Ο δρ. Θεολογίας, διευθυντής του Γυμνασίου «Αγιος Ιωσήφ» Πεύκης μιλά στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ για τα νέα δεδομένα στην εκπαίδευση
Συνέντευξη στην ΕΛΕΝΑ ΝΤΑΒΛΑΜΑΝΟΥ, εκπαιδευτικό – συγγραφέα
Το Σάββατο και την Κυριακή 31/10 και 1/11 διοργανώθηκε διαδικτυακή διημερίδα για τους εκπαιδευτικούς του Τάγματος του Αγίου Ιωσήφ της Εμφανίσεως, με θέμα «Σχολική εξ αποστάσεως εκπαίδευση». Αναπτύχθηκαν θέματα όπως η αντίστροφη τάξη, η υποστήριξη μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες, ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού, γλώσσα και μουσική και η εφαρμογή τους στην τάξη. Η συνεχής επιμόρφωση ακόμη και με τα σημερινά έκτακτα υγειονομικά μέτρα παραμένει προτεραιότητα των σχολείων του Τάγματος. Σήμερα, στον κυριακάτικο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ συνομιλούμε με τον Δημήτρη Καραβασίλη, δρ. Θεολογίας, διευθυντή του Γυμνασίου «Αγιος Ιωσήφ» Πεύκης και συντονιστή της επιτροπής επιμόρφωσης των σχολείων του Τάγματος, ο οποίος μαζί με την Αιμιλία Καλλίλα διευθύντρια του Γυμνασίου της Jeanne d’ Arc και την Αθανασία Ελευθερούλη συντονίστρια Γαλλικών στο Saint Joseph Βόλου διοργάνωσαν την ενδιαφέρουσα διημερίδα.
Αγαπητέ κύριε Καραβασίλη, αρχικά να σας συγχαρώ για την άκρως ενδιαφέρουσα διημερίδα, καθώς είχα τη χαρά να την παρακολουθήσω. Θα θέλατε να μας μεταφέρετε τη θεματική της, καθώς και τους στόχους που τέθηκαν εξ αρχής;
Αρχικά θα θέλαμε ως επιτροπή επιμόρφωσης των ελληνογαλλικών σχολείων του Τάγματος των Αδελφών του Αγίου Ιωσήφ της Εμφανίσεως να ευχαριστήσουμε για τη δυνατότητα που μας προσφέρετε να κάνουμε γνωστή τη διημερίδα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών μας, που διοργανώθηκε το Σαββατοκύριακο 31/10 και 1/11. Η διημερίδα είχε ως κεντρικό άξονα τη σχολική εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Οι στόχοι της ήταν προσανατολισμένοι στην αντιμετώπιση της νέας κατάστασης που διαμόρφωσε η πανδημία στον χώρο των σχολείων και όχι μόνο. Οι εκπαιδευτικοί μας να είναι ενημερωμένοι επαρκώς για τις τελευταίες εξελίξεις στον χώρο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, να δημιουργούν, να επεξεργάζονται και να αναπτύσσουν ψηφιακό υλικό, να διαχειρίζονται την τάξη τους με την ψηφιακή πλατφόρμα, στην οποία μπορεί να υπάρχουν και παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Οι στόχοι κατακτήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τα διάφορα εργαστήρια, τα οποία ήταν κατανεμημένα ανάλογα με την εκπαιδευτική βαθμίδα και την ειδικότητα των εκπαιδευτικών.
Θεωρείτε ότι οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί επέδειξαν ενδιαφέρον; Υπήρξε κάποιου είδους ανατροφοδότηση;
Οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί ήταν εξ αρχής εκείνοι που ενθάρρυναν την επιμόρφωση εκφράζοντας τη χαρά τους για την απόφαση της διοργάνωσης. Οι εκπαιδευτικοί μας συνεχώς επιμορφώνονται, ώστε να είναι σε θέση να παρέχουν στους μαθητές μας το αγαθό της παιδείας. Ενδιαφέρονται για τις εξελίξεις στον χώρο της εκπαίδευσης και εμπλουτίζουν τη διδακτική τους πράξη με όλα τα νέα δεδομένα, κατάλληλα όμως επεξεργασμένα και προσαρμοσμένα στον ιδιαίτερο χαρακτήρα των σχολείων μας. Η ανατροφοδότηση, που έχει πάρει η επιτροπή, μας δείχνει ότι η συμμετοχή τους ήταν σχεδόν ολοκληρωτική, καθώς και η διάδραση με τους επιμορφωτές υπήρξε πολύ μεγάλη. Τα θέματα ήταν ενδιαφέροντα ανά κλάδους και γενικά η εικόνα είναι της ικανοποίησης από την επιμόρφωση.
