και μια παρουσίαση χωρίς αυτή να είναι αυτοσκοπός. Εάν οι συνθήκες το επιτρέψουν και γίνουν οι πρόβες στη διάρκεια αυτού του εκπαιδευτικού έτους, τότε θα παρουσιάσουμε μέρος της δουλειάς μας.
Αυτό ίσως θα περιλαμβάνει δραματοποίηση επιλεγμένης σύγχρονης λογοτεχνίας.
Ακολουθώντας την τάση των ημερών έχουμε διαθέσιμη για όλους διαδικτυακά παράσταση, που είχα σκηνοθετήσει στο ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, το «Οχι εγώ» και «Πράξη χωρίς λόγια» του Σάμιουελ Μπέκετ με τη Λυδία Κονιόρδου και τον Χρήστο Αναστασόπουλο. Το σχετικό λινκ είναι: https://youtu.be/0Jn3ojS3zJs. Σε αρκετά από τα έργα του Μπέκετ οι χαρακτήρες είναι παγιδευμένοι στον χώρο.
Πρόκειται ασφαλώς για συμβολισμό, ήταν όμως το έναυσμα για τη συγκεκριμένη πρόταση, αφού σήμερα βιώνουμε παρόμοιες καταστάσεις. Είναι μια ευκαιρία για να κατανοήσουμε περισσότερο το έργο και τους προβληματισμούς του Σάμιουελ Μπέκετ.
