Κριτική για το βιβλίο του Γιώργου Σούρλα, που αναφέρεται στη Μαργαρίτα Μπασδέκη
Ο Γεώργιος Σούρλας υπήρξε πολιτικός με μακροχρόνια πορεία στην πολιτική ζωή του τόπου μας και μόλις την εγκατέλειψε αγκάλιασε την ιστορία και έγινε συγγραφέας. Ενας συγγραφέας που ασχολήθηκε, όχι με πολιτικά γεγονότα και την καταγραφή της εμπειρίας του στα πολιτικά δρώμενα, αλλά με θέματα εθνικού και πατριωτικού περιεχομένου, θέματα που άγγιξαν τις ευαίσθητες χορδές των Ελλήνων, όπως: «Οι Ήρωες του 1940 περιμένουν», «Εθνικό χρέος προς τους άταφους ήρωες του 1940», «Δεν ξεχάσαμε τους ήρωες του Επους του 1940-1941».
Σ’ αυτά και σε όσα έργα του δεν ανέφερα ήρθε να προστεθεί και το βιβλίο της Μαργαρίτας Μπασδέκη, της Σαρακατσάνας ηγετικής μορφής που πολέμησε στον πόλεμο του 1878, στη μάχη του Σαρακηνού με άλλες γυναίκες, δίνοντας μηνύματα ανδρείας των γυναικών, ελευθερίας και αγάπης για τον τόπο.
Το βιβλίο, με τη δυναμική μορφή της, εξώφυλλο, χαιρετίζουν δυο σπουδαίες, πολύ γνωστές, γυναικείες προσωπικότητες: Η Γιάννα Αγγελοπούλου – Δασκαλάκη, γνωστή από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 και την ανάδειξη των εθνικών απελευθερωτικών αγώνων, πρόεδρος της Επιτροπής 2021και η Αικατερίνη Πολυμέρου – Καμηλάκη, ομότιμη διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας Αθηνών, μέλος Επιτροπής Ελλάδος 2021, γνωστή για τις μελέτες της στην προβολή και ανάδειξη του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού, της ζωντανής ιστορίας της πατρίδος μας.
Η πρώτη, αναφέρει ότι ο στόχος του συγγραφέα Γεωργίου Σούρλα είναι διπλός, «να τιμήσει το παρελθόν και να στρέψει το βλέμμα στο μέλλον, να αναστοχεύσουμε τη διαδρομή των 200 χρόνων και ταυτόχρονα να οραματιστούμε νέους δρόμους για το αύριο». Το σημαντικότερο όμως μήνυμά του είναι να δώσει «μάθημα ζωής μέσα από την πορεία της ηρωίδας, την ανιδιοτελή δράση και την προσφορά της».
Η δεύτερη, αναφέρει γνωστές γυναικείες μορφές που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία, ηγετικές προσωπικότητες της μάχης και της καθημερινότητας της εποχής τους. Και το μήνυμα του συγγραφέα είναι « η υπενθύμιση του χρέους προς τους προγόνους, προς την πατρίδα».
Αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου της Μαργαρίτας Μπασδέκη ήταν η μελέτη των 200 χρόνων της επανάστασης του 1821-2021.
Μέσα στα ιστορικά κείμενα, τα παλαιά έγγραφα, τις μαρτυρίες, τα αρχεία μέσα στον πλούτο των ερευνών του για το 1821 και την ελληνική επανάσταση ο Γεώργιος Σούρλας διέκρινε την ξεχωριστή αυτή προσωπικότητα. Και τότε «η σκέψη και η πένα του σταμάτησε εκεί…» Την είδε οπτασία, την ονειρεύτηκε και προσπάθησε να παρουσιάσει, με τα δεδομένα που είχε, την πλήρη εικόνα της ζωής και της δράσης της ηρωίδας του.
Ετσι έφτιαξε ένα νοερό πλάνο και κινήθηκε στο οικογενειακό, κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον στο οποίο γεννήθηκε και έδρασε η Μαργαρίτα. Έμαθε για τη «βασιλοπούλα του βουνού» που έβοσκε τα πρόβατά της στις ραχούλες κοντά στην κορυφή του Σαρακηνού, που κουβαλούσε βαρύ το φορτίο της σκλαβιάς και ετοιμαζόταν για τη μεγάλη ώρα. Χαρακτηριστικοί οι στίχοι του ποιήματος της Απ. Νάνου Σκοτεινιώτη «Σουραύλι και τουφέκι, η ποδιά της τσοπάνας κι η φουστανέλα του ήρωα οι αγάπες σου!»
Κατέγραψε το περιβάλλον στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλία με τις βαρβαρότητες των Τούρκων, τις λεηλασίες, τις σφαγές και τους εμπρησμούς. Κινήθηκε ειδικά στη Μακρινίτσα, αρχηγείο επαναστατικής δράσης στο Πήλιο και στην επανάσταση του 1878, που ήταν στόχος τουρκικών δυνάμεων. Περιέγραψε τις μάχες στη μονή της Σουρβιάς, τις απώλειες των Τούρκων και των πολιορκημένων Ελλήνων μέσα από πηγές οι οποίες πολλές φορές ήταν αντιφατικές. Τον Πηλιορείτικο αναβρασμό και την απόφαση η Μακρινίτσα να είναι η έδρα του στρατηγείου των επαναστατών. Περιέγραψε τη μάχη της Μακρινίτσας με λεπτομερή περιγραφή και με αποσπάσματα σχολίων των εφημερίδων.
