Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκονται διαχρονικά τα ζητήματα που αφορούν στην υγεία και τη δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και τα οποία όπως φαίνεται απασχολούσαν τους ασθενείς και στην αρχαιότητα. Οι έννοιες της κοινωνικής πολιτικής και του εθνικού συστήματος υγείας δεν ήταν άγνωστες, ενώ όπως αποδεικνύεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα που έχουν έρθει στο φως, τα Ασκληπιεία του 5ου αιώνα π.Χ. ήταν τα Κέντρα Υγείας της αρχαιότητας που πρόσφεραν ίαση ψυχής και σώματος.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Σε αντιδιαστολή με τα προβλήματα και τις επιπτώσεις που έχει προκαλέσει σήμερα η κρίση στην υγεία και την περίθαλψη, πριν από χιλιάδες χρόνια όπως καταγράφει ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ η κοινωνική πολιτική υφίστατο και όχι μόνο.
Τα Ασκληπιεία ήταν ιερά και τόποι λατρείας του ήρωα, ιερού ιατρού και θεραπευτή θεού Ασκληπιού. Σε επίπεδο Μαγνησίας εντοπίζονται δύο σημαντικά μνημεία στις Φθιώτιδες Θήβες και τη Σκόπελο.
Από αρχαίες γραπτές μαρτυρίες και αρχαιολογικά ευρήματα γνωρίζουμε σήμερα ότι τα Ασκληπιεία, επενδυμένα με τις μυθολογικές, ιδεολογικές και φιλοσοφικές αντιλήψεις για την υγεία των προγόνων μας, προσέφεραν αυτό που λέμε σήμερα «ολιστική φροντίδα υγείας». Σύμφωνα με την αντίληψη αυτή, οι ιερείς – ιατροί στα Ασκληπιεία λάτρευαν τον Ασκληπιό με την προσφορά υγείας προς τον άνθρωπο.
Η ασθένεια θεωρούνταν ως ένα αποτέλεσμα πολύπλοκων και αρνητικών αλληλεπιδράσεων περιβαλλοντικών, κοινωνικών, ψυχολογικών, πνευματικών, συναισθηματικών και φυσικών παραγόντων και η φροντίδα υγείας στόχευε στην αποκατάσταση της αρμονίας με το περιβάλλον, με την συνδρομή της ιατρικής επέμβασης, χειρουργικής ή φαρμακευτικής.
Ο θεός Ασκληπιός
Ενδιαφέρον παρουσιάζει, εξάλλου, η έρευνα που διενήργησε η δρ. Αργυρούλα Δουλγέρη – Ιντζεσίλογλου, αρχαιολόγος, επίτιμη προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, για τον Θεσσαλό Ασκληπιό και τα Ασκληπιεία της Θεσσαλίας.
Ο Ασκληπιός, θεός της Ιατρικής, σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία γεννήθηκε στη Θεσσαλία από μητέρα θνητή, την Κορωνίδα, κόρη του Φλεγύα, ενώ πατέρας του ήταν ένας θεός, ο Απόλλωνας. Η παλαιότερη φιλολογική παράδοση που ανάγεται στον Όμηρο, στον Ησίοδο και στον Πίνδαρο θεωρεί χωρίς αμφιβολία ως τόπο γέννησης του Aσκληπιού το Δώτιον Πεδίον και την πόλη Λακέρεια, κοντά στη λίμνη Bοιβηΐδα, από όπου καταγόταν η μητέρα του. Ο γεωγράφος Στράβων και άλλοι μεταγενέστεροι συγγραφείς μνημονεύουν ως τόπο γέννησης του θεού τον ποταμό Ληθαίο, κοντά στην πόλη Tρίκκη.
Στα μυστικά των βοτάνων και της ίασης των ασθενών ο Ασκληπιός μυήθηκε από τον Κένταυρο Χείρωνα στο όρος Πήλιον, αλλά όταν επιχείρησε να αναστήσει νεκρούς, ο Δίας τον κεραυνοβόλησε για να τον εμποδίσει. Oι γιοι του Ασκληπιού Μαχάων και Ποδαλείριος, ιατροί και οι ίδιοι, αναφέρονται στην Ιλιάδα του Ομήρου ως αρχηγοί του εκστρατευτικού σώματος της περιοχής της Tρίκκης που συμμετείχε στον Τρωικό Πόλεμο. Οι ίδιοι αργότερα εγκαταστάθηκαν στην Κω, όπου ιδρύθηκε το περίφημο Ασκληπιείο της και όπου έδρασε ο πατέρας της Ιατρικής, ο Ιπποκράτης.