Πόσο επιτακτική ανάγκη είναι στις μέρες μας η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, αλλά και επιμόρφωση;
Η έξαρση της πανδημίας έφερε στην επιφάνεια μια πραγματικότητα, που υπήρχε μεν, αλλά δεν ήταν τόσο εμφανής δε, τουλάχιστον στα περισσότερα σχολεία, αυτή της τηλεκπαίδευσης. Αρκετά σχολεία χρησιμοποιούσαν κάποια πλατφόρμα για ασύγχρονη κυρίως εκπαίδευση, όμως η πανδημία ανέδειξε σε πρώτης γραμμής ανάγκη την εξ αποστάσεως εκπαίδευση σύγχρονη και ασύγχρονη. Οι εκπαιδευτικοί έπρεπε να κινητοποιηθούν άμεσα και να ανταποκριθούν στο κάλεσμα των καιρών. Οι μέρες μας με την πανδημία ή και χωρίς δεν θα είναι πια ίδιες, με την έννοια ότι η τηλεκπαίδευση, καθώς και η επιμόρφωση πάνω σ’ αυτήν εν γένει, είναι κάτι με το οποίο θα πρέπει να συμπορευτούμε. Eνα εργαλείο το οποίο ουσιαστικά τώρα το ανακαλύπτουμε και το θέτουμε στην υπηρεσία μας. Eνας καλά επιμορφωμένος εκπαιδευτικός είναι επένδυση για το μέλλον, γιατί μπορεί να δημιουργήσει τις κατάλληλες προϋποθέσεις για ένα δημιουργικό σχολείο γνώσεων, δεξιοτήτων, πολιτισμού και άμιλλας, ένα σχολείο σε επαφή με την κοινωνία που θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις και στις προκλήσεις της κάθε εποχής. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, τόσο η σύγχρονη όσο και η ασύγχρονη, ανέδειξε νέους τρόπους προσέγγισης των γνωστικών αντικειμένων, αλλά και της επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών/μαθητριών. Κατά κάποιον τρόπο η εκπαιδευτική κοινότητα ήρθε πιο κοντά στον ψηφιακό κόσμο των μαθητών/μαθητριών και έδωσε νέα διάσταση στους διάφορους τύπους μάθησης. Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη οι επιμορφώσεις για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση καθώς τα δεδομένα, εγχώρια και μη, είναι υπέρ της χρήσης της.
Ειπώθηκε από εισηγητές ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας η ψυχική υγεία εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων βάλλεται. Πώς μπορούμε να ενισχύσουμε την ψυχολογία μας, καθώς οι έκτακτες υγειονομικές συνθήκες φαίνεται να έχουν διάρκεια στη ζωή όλων μας;
Οι εισηγητές, καθώς και όλοι μας το επισημάναμε ως γεγονός, ότι η ψυχική μας υγεία κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά και κατόπιν αυτής, τολμώ να πω, χρειάζεται υποστήριξη. Η έμφυτη ανάγκη μας για προσωπική επαφή με τον συνάνθρωπό μας τώρα βίαια παραγκωνίζεται και στη θέση της τοποθετείται η οθόνη ενός υπολογιστή, o οποίος τώρα καλείται να αντικαταστήσει την ανθρώπινη επαφή και επικοινωνία. Και μόνο αυτό το γεγονός απειλεί την ψυχική μας υγεία προξενώντας αισθήματα απομόνωσης, μοναξιάς. Το αίσθημα αυτό επιδεινώνεται, καθώς ο συνάνθρωπός μας κρίνεται εν δυνάμει απειλή ή κι εμείς για κείνον. Η χρήση της μάσκας προστατεύει από τον ιό, αλλά μας αποξενώνει από τον άλλον, αποκρύπτοντας από κείνον το πρόσωπό μας. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η εγκατάλειψη σε αυτή τη δεινή κατάσταση και η μοιρολατρία. Ωστόσο στα όρια που μας επιτρέπονται, η επικοινωνία μπορεί να λάβει άλλες μορφές. Ξεκινώντας από το να βρούμε χρόνο για τον εαυτό μας, χρόνο με τους δικούς μας ανθρώπους, να ανακαλύψουμε αισθήματα αλληλεγγύης, συμπόνοιας, θυσίας. Oλα αυτά έχουν τη δύναμη να υπερκεράσουν την αρνητικότητα και να μας οδηγήσουν σε φωτεινά μονοπάτια υγείας και αισιοδοξίας.
