ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Χρήστος Μαρκογιαννάκης: Ενα καλογραμμένο βιβλίο χρειάζεται χρόνο και έμπνευση

χρήστος-μαρκογιαννάκης-ενα-καλογραμ-538990

Ο γνωστός συγγραφέας μιλά στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ για το νέο του βιβλίο «Μυθιστόρημα με κλειδί»

Συνέντευξη στην ΕΛΕΝΑ ΝΤΑΒΛΑΜΑΝΟΥ, εκπαιδευτικό – συγγραφέα

Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο μυθιστόρημα του συγγραφέα Χρήστου Μαρκογιαννάκη, με τον τίτλο «Μυθιστόρημα με κλειδί» από τις εκδόσεις Μίνωας. Ο συγγραφέας επιστρέφει με ένα whodunit εμπνευσμένο από τη χρυσή εποχή της αστυνομικής λογοτεχνίας και ανασυστήνεται στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό με το τρίτο, νέο μυθιστόρημά του, το οποίο αναμένεται να εκδοθεί και στη γαλλική γλώσσα. Στον κυριακάτικο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ η ενδιαφέρουσα συνέντευξη με τον συγγραφέα.

Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο σας βιβλίο με τον τίτλο «Μυθιστόρημα με κλειδί» από τις εκδόσεις Μίνωας. Μιλήστε μας για την ιστορία.

Είμαι πολύ χαρούμενος, που, έπειτα από απουσία έξι ετών και τέσσερα βιβλία στη Γαλλία, επιστρέφω στα ελληνικά λογοτεχνικά πράγματα με το νέο μου μυθιστόρημα, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μίνωας.

Πρόκειται για αστυνομικό μυθιστόρημα, whodunit, μια έρευνα δηλαδή για τον δράστη ενός εγκλήματος, μιας δολοφονίας εν προκειμένω.

Αύγουστος, σε ειδυλλιακό ψαρονήσι, τη Νήσο, που έχει γίνει αγαπημένος προορισμός του διεθνούς τζετ σετ και κατά τη διάρκεια ενός πάρτι εντοπίζεται στην αποθήκη του σπιτιού το πτώμα νεαρής Αγγλίδας δημοσιογράφου, της Λούσι Ντέιβις. Ο αστυνόμος Χριστόφορος Μάρκου, που βρίσκεται στο νησί για διακοπές, αναλαμβάνει δράση, Αντιμέτωπος με κωμικοτραγικές καταστάσεις στο αποκλεισμένο από τα Μποφόρ νησί, προσπαθεί να βρει τον δολοφόνο.

Οι ύποπτοι πολλοί, Ιταλοί, Ελβετοί, Αμερικανοί, Γάλλοι, Βέλγοι και Ελληνες, που ανήκουν στον λεγόμενο κλειστό κύκλο της Νήσου, μια σνομπ, περίκλειστη ομάδα, γεμάτη μυστικά και κουτσομπολιά. Μήπως τα μυστικά αυτά, που σκόπευε να αποκαλύψει η Λούσι Ντέιβις σε ένα Μυθιστόρημα με κλειδί, ήταν το κίνητρο της δολοφονίας της;

Οι μέρες περνούν και ο αστυνόμος Μάρκου πρέπει να βρει τον δράστη, πριν πέσει ο αέρας και κατορθώσει να το σκάσει με το επόμενο πλοίο της γραμμής. Θα τα καταφέρει;

Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης της ιστορίας;

Ηθελα να γράψω ένα αστυνομικό μιθιστόρημα με τον ίδιο πρωταγωνιστή, που έχω στα βιβλία μου, που θα κυκλοφορήσουν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μίνωας, τον αστυνόμο του Τμήματος Ανθρωποκτονιών Αττικής Χριστόφορο Μάρκου, αλλά χωρίς τη συνήθη κουστωδία του και σε περιβάλλον διαφορετικό, μακριά από τη Γ.Α.Δ.Α. και την Αθήνα. Η έμπνευση ήταν κάποια αγαπημένα μου whodunit με τον Πουαρό ή τον Μεγκρέ σε διακοπές, που η ομορφιά του τοπίου και η ξεγνοιασιά του καλοκαιριού διαταράσσονται από ένα έγκλημα.

