Τυχεροί όσοι Αθηναίοι είδαν αυτή την παράσταση, μα πιο τυχεροί ήταν οι Βολιώτες, όσοι τουλάχιστον βρέθηκαν αυτές τις μέρες στην Αθήνα, και είχαν την ευκαιρία να τη δουν. «Ήταν εκπληκτική». «Ίσως η καλύτερη παράσταση που είδαμε στη ζωή μας». «Ήταν μια θαυμάσια σύζευξη ενός έξοχου Χάρολντ Πίντερ κι ενός ανεπανάληπτου Λευτέρη Βογιατζή». Κι αυτά και άλλα παρόμοια εξέφρασαν συμπολίτες στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ αναφερόμενοι στην παράσταση που είδαν στο θέατρο της οδού Κυκλάδων, στην Κυψέλη.
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Βάσω Σαμακοβλή
Πρόκειται για το πολυσυζυτημένο «Θερμοκήπιο» του Πίντερ, που έμελλε να είναι και η τελευταία παράσταση – προσφορά στο ελληνικό θέατρο του Λευτέρη Βογιατζή, που σκηνοθέτησε το σπουδαίο έργο, χωρίς να προλάβει δυστυχώς να πρωταγωνιστήσει, όπως διακαώς επιθυμούσε, αγωνιζόταν και πάσχιζε. Η πρεμιέρα έπαιρνε κάθε τόσο αναβολή, αλλά συγκεκριμένη ημερομηνία έγραψε μόνο ο θάνατος του Λευτέρη.
Εργο πολιτικό, προφητικό του Πίντερ, αναδεικνύεται συγκλονιστικά επίκαιρο μέσα και από τη σκηνοθεσία του Λευτέρη Βογιατζή: Πως επωάζεται το αυγό του φιδιού μέσα στα «Θερμοκήπια» της εξουσίας, όπως είναι το «θερμοκήπιο» ενός κρατικού ψυχιατρικού ιδρύματος. Εκεί επικρατεί η απόλυτη ασυδοσία, ο αυταρχισμός, η ανομία που καλύπτονται πίσω από τη διγλωσσία. Τη γλώσσα που συσκοτίζει και διαστρεβλώνει την πραγματικότητα. Εδώ επωάζεται το αυγό του φιδιού. Εδώ οι ασθενείς είναι απλοί αριθμοί. Στο ανελέητο παιχνίδι για την εξουσία, το προσωπικό επιδίδεται σε ένα αδίστακτο π παιχνίδι αλληλο-υπονόμευσης και αλληλοεξόντωσης. Η έρευνα για το θάνατο – δολοφονία της 6459 θα αποτελέσει τη θρυαλλίδα για τη σχεδιαζόμενη αλλαγή φρουράς στη διεύθυνση του ψυχιατρείου. Οι μισοί συνένοχοι θα ενοχοποιήσουν τους άλλους μισούς, ενώ το διάδοχο σχήμα θα εγγυηθεί τη συνέχιση του φαύλου καθεστώτος…
Μέσα από ένα τέτοιο θέμα ήταν επόμενο ο Λευτέρης Βογιατζής να βρει και να προβάλει τον καλύτερό του εαυτό. Η σκηνοθεσία του θα μείνει πλέον ιστορική κι ανεπανάληπτη, ενώ η ερμηνεία του στον πρωταγωνιστικό ρόλο θα μείνει αξέχαστη σ’ όσους είχαν την τύχη να τη θαυμάσουν, μόνο στις πρόβες, δυστυχώς. Πολλά έχουν να θυμούνται οι συμπολίτες μας Αργύρης Πανταζάρας, σε ρόλο πρωταγωνιστικό στο «Θερμοκήπιο», και Ελίνα Μαντίδη, βοηθός σκηνοθέτη. Η προσπάθεια του Βογιατζή, ακόμη και απ’ το κρεβάτι του πόνου, στο νοσοκομείο, ήταν άκρως συγκινητική, με την επιμονή του να επιτευχθεί η τελειότητα της λεπτομέρειας στο έργο. «Πηγαίναμε σπίτι του, την ώρα που έπαιρνε πρωινό και κρεμόμουν από το στόμα του, έτοιμος να χαράξω μέσα μου τα λόγια του σαν τατουάζ», θα πει σε συνέντευξή του ο Πανταζάρας, ενώ η Μαντίδη θα παραδεχθεί ότι κοντά στον Λευτέρη Βογιατζή πήρε ακόμη ένα μεταπτυχιακό στο θέατρο, πέρα από κείνο του Royal Holloway University of London.
