Ο γνωστός συγγραφέας μιλάει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ με αφορμή το καινούργιο του βιβλίο
Συνέντευξη στην ΕΛΕΝΑ ΝΤΑΒΛΑΜΑΝΟΥ
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το πρώτο βιβλίο από τη νέα σειρά των παιδικών εκδόσεων Σαΐτη «Ιστορίες για τις αλήθειες της ζωής», του πολυγραφότατου συγγραφέα Αντώνη Λαμπρινίδη με τον τίτλο «Το αηδόνι και η μελωδία της αγάπης». Πρόκειται για ένα βιβλίο με εξαιρετικά μηνύματα για την πορεία προς την αυτογνωσία και την κοινωνική αποδοχή, τη δύναμη της πίστης, την αξία της προσπάθειας και τις αλήθειες της ζωής µας. Το πολύ τρυφερό κείμενο σε συνδυασμό με την υπέροχη εικονογράφηση της Νίκης Λεωνίδου, μας καθοδηγεί ν’ ακούσουµε, µικροί και µεγάλοι, µε τ’ αυτιά της καρδιάς µας, τη µελωδία της αγάπης…
Είστε συγγραφέας 90 και πλέον λογοτεχνικών, σχολικών και παιδαγωγικών βιβλίων, και έχετε τιμηθεί με πολλά βραβεία για την προσφορά σας στην εκπαίδευση. Τι σημαίνει «γράφω» για σας;
Δεν θα ήταν καθόλου υπερβολή, αν απαντούσα ότι για μένα: «γράφω» σημαίνει «ζω». Και γράφω όχι για το «τι θέλει η αγορά», όπως της επιβάλλουν τα συμφέροντα να θέλει, αλλά για το τι εγώ έχω όραμα να δίνω, έξω από οποιαδήποτε κυκλώματα… Πίσω από τον αλληγορικό λόγο του γραπτού μου είναι μηνύματα για τη ζωή και τις πανανθρώπινες αξίες της. Για την ομορφιά του κόσμου, γιατί πιστεύω πως, στο βάθος, υπάρχει ομορφιά στον κόσμο, όσο κι αν προσπαθούν κάποιοι να την αφανίσουν… Κι ακόμα, γράφοντας, αναζητώ την τελειότητα κι ας ξέρω ότι δεν μπορώ ποτέ να την πιάσω.
Tι σας παρακίνησε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων;
Δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι υπήρχε περίπτωση, αν κάποτε γράψω, να γράψω για παιδιά. Όμως, από τότε που, ως νέος εκπαιδευτικός, ήρθα σε επαφή μ’ εκείνα τα αθώα εκφραστικά μάτια των παιδιών που ζητούσαν από μένα να τους προσφέρω «φως», κάτι δυνατό ξύπνησε μέσα μου. Κι όταν επικοινώνησα με τις αγνές ψυχούλες τους, κάτι με συγκλόνισε και «ορκίστηκα» να προσφέρω όχι μόνο μέσα στους τέσσερις τοίχους μιας σχολικής αίθουσας… Κι άρχισα να γράφω τα πρώτα μου βιβλία με χίλιες μύριες δυσκολίες που τις ξεπερνούσε το πείσμα και η επιμονή μου.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο σας βιβλίο με τον τίτλο «Το αηδόνι και η μελωδία της αγάπης» από τις εκδόσεις Σαΐτης. Πείτε μας λίγα λόγια για το βιβλίο σας. Για ποιο λόγο επιλέξατε το συγκεκριμένο θέμα;
Γεννήθηκα και μεγάλωσα σ’ ένα όμορφο χωριό της Μάνης στα δύσκολα χρόνια, τότε που οι στερήσεις μας σε όλη τη χώρα ήταν ακατανόητες για τα σημερινά δεδομένα. Τη λύτρωση την αναζητούσα στο όνειρο. Στα πουλάκια που, ως παιδί, τα έβλεπα να πετούν ελεύθερα στον ουρανό, να κελαηδούν ευτυχισμένα και τα ζήλευα… Σήμερα, τα παιδιά σε όλο τον κόσμο ζουν τα δικά τους προβλήματα, μα που, στο βάθος τους, αρκετά έχουν πολλές ομοιότητες με τα δικά μου. Ετσι, χωρίς να καταλάβω πώς, κάτι ξεπήδησε από τα βάθη της καρδιάς μου που με ώθησε υποσυνείδητα να κάνω τους αναγνώστες μου να ονειρεύονται, να αγωνίζονται, να ανεβαίνουν ψηλότερα… Και άρχισα να γράφω. «Το αηδόνι και η μελωδία της αγάπης» είναι ένα από τα βιβλία μου αυτά. Και οι εκδόσεις Σαΐτη που το φιλοξένησαν, με όλο το εκλεκτό εκδοτικό επιτελείο τους, μου πρόσφεραν ιδιαίτερη χαρά, γιατί το αγάπησαν και έδωσαν από την ψυχή τους για μία άρτια παρουσίασή του στο κοινό.