Παράλληλα το νησί, όπου σημειώνεται το μυστήριο, ήθελα να είναι ιδεατό μείγμα δικών μου αγαπημένων προορισμών, όπως η Πάτμος ή η Σέριφος, αλλά και αρκετά ανοιχτό για να χωρέσει τις τοποθεσίες, τις γεύσεις, τις μυρωδιές και τους ήχους νησιών, που γνωρίζουν και αγαπούν οι αναγνώστες. Τα μέρη που με ενέπνευσαν, θα εμπνεύσουν, ελπίζω, και θα ταξιδέψουν και όσους διαβάσουν το «Μυθιστόρημα με κλειδί».

Τέλος, στις συνθήκες του whodunit, την έρευνα, τους ύποπτους, τα στοιχεία, που οδηγούν τις υποψίες πότε στον έναν και πότε στον άλλον και τη λύση στο τέλος ήθελα να προσθέσω και εκείνη ενός μυστηρίου κλειδωμένου δωματίου. Η Νήσος, λόγω του αέρα, δεν επιτρέπει σε κανέναν να φύγει και σε κανέναν να φτάσει. Η καλοκαιρινή της ομορφιά γίνεται κλειστοφοβική, καθώς η λίστα των νεκρών μεγαλώνει…

Πρόκειται για ιστορία καθαρά προϊόν μυθοπλασίας ή περιλαμβάνονται και αληθινά γεγονότα;

Η δολοφονία καθ’ αυτή είναι προϊόν μυθοπλασίας. Ο τόπος και κυρίως οι πρωταγωνιστές του, οι αντιδράσεις και το background τους, ωστόσο, έχουν χαρακτηριστικά ανθρώπων, που έχω γνωρίσει και έχω συναναστραφεί στις διακοπές μου. Πρόκειται δηλαδή ελαφρώς για ένα μυθιστόρημα με κλειδί σε ένα «Μυθιστόρημα με κλειδί», ο όρος είναι λογοτεχνικός και σημαίνει την αφήγηση πραγματικών περιστατικών ή πραγμάτων με ελαφρά λογοτεχνική επικάλυψη. Οπως σε κάθε μου μυθιστόρημα, η μυθοπλασία γίνεται εργαλείο για να μιλήσω για πραγματικά ζητήματα, για την ψυχολογία, τη βία, τα κίνητρα του εγκλήματος και τις αντιδράσεις, που προκαλεί, πράγματα οικουμενικά και διαχρονικά.

Πολλοί διαβάζοντας τις ιστορίες του αστυνόμου Μάρκου θυμούνται τον Ηρακλή Πουαρό. Πώς αντιλαμβάνεστε τη σύγκριση; Υπάρχουν κοινά στοιχεία;

Ο Ηρακλής Πουαρό είναι ένας από τους αγαπημένους λογοτεχνικούς ήρωες του αστυνόμου Μάρκου. Ο ίδιος δε μπήκε στο Σώμα σπρωγμένος από την αγάπη του για την αστυνομική λογοτεχνία. Ο πρωταγωνιστής των βιβλίων μου λοιπόν θα χαιρόταν αν διάβαζε πως όντως γαλλικά και γαλλόφωνα Μέσα έχουν αναφέρει πως τον Χριστόφορο Μάρκου θα τον έβρισκε συμπαθή ακόμα και ο ίδιος ο Βέλγος ντετέκτιβ ή ο τρόπος που προσεγγίζει το έγκλημα θυμίζει Πουαρό. Το κοινό τους στοιχείο είναι πως ο Μάρκου, όπως ο Πουαρό, εστιάζει στην ψυχολογία του εγκλήματος.

Ο αστυνόμος μου, ωστόσο, είναι πιο καθημερινός, λιγότερο εκκεντρικός από τον Πουαρό. Ισως ο Μάρκου να τον αγαπά, γιατί είναι μια προσωπικότητα πιο extravagant, το κέντρο τη προσοχής, η απόλυτη, σε σημείο ενοχλητικό κάποιες φορές, ιδιοφυΐα, στην οποία δεν μοιάζει.