Αυτός λοιπόν ο Ασκληπιός, ημίθεος, αλλά θνητός, που έχασε τη ζωή του προσπαθώντας να βοηθήσει τους ασθενείς, καθιερώθηκε σιγά-σιγά στη συνείδηση των ανθρώπων ως ο επιεικής θεός με τις θεραπευτικές ικανότητες, τη διάθεση να προσφέρει την ίαση και την ανακούφιση, αλλά και τη δυνατότητα να αναβάλλει τον θάνατο και να παρατείνει τη ζωή, σε μια εποχή που η λατρεία των σκληρών και απόμακρων ολύμπιων θεών έχανε έδαφος. Αυτό άρχισε να συμβαίνει στον 5ο αιώνα π.Χ., με την εγκαθίδρυση της λατρείας του Ασκληπιού σε παλιότερα ιερά φιλικών προς τον άνθρωπο θεοτήτων, αλλά και σε νέα ιερά, που ονομάστηκαν Ασκληπιεία. Εκεί προσφερόταν περίθαλψη και θεραπεία στους ασθενείς από τους ιερείς του θεού, που ήταν ταυτόχρονα και ιατροί, και έτσι άρχισε να αναπτύσσεται η ιατρική ως επιστήμη και να εξελίσσονται τα Ασκληπιεία σε θεραπευτήρια.
Τα Ασκληπιεία
Σε πολλές πόλεις της Θεσσαλίας ιδρύθηκαν ταυτόχρονα ιερά του Ασκληπιού που λειτουργούσαν παράλληλα με τα περίφημα Ασκληπιεία της Eπιδαύρου, των Aθηνών, της Kω ή του Περγάμου.
Το «αρχαιότατο και επιφανέστατο ιερό του Aσκληπιού» στη Θεσσαλία βρισκόταν στην Tρίκκη, σύμφωνα με τον γεωγράφο Στράβωνα, ενώ ανάλογα ευρήματα υπάρχουν στο Kιέριον και τους Γόννους.
Στις Φθιώτιδες Θήβες ανασκάφηκε επίσης ένας μικρός ναός αφιερωμένος στον Ασκληπιό, όπως αποδεικνύεται από επιγραφή σε μαρμάρινη βάση αναθήματος και από άλλα ευρήματα. Σύμφωνα με τα νομίσματα που βρέθηκαν, ο ναός λειτούργησε από τον 4ο αι. π.χ. μέχρι και τους ελληνιστικούς χρόνους.
Στις Bόρειες Σποράδες, και συγκεκριμένα στην Πεπάρηθο, τη σημερινή Σκόπελο, η λατρεία του Aσκληπιού έχει επιβεβαιωθεί ανασκαφικά. Αποκαλύφθηκε μεγάλο τμήμα στοάς με καλοκτισμένους εξωτερικούς τοίχους, με ευρύχωρα δωμάτια και εσωτερική κιονοστοιχία, που περιέβαλλε το ιερό πιθανότατα και από τις τέσσερις πλευρές. Μέσα στην εσωτερική αυλή βρέθηκε βωμός προσφορών, ενώ τα ευρήματα δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία για την ταύτιση του χώρου ως Aσκληπιείου, ενεπίγραφη βάση αναθήματος στον Aσκληπιό, τμήματα χαρακτηριστικών αγαλμάτων παιδιών και άλλα.
Σημαντική είναι η παρουσία τμημάτων κεραμιδιών στέγης με την επιγραφή Ασκληπιού. H ίδρυση του Πεπαρηθιακού Aσκληπιείου ανάγεται στα τέλη του 5ου αι. π.X., σύμφωνα με νομισματικές ενδείξεις, όπως ένα αθηναϊκό τετράδραχμο που κόπηκε στο τέλος του 5ου αι. π.X., αλλά και την άφθονη αττική κεραμική των αρχών του 4ου αι. π.X. H λειτουργία του πιθανότατα συνεχίστηκε κατά την ελληνιστική εποχή, μάλλον μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους. Το Ασκληπιείο της Πεπαρήθου αναδείχθηκε ως επισκέψιμο μνημείο στο πλαίσιο του Γ΄ ΚΠΣ/ΠΕΠ Θεσσαλίας και στην ίδια θέση κατασκευάστηκε και λειτουργεί ένα φυλάκιο με μικρό εκθεσιακό χώρο, όπου εκτίθενται ορισμένα ευρήματα και πλούσιο πληροφοριακό υλικό.
Σημαντικές νομισματικές και επιγραφικές ενδείξεις για τη λατρεία του Ασκληπιού απαντούν και σε άλλες πόλεις της Θεσσαλίας, στον Kραννώνα, στην πόλη των Φερών, στη Δημητριάδα, στη Φάλαννα, στις Xυρετίες, στη Φάρσαλο.
«Eίναι προφανές ότι η λατρεία του Ασκληπιού γνώρισε ευρεία διάδοση σε ολόκληρη τη Θεσσαλία, ήδη από την αρχή της καθιέρωσής της, κατά τους κλασικούς χρόνους και κυρίως κατά τον 4ο αι. π.X. Με την πάροδο των αιώνων ο Ασκληπιός κερδίζει τελικά την πανθεσσαλική, θα λέγαμε, αναγνώριση, αφού εικονίζεται σε νομίσματα των δυο Συμμαχιών των πόλεων της Θεσσαλίας, του Kοινού των Mαγνήτων, του 2ου αι. π.X., και του Kοινού των Θεσσαλών, της εποχής του Aυγούστου (27 π.X.-14 μ.X.). Σε πολλές περιοχές η λατρεία του συνεχίστηκε μέχρι και τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες» σημειώνει η κ. Ιντζεσίλογλου.