Το θέμα του βιβλίου σας μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για προβληματισμό σχετικά με την κοινωνική αποδοχή, την αυτογνωσία, την αξία της προσπάθειας, τη δύναμη της πίστης. Ποια είναι ή ποια πρέπει να είναι, κατά τη γνώμη σας, η θέση της λογοτεχνίας στην εκπαίδευση και κατά πόσο θεωρείτε ότι μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση φαινομένων, όπως η κοινωνική απόρριψη και ο ρατσισμός;
Απαντώ στο πρώτο σκέλος της ερώτησής σας. Μα βέβαια το θέμα αποτελεί έναυσμα για αυτά που αναφέρατε, αφού η υπόθεσή του δεν είναι μια φαντασία του γραφείου, αλλά μια ζωντανή πραγματικότητα, όπως τη ζουν τα σημερινά παιδιά που τη βιώνω κι εγώ κοντά τους. Η πορεία ζωής του πρωταγωνιστή της ιστορίας του βιβλίου και η προσπάθειά του για κοινωνική αποδοχή, αυτογνωσία κτλ. λειτουργεί ως φωτεινό παράδειγμα και ως ζωντανό έναυσμα για προβληματισμό και δημιουργική μίμηση όλων αυτών, που χαροποιούν και «διδάσκουν» τον αναγνώστη.
Κι η θέση μου στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης, το οποίο επιμερίζεται σε δυο μέρη, είναι κατασταλαγμένη, γιατί εδράζεται στην 37χρονη διακονία μου στην εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες της, και στην 65χρονη συγγραφική ενασχόλησή μου με το παιδί από διάφορες οπτικές γωνίες: λογοτεχνίας, σχολικού βιβλίου, παιδαγωγικής επιστήμης. Λέω, λοιπόν, ότι μία από τις κύριες προϋποθέσεις σωστής «διαπαιδαγώγησης» με την έννοια της ερώτησής σας, είναι ο εθισμός του παιδιού στην ανάγνωση του Καλού Λογοτεχνήματος, το οποίο θα πρέπει να πάρει εξέχουσα θέση στο σχολείο, όχι ως ένα ακόμα συνηθισμένο μάθημα, αλλά ως μάθημα ζωής. Με αυτό, θα αποφεύγονται εργασίες που καταστρέφουν τη μαγεία της λογοτεχνικής γλώσσας. Ο μαθητής, με τη βοήθεια του δασκάλου, θα το βλέπει ως σύνολο και θα προωθείται να επικοινωνεί μαζί του καθένας με τον δικό του τρόπο. Θα εντοπίζει σημεία «κορύφωσης» και εικόνες, θα βιώνει σκηνές, θα υλοποιεί, καταστάσεις με αναδημιουργίες, δραματοποιήσεις κ.ά., αλλά και ομαδικά με ενέργειες που θ’ αναδεικνύουν τα κοινά στοιχεία που ενώνουν όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά και, γενικότερα, τα ευαισθητοποιούν στον πόνο του διπλανού, του ξεριζωμένου, του ανήμπορου, του μοναχικού…
Υπάρχει πάντα ένα μήνυμα στα βιβλία σας που θα θέλετε να κατανοήσουν οι αναγνώστες σας;
Οι κριτικοί μου λένε πως σε κάθε σελίδα του γραπτού μου, ακόμα και σε κάθε φράση του, ανακαλύπτουν κι από ένα μήνυμα που το βιώνει υποσυνείδητα ο αναγνώστης-παιδί. Όλα αυτά όμως, μπορούν, ίσως, να συμπυκνωθούν σε ένα: σ’ αυτό που πάει να χαθεί στις ημέρες μας: τον σεβασμό στην αξία Άνθρωπος…
Θεωρείτε το παιδικό κοινό, ώριμο αναγνωστικό κοινό;
Ναι, από την άποψη ότι τα παιδιά σήμερα δέχονται πάμπολλα ερεθίσματα και βομβαρδίζονται από χίλιες δυο προκλήσεις, με αυτονόητο αποτέλεσμα να είναι πιο αναπτυγμένα νοητικά από παλιότερα. Πρέπει, όμως, να ευαισθητοποιηθούν περισσότερο γονείς, σχολείο και αρμόδιοι φορείς στον εθισμό των παιδιών στην ανάγνωση.