Υπήρξε διαφορά στην προετοιμασία της εξ αποστάσεως από τη διά ζώσης παρουσίαση;
Η επιμόρφωση είναι μια διαδικασία η οποία ανταποκρίνεται στην ανάγκη συνεχούς βελτίωσης, συμπλήρωσης και αναβάθμισης των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων των ατόμων για την συνέχιση της προσωπικής και επαγγελματικής τους ανάπτυξης και την ενεργό προσαρμογή τους στο ραγδαία μεταβαλλόμενο κοινωνικό και επαγγελματικό περιβάλλον. Σίγουρα η διά ζώσης εκπαίδευση έχει πλεονεκτήματα η προετοιμασία της, εμπεριέχει αλληλεπίδραση, δεν απαιτεί απόλυτα δομημένο πρόγραμμα, ούτε άρτια τεχνολογική κάλυψη. Ομως θα λέγαμε πως και στην προετοιμασία της εξ αποστάσεως επιμόρφωσης, δεν στερηθήκαμε την αλληλεπίδραση μιας και οι σύγχρονες πλατφόρμες την εξασφαλίζουν. Οι συνεργατικές διαδικασίες που απαιτούνται ήταν ενεργητικές και άκρως εποικοδομητικές. Επίσης μας δόθηκε η δυνατότητα να έχουμε μεγάλη ευελιξία στους εισηγητές (μιας και δεν έπρεπε να ταξιδέψουν), άρα μεγάλο εύρος στη θεματολογία, αλλά και να διευρύνουμε την ομάδα επιμορφωμένων που μετείχαν, ανεξάρτητα από ηλικία, ευπαθείς ομάδες, οικογενειακή κατάσταση. Ιδιαίτερα σημαντική, αν και επίπονη, υπήρξε η οργάνωση παράλληλων εργαστηρίων, οπότε αναλύθηκε πληθώρα ενδιαφερόντων, κλάδων, θεμάτων που δεν έπρεπε όμως να επικαλύπτονται.
Κατά την άποψή σας η εξ αποστάσεως εκπαίδευση σε ποιες ηλικίες είναι περισσότερο αποτελεσματική;
Επειδή η χρήση της τεχνολογίας είναι απαραίτητη προϋπόθεση, αν θεωρήσουμε ότι οι νεότερες γενιές είναι πιο εξοικειωμένες με αυτήν, τότε θα έλεγα ότι είναι αποτελεσματική σε αυτές τις γενιές. Ωστόσο και οι παλαιότερες δείχνουν προθυμία και ενδιαφέρον να μάθουν, να ασχοληθούν μιας και οι συνθήκες επιβάλλουν αυτή την πρακτική, η οποία οδηγεί στο καλό και την πρόοδο των μαθητών μας. Αρα αφού το ζητούμενο είναι το ίδιο για όλους, τότε η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι αποτελεσματική για όλους, μιας και όλοι οι εκπαιδευτικοί επιζητούν το καλύτερο για τους μαθητές τους. Μπορεί η ορολογία, ο τρόπος να είναι καινούργια για τους παλαιότερους, όμως με προθυμία και επιμονή παρακολουθούν επιμορφώσεις εξ αποστάσεως και εφαρμόζουν την νέες πρακτικές στις τάξεις τους.