«Eίχα την τύχη να είμαι στο «Θερμοκήπιο» τον τελευταίο μήνα των προβών με το Λευτέρη Βογιατζή και ήταν για μένα μία πολύ σημαντική μαθητεία», μας είπε η Ελίνα Μαντίδη. «Η σχέση αυτού του ανθρώπου με το θέατρο ήταν μοναδική και προκαλούσε δέος. Ο τρόπος που σκηνοθετούσε τους ηθοποιούς του αφορούσε τόσο τη σκηνή όσο και τη ζωή (τον γνώρισα πολύ λίγο για να καταλάβω αν τελικά τα διαχώριζε αυτά τα δύο ή όχι). Η επιμονή του στη λεπτομέρεια, καθώς και η απόλυτη και ασυμβίβαστη πίστη στο όραμά του, είναι στοιχεία που καθιστoύν τις παραστάσεις του τόσο ξεχωριστές και μεγαλειώδεις. Χαίρομαι πολύ που πρόλαβα να τον δω επί σκηνής, έστω και για λίγο, καθώς η ενέργεια που έφερε ήταν αντιστρόφως ανάλογη των σωματικών του δυνατοτήτων του των τελευταίων ημερών. Ήταν περισσότερο από προφανές ότι η σκηνή ήταν κάτι παραπάνω από φυσικός του χώρος. Ήταν πηγή ζωής γι’ αυτόν. Ένα πράγμα που μου είπε ήταν “να σκέφτομαι συνολικά” και είναι μία φράση που την “καταλαβαίνω” κάθε μέρα ξανά και ξανά».
Ισως ο νους των θεατών στο «Θερμοκήπιο» να πήγαινε, θέλοντας και μη, στον απόντα ηθοποιό και σκηνοθέτη. Αυτό όμως δε σήμαινε ότι δεν θαύμαζαν και δεν χειροκροτούσαν με ενθουσιασμό τους ηθοποιούς που έδωσαν το παν για μια τέλεια παράσταση. Άλλωστε όλοι τους ήταν παιδιά του, διαλεγμένοι ένας – ένας από τον ίδιο, κι έτοιμοι μέσα σε τέλειους ρόλους που τους «έκλεινε» εκείνος. Ο Γιώργος Γάλλος, που αντικατέστησε επάξια τον Βογιατζή στον κύριο ρόλο του έργου, η Μαρία Σκουλά, ξεχωριστή θεατρική μορφή, ο Δημήτρης Ημελλος, ο Γιάννης Κότσιφας, ο Χάρης Φραγκούλης, ο Γιάννης Νταλιάνης και ο βολιώτης Αργύρης Πανταζάρας (που κατά κάποιο τρόπο έκλεβε την παράσταση) δικαίωσαν και τίμησαν απόλυτα έναν θεατράνθρωπο που έφυγε, έναν μεγάλο δάσκαλο μετά τον Κάρολο Κουν. Τον χαρισματικό Βολιώτη ηθοποιό είχε φιλοξενήσει με συνέντευξή του ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ στον φύλλο της 10 του περασμένου Μαρτίου, με αφορμή την υποψηφιότητά του για το θεατρικό βραβείο «Δημήτρης Χορν». Θα πρέπει ακόμη να σημειωθεί ότι στον Πανταζάρα είχε προτείνει ο Βογιατζής τον ομώνυμο ρόλο στον «Οιδίποδα Τύραννο» που σχεδίαζε να ανεβάσει στο παλιό μουσείο της Ακρόπολης…
Οι παραστάσεις του «Θερμοκηπίου» άρχισαν την περασμένη Δευτέρα και η αυλαία έπεσε προχθές. Υπάρχει το ενδεχόμενο ν’ ανέβει το έργο για λίγες μέρες το Σεπτέμβριο. Μη το χάσετε…