Τα παιδικά βιβλία αγοράζονται κυρίως από τους ενήλικες για τα παιδιά. Ετσι γράφοντας δεν απευθύνεστε στον καταναλωτή του πνευματικού σας έργου αμέσως αλλά εμμέσως, αυτό το παίρνετε υπόψη σας;
Εγώ γράφω για το παιδί και μόνο γι’ αυτό, κι ας διαβάζονται με ενδιαφέρον και από μεγάλους, όπως μου λένε – κι αυτό είναι πολύ θετικό κατά τους μελετητές. Επειδή, πάντως, δεν υπάρχουν μηχανισμοί που θα βοηθήσουν τους ενήλικες στην επιλογή του σωστού βιβλίου, συστήνω στους γονείς να συμβουλεύονται τους δασκάλους των παιδιών τους, να ενημερώνονται από βιβλιοκριτικές, εκδότες κ.ά.
Πόσο σημαντικά είναι τα παραμύθια για την εξέλιξη ενός παιδιού;
Χωρίς αυτά, κανένα παιδί δεν μπορεί να μεγαλώσει σωστά, γιατί το παραμύθι παίζει πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη του παιδιού όλων των ηλικιών. Κλείνει μέσα του μια μαγεία που αγγίζει την ψυχή του και του προσφέρει «μαθήματα ζωής» που το βοηθούν στην ωρίμανσή του. Καλλιεργεί τη φαντασία του, την κρίση, τη δημιουργικότητα. Διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντές του και το κάνει να στοχάζεται και να ονειρεύεται…
Τι χρειάζεται να διαθέτει ένα βιβλίο που απευθύνεται στα παιδιά έτσι ώστε να ψυχαγωγεί, να ακονίζει τη σκέψη και τη φαντασία, να διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες αλλά και να θέτει προβληματισμούς;
Η ερώτηση υπάγεται σ’ έναν γενικότερο προβληματισμό: ποια τα γνωρίσματα ενός Καλού παιδικού λογοτεχνήματος; Το θέμα, με το οποίο έχω ασχοληθεί ιδιαίτερα, είναι μεγάλο και δεν μπορούν αυτά να εκτεθούν σε μια συνέντευξη. Με λίγα λόγια:
Το καλό παιδικό λογοτέχνημα πρέπει να ασκεί αγωγή ψυχής. Να ευαισθητοποιεί το παιδί στα σύγχρονα προβλήματα που ζει, μέσα από την αισθητική συγκίνηση. Να του αγγίζει λεπτές εσωτερικές χορδές που θα το εξανθρωπίζουν. Να το βοηθά στην αυτογνωσία. Στη διαμόρφωση ελεύθερης και υπεύθυνης προσωπικότητας, προσφέροντάς του μηνύματα αισιοδοξίας και πίστης στις πανανθρώπινες διαχρονικές αξίες… Γι’ αυτό είναι πολύ πιο δύσκολο να γράψει κανείς για παιδιά παρά για ενηλίκους. Ο συγγραφέας του πρέπει να έχει ευαίσθητες κεραίες, ώστε να μπορεί να συλλαμβάνει την ευαισθησία και τις ψυχοπνευματικές ανάγκες του παιδιού, τα επίπεδα της φαντασίας του στα διάφορα στάδια της ηλικίας του, αλλά και το παιδαγωγικό αισθητήριο που θα του υπαγορεύει, ώστε το βιβλίο του να διδάσκει, χωρίς, ποτέ, να είναι «διδακτικό». Να μπορεί με άλλα λόγια να ταυτίζεται με το παιδί, να γίνεται κι αυτός παιδί, ενώ, συγχρόνως, να παραμένει ένας σωστός ενήλικας, ένας φωτισμένος παιδαγωγός κι ένας διορατικός συγγραφέας, ικανός να προσφέρει αισθητική χαρά και όραμα…
Ποια είναι τα προσεχή σας συγγραφικά σχέδια;
Αρκετά, μεταξύ των οποίων περατώνω ένα μυθιστόρημα για παιδιά, στο οποίο, μέσα από το παιχνίδι της αισθητικής χαράς, αναφέρεται στα σύγχρονα προβλήματα που συναντά το παιδί του χωριού και της πόλης και ονειρεύεται έναν κόσμο καλύτερο.
Μια ευχή για τους μικρούς αναγνώστες.
Εύχομαι ολόψυχα σε όλα τα παιδιά του κόσμου, ν’ ανθεί πάντα στα χείλη τους αυτό που τόσο τους ταιριάζει: το χαμόγελο της χαράς. Κι αν, κάποια στιγμή, θα συναντήσουν τη στενοχώρια, μην… τους νοιάζει. Ας κάμουν μια βόλτα στο «Λιβάδι με τις χίλιες και μία μαργαρίτες» κι η συμβουλή της κουκουβάγιας που τους περιμένει στο: «Αηδόνι και η μελωδία της αγάπης», θα τους τη διώξει, σίγουρα…
Σας ευχαριστώ θερμά και εύχομαι πάντα επιτυχίες!
Ευχαριστώ κι εγώ πολύ για τη χαρά που μου δώσατε με τις τόσο εύστοχες ερωτήσεις σας.