Από τις εισηγήσεις διαφάνηκε ότι αλλάζουν άρδην ο ρόλος του εκπαιδευτικού και η εκπαιδευτική διαδικασία στο σύνολό της. Θέλετε να τοποθετηθείτε επ’ αυτού;
Ο εκπαιδευτικός, αν δεν ανοίξει τη σκέψη του στα σύγχρονα ρεύματα της παιδαγωγικής και της επιστήμης, διατρέχει τον κίνδυνο να «μείνει πίσω από την εποχή του». Δεν πρέπει να αρκεσθεί σε ρόλο μεταβιβαστή απόψεων, αλλά να επικεντρωθεί στην ανανέωση της διδακτικής μεθοδολογίας αναπτύσσοντας ερευνητικές δραστηριότητες με τους μαθητές του και πρωτοβουλίες ευρύτερου μορφωτικού και πολιτιστικού χαρακτήρα. Από τη «δασκαλοκεντρική διδασκαλία» στην οποία ο εκπαιδευτικός θεωρούνταν «ο κατεξοχήν κάτοχος γλωσσικής και πολιτιστικής επάρκειας ενός συστήματος», ερχόµαστε σ’ ένα σύστηµα που εν µέρει διαχειρίζονται ενεργοί µαθητές. Ο εκπαιδευτικός, αποφεύγοντας επιµελώς το «δασκαλίστικο» µάθηµα, εγκαταλείπει τον µονόλογο, µαθαίνει στους µαθητές να επωµίζονται ένα µεγάλο τµήµα της εκµάθησής τους, αναλαμβάνοντας οι ίδιοι τις ευθύνες τους, οργανώνοντας τη δουλειά τους αυτόνομα κι έχοντας κριτική στάση, να είναι δηµιουργικοί, να µαθαίνουν. Ο ίδιος πρέπει να χρησιμοποιεί διαφοροποιημένες παιδαγωγικές μεθόδους που θα απευθύνονται πιο αποτελεσματικά σε κάθε επιμέρους ομάδα μαθητών και έτσι θα αντιμετωπίζει ώς ένα βαθμό το φαινόμενο της σχολικής αποτυχίας και της κοινωνικής ανισότητας.
Ποιοι επιμορφωτές πλαισίωσαν την εξ αποστάσεως επιμόρφωση των εκπαιδευτηρίων του Τάγματος του «Αγίου Ιωσήφ» της Εμφανίσεως;
Οι επιμορφωτές προέρχονταν από τον χώρο της μάχιμης εκπαίδευσης (εκπαιδευτικοί της πράξης με αυξημένα ακαδημαϊκά προσόντα), έτσι ώστε η επιμόρφωση να συνδυάσει το θεωρητικό υπόβαθρο με την πρακτική εφαρμογή στη σχολική τάξη. Η διημερίδα πλαισιώθηκε από διακεκριμένους πανεπιστημιακούς καθηγητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, εκ των οποίων καθηγητές και μέλη ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Είναι αλήθεια ότι τα μέλη ΔΕΠ του Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας αγκάλιασαν και πλαισίωσαν την επιμόρφωση, προσφέροντας με πολλή διάθεση γνώση και εμπειρία, η οποία μεταλαμπαδεύεται στα σχολεία. Τα αξιόλογα αυτά μέλη του διδακτικού προσωπικού του Πανεπιστημίου από τις θέσεις που κατέχουν δεν δίστασαν ούτε στιγμή να συμμετάσχουν ενεργά με εισηγήσεις και εργαστήρια. Αρτια καταρτισμένοι, με απλότητα και σαφήνεια πρόσφεραν διεξόδους σε πολλά προβλήματα των εκπαιδευτικών. Προσβλέπουμε βέβαια και σε μελλοντική συνεργασία μιας και το αποτέλεσμα αυτής της διημερίδας έδειξε πλήρη ικανοποίηση από όλους.
Υπάρχει κάποια σκέψη για μελλοντική επιμόρφωση;
Αν θέλουμε να γίνει το σχολείο καλύτερο, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην κατεύθυνση αυτή, εφόσον πληροί ορισμένες προϋποθέσεις που αφορούν στη φιλοσοφία, τον σχεδιασμό και τη σύνδεση της με την πολιτική του επαγγέλματος του εκπαιδευτικού. Στα σχέδιά μας είναι η δημιουργία μιας ψηφιακής πλατφόρμας με προτεινόμενα θέματα επιμόρφωσης. Ανάλογα με τις ανάγκες θα διοργανώνονται μικρά εξ αποστάσεως επιμορφωτικά προγράμματα διαφορετικού περιεχομένου, ώστε να καλύπτονται, όσο το δυνατό περισσότερο, οι επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών. Με αυτόν τον τρόπο η επιμόρφωση γίνεται δυναμική, πολύμορφη, πολυποίκιλη και προσαρμόζεται στις εκάστοτε ανάγκες.