Οι περισσότερες περιπέτειες του Μάρκου εξελίσσονται σε παραθαλάσσιες περιοχές. Τι ρόλο παίζει η θάλασσα στη ζωή και τα βιβλία σας;

Τα δύο τελευταία αστυνομικά, το «Mourir en scène» στην Αθηναϊκή Ριβιέρα και το «Μυθιστόρημα με κλειδί» σε αιγαιοπελαγίτικο νησί έχουν τη θάλασσα ως αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας. Στο πρώτο μια πλατφόρμα, που πλέει στο νερό στην παραλία της Βουλιαγμένης, είναι ο τόπος θανάτου, στο δεύτερο η φουρτουνιασμένη θάλασσα εγκλωβίζει θύτες, θύματα και τον Μάρκου στη Νήσο, χωρίς ελπίδα διαφυγής ή εξωτερικής παρέμβασης: «Πριν αφεθεί να παρασυρθεί από το ρεύμα της νέας ιδέας, ξεκίνησε το δεύτερο κεφάλαιο. Κάτι του έλεγε πως όσο διάβαζε, όσο βουτούσε στα άδυτα αυτού του roman à clef, τόσο τα ρεύματα θα πολλαπλασιάζονταν και θα μετατρέπονταν σε ποτάμια, καταλήγοντας στην ίδια θάλασσα. Τη θάλασσα, που, φουσκωμένη και θολή, περικύκλωνε τη Νήσο…».

Μεγάλωσα στην Κρήτη, η θάλασσα, λοιπόν, δεν έλειπε ποτέ από το οπτικό μου πεδίο. Εχω μάθει να την αγαπώ, να τη σέβομαι και όποτε η πλοκή το επιτρέπει να την τοποθετώ στις ιστορίες μου ως κομμάτι της «ελληνικότητας» της δουλειάς μου σε διεθνές περιβάλλον.

Οι σπουδές και η ενασχόλησή σας με τη νομική και την εγκληματολογία πώς και κατά πόσο επηρεάζουν την εξέλιξη των ιστοριών στα βιβλία σας;

Η νομική μού προσέφερε τη γνώση δόμησης ενός κειμένου, της ισορροπίας, των επιχειρημάτων, της επιλογής της κατάλληλης λέξης. Η πρακτική ενασχόληση με τη δικηγορία, με το ποινικό κομμάτι έστω και για οκτώ μόνο χρόνια, μου παρείχαν την εμπειρία συγχρωτισμού με ανθρώπους, που έχουν κατηγορηθεί ή/και διαπράξει κάποιο έγκλημα, αλλά και θύματα και οικείους θυμάτων. Η εγκληματολογία μού έδωσε την ευκαιρία να δω το εγκληματικό φαινόμενο σε βάθος, σφαιρικά και όσο το δυνατό πιο ολοκληρωμένα, χάρη στους καταπληκτικούς καθηγητές που είχα στην Αθήνα και στο Παρίσι, αλλά και τις συνεχείς έρευνες.

Ολα αυτά, σε συνδυασμό με την αγάπη μου για το είδος αυτό και τη λογοτεχνία γενικότερα, με ώθησαν να γράφω μυθιστορήματα όπως εγώ, ως εγκληματολόγος και φανατικός αναγνώστης, θα ήθελα να τα διαβάσω. Αν έλειπε κάποιο από τα τρία αυτά συστατικά στοιχεία της εμπειρίας μου, δεν είμαι σίγουρος πως θα ήμουν ο συγγραφέας που είμαι.

Είστε ο εµπνευστής της έννοιας «criminart». Τι σημαίνει ο όρος;

Είναι ο συνδυασμός δύο μου ενδιαφερόντων, του εγκλήματος και της τέχνης, δηλαδή το έγκλημα στην τέχνη ή το, προκλητικό, έγκλημα ως τέχνη, κατά τον De Quincey. Είτε με installations, είτε, κυρίως, με δοκιμιακά κείμενα συνδέω αυτά τα δύο αντίθετα φαινόμενα, την καταστροφή με τη δημιουργία, το σκοτάδι με το φως και το χρώμα. Είχα την ιδέα να εφαρμόσω αρχές της εγκληματολογίας σε πίνακες, αμφορείς, γλυπτά και αντικείμενα τέχνης, που βρίσκονται σε μεγάλα μουσεία, τα οποία αναπαριστούν μυθολογικές, βιβλικές ή ιστορικές δολοφονίες και με τον αναγνώστη εξιχνιάζουμε το έγκλημα, που έχουμε μπροστά μας. H επιτυχία των βιβλίων αυτών, προς το παρόν δημοσιευμένα μόνο στα αγγλικά και τα γαλλικά, δείχνει πως αυτή η criminartistic σύνθεση παθιάζει τους αναγνώστες.