Γιατί στη μάχη αυτή πολέμησαν κοντά στους μαχητές και 70 γυναίκες, σαν τις γυναίκες τις ηρωίδες του 1821. Κι ανάμεσά τους η Μαργαρίτα Μπασδέκη, κόρη και αδελφή καπεταναίων, δυναμική και γενναία πολεμούσε φωνάζοντας και εμψυχώνοντας τους γύρω να μην υποκύψουν στον φόβο και τον πανικό που προκαλούσαν οι εχθροί.
Πρόβαλε ο συγγραφέας και επισήμανε τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Μαργαρίτας παραθέτοντας αποσπάσματα τραγουδιών και άλλων πηγών που επιβεβαίωναν την καταγωγή της από τη σαρακατσάνικη οικογένεια των Μπασδέκηδων.
Και τη συσχέτισε με άλλες ηρωίδες ακόμη και διεθνούς εμβέλειας και αναγνώρισης και στο τέλος ως επιμύθιο έβαλε ο συγγραφέας τη φτωχή ζωή της, την απόλυτη ένδεια, την εγκατάλειψη από όλους, την πενιχρή βοήθειά της από την Πολιτεία και το μοναχικό τέλος της.
Τη θυμήθηκαν στα αποκαλυπτήρια της μάχης του Σαρακηνού στις 21 Οκτωβρίου 1928, επί δημαρχίας Σπ. Σπυρίδη,
όταν γιορτάστηκαν και τα πενηντάχρονα από τις θρυλικές μάχες της Μακρινίτσας, Όταν προσκλήθηκε για την τελετή η Μαργαρίτα ζήτησε να της στείλουν ένα ζευγάρι τσαρούχια, γιατί περπατούσε ξυπόλητη πάνω στο βουνό και πίτυρο για το ζώο που θα την κατέβαζε.
Στα αποκαλυπτήρια εκτός του δημάρχου Σπ. Σπυρίδη ο σεβασμιότατος Δημητριάδος, μέραρχος της 1 μεραρχίας Λαρίσης Καϊμπαλής, ο πρόεδρος κοινότητος Μακρινίτσης Δ. Κρεμαλής και επιζώντες.
Στη δεξίωση της δημαρχίας και κατά τη φωτογράφηση την γενική προσοχή τραβούσε η ηρωίδα Μαργαρίτα Μπασδέκη, η οποία αν και ήταν 80 χρονών έλεγε πως εξακολουθούσε να βόσκει στο βουνό καμιά δεκαριά πρόβατα για να ζήσει και την επευφήμησαν.
Μετά λίγους μήνες πέθανε μοναχή ανάμεσα στα πρόβατά της, ξεχασμένη από όλους.
Εξι χρόνια πέρασαν για να ξεχαστεί και ο χώρος αυτής της θυσίας και να παραμεληθεί. Στις 12 Μαρτίου του 1934 τοπική εφημερίδα κατηγορούσε το δημοτικό συμβούλιο για την αδιαφορία του και πρότεινε τα παιδιά του παρακείμενου δημοτικού σχολείου να κάνουν κήπο δείχνοντας τον σεβασμό τους στους πεσόντες… Αγνωστο τελικά αν το ανέλαβε ο δήμος ή το σχολείο. Τα τελευταία χρόνια έχει περιποιηθεί το μνημείο, όχι και ο περιβάλλοντας χώρος…
Ο συγγραφέας Γεώργιος Σούρλας, όντας γόνος Σαρακατσάνικης ιστορικής οικογένειας οπλαρχηγών και καπεταναίων, ένιωσε μεγαλύτερο χρέος να προβάλει και να τιμήσει τη Σαρακατσάνα Μαργαρίτα Μπασδέκη. Ομως για να τιμήσεις κάποιον πρέπει και να τον γνωρίσεις .
Με το πόνημα αυτό την γνώρισε από τα στοιχεία που συνέλεξε με προσοχή και την έκανε βιβλίο να την γνωρίσουν όχι μόνο στη Μαγνησία αλλά σε όλη την Ελλάδα και έξω από αυτή. Κατέγραψε και πρόβαλε τον πατριωτισμό και την ανιδιοτέλεια μιας γυναίκας που δεν απαίτησε ποτέ κάτι ως ανταμοιβή, που πέθανε χωρίς τιμές και επισημότητες,- μόνο οι χωριανοί της την αποχαιρέτησαν-αλλά έδωσε μοναδικό παράδειγμα προς μίμηση στις νεότερες γενιές που μεγαλώνουν με διαφορετικές αρχές και αξίες. «Κι αν αυτοί τη λησμονήσουν θα τη θυμηθούν οι πέτρες και τα χώματα, όπου έχυσεν αίματα και δάκρυα…».
Εύγε κύριε Σούρλα. Δραστήρια και ανήσυχη φύση, ήδη έχετε βρει και το επόμενο θέμα σας…
Της Βασιλείας Γιασιράνη – Κυρίτση