Το αστυνομικό μυθιστόρημα έχει δυσκολίες ή ιδιαιτερότητες, που δεν τις συναντάμε σε άλλου είδους μυθιστορήματα;

Ενα καλογραμμένο βιβλίο, ανεξαρτήτως είδους, χρειάζεται χρόνο, έμπνευση και κυρίως δουλειά και συνέπεια. Αυτή είναι η δυσκολία της συγγραφής γενικά, πόσω μάλλον όταν δεν είναι χόμπι, αλλά επάγγελμα. Απαιτεί και διεκδικεί όλο σου το είναι, όλον τον χρόνο, την παραγωγικότητα και τις δυνάμεις σου. Σε φέρνει αντιμέτωπο κάθε πρωί, λέω πρωί γιατί γράφω τα πρωινά, με τις αμφιβολίες, την αβεβαιότητα αν η Μούσα θα είναι στο ραντεβού της, με τον τρόμο και την παράλυση ενώπιον του λευκού Word φύλλου, μέχρι να μπουν οι πρώτες λέξεις.

Θα μπορούσα να πω πολλά για τις ιδιαιτερότητες του αστυνομικού μυθιστορήματος, κανόνες, δομή κ.ο.κ., αλλά επιτρέψτε μου να επιμείνω στις άνω δυσκολίες, που είναι κοινές σε όσους γράφουν μυθοπλασία.

Πιστεύετε ότι στην Ελλάδα υπάρχουν φανατικοί αναγνώστες του αστυνομικού μυθιστορήματος, όπως σε άλλες χώρες;

Σαφώς! Οι Ελληνες αναγνώστες αγαπούν την αστυνομική λογοτεχνία, έχουν άποψη, γνώσεις, δίψα για νέα αναγνώσματα και συγκινήσεις. Αποδεικνύεται όχι μόνο από τις πωλήσεις αστυνομικών βιβλίων κάθε είδους (σκανδιναβικού, νουάρ, μεσογειακού, whodunit κ.ο.κ.), αλλά κι από τις πολλές και αξιόλογες διαδικτυακές ομάδες και blogs αφιερωμένα στο είδος.

Αυτό που με χαροποιεί τα τελευταία χρόνια, ως Ελληνα συγγραφέα, που ζει και δημοσιεύει στο εξωτερικό, είναι πως μετά από μια περίοδο ξενομανίας, οι Ελληνες αναγνώστες έχουν αρχίσει να εμπιστεύονται εγχώριους συγγραφείς και πολύ καλά κάνουν!

Γιατί το αστυνομικό μυθιστόρημα αντέχει στον χρόνο;

Γιατί περιγράφει μια συνθήκη, που υπάρχει σε κάθε κοινωνία, ανεξαρτήτως τόπου και χρόνου. Οπως έλεγε ο Durkheim, ένας εκ των πατέρων της κοινωνιολογίας, δεν νοείται κοινωνία χωρίς έγκλημα. Το αστυνομικό μυθιστόρημα, λοιπόν, κρατά έναν καθρέφτη, που δείχνει το πρόσωπό μας, την κοινωνία που ζούμε, το γιατί και το πώς εγκληματούμε, τότε, τώρα και πάντα.

Αστυνομικά μυθιστορήματα με κινηματογραφική ροή ή με ατμοσφαιρική χροιά;

Και τα δυο. Σ ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα η ατμόσφαιρα, που γεννούν οι περιγραφές τόπων, ανθρώπων, σκέψεων, δράσεων και αντιδράσεων, δημιουργεί κινηματογραφικές εικόνες, που ρέουν παρασυρμένες από τις λέξεις. Αυτό προσπαθώ και εγώ να κάνω.

Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια;

Επανακυκλοφορία στα ελληνικά με τον Μίνωα των δύο πρώτων μυθιστορημάτων με πρωταγωνιστή τον Μάρκου βασισμένα στις γαλλικές τους εκδόσεις, ακολουθούμενα από μια νέα περιπέτειά του, ξανά πρώτα στην Ελλάδα πριν τη Γαλλία. Κάνω έρευνα για ένα νέο criminartistic, εικονογραφημένο βιβλίο και ετοιμάζω ένα κείμενο διαφορετικό, που ίσως εκπλήξει. Με άλλα λόγια, όρεξη να έχετε να (με) διαβάζετε!

Σας ευχαριστώ θερμά και εύχομαι πάντα επιτυχίες!

Ευχαριστώ πολύ!

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου