Της Ιουλίας Χαλαστάρα, εκπαιδευτικού,
Μέλους Ένωσης Παλαιών Προσκόπων 3ου Συστήματος Αεροπροσκόπων Ν. Ιωνίας – Βόλου
Ο Προσκοπισμός στη Μ. Ασία άρχισε να οργανώνεται λίγους μήνες πριν τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918). Το χρονικό της ίδρυσης αρχίζει από τη Σμύρνη, την πρωτεύουσα της Ιωνίας όπου είχε εγκατασταθεί ο Ευάγγελος Ιωαννίδης, παλαιός πρόσκοπος και Αρχηγός ομάδας από την Αλεξάνδρεια. Μαζί με τον Γεώργιο Παπαδημητρίου πήραν την πρωτοβουλία να ιδρύσουν ελληνικές προσκοπικές ομάδες. Στην προσπάθειά τους αυτή βρήκαν συμπαράσταση από τον Δημήτριο Δάλλα που ήταν από τους πρωτοστάτες της εκεί αθλητικής κίνησης του Πανιωνίου Αθλητικού Συλλόγου κατά την διάρκεια εκείνης της περιόδου. Συνάντησαν επίσης το Δημήτριο Αγγελομάτη και τον ποιητή Αλέκο Φωτιάδη που είχε παρακολουθήσει τον προσκοπισμό στην Αγγλία.
Όταν την ιστορική ημερομηνία 2 Μαΐου 1919 ο Ελληνικός στρατός αποβιβάστηκε στη Σμύρνη, οι πρόσκοποι της Ιωνίας πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες ως αγγελιαφόροι, σύνδεσμοι, οδηγοί, διερμηνείς, γραφείς και τραυματιοφορείς. Πρόσφεραν ακόμη υπηρεσίες στο Φρουραρχείο, το Λιμεναρχείο, την Επιμελητεία, το Γραφείο Τύπου, στο Αρχηγείο Στρατού και γενικά όπου χρειαζόταν βοηθητική υπηρεσία. Πρέπει ακόμη να αναφερθεί ότι στην Ευαγγελική Σχολή είχε στρατωνιστεί για ένα μήνα ομάδα της οποίας οι πρόσκοποι συνόδευαν τις στρατιωτικές περιπόλους ως οδηγοί μέρα νύχτα, στις διάφορες συνοικίες της πόλης.
Σε μικρό διάστημα ιδρύθηκαν 63 προσκοπικές ομάδες στη Σμύρνη και την ευρύτερη περιοχή της Μ. Ασίας. Παντού επικρατούσε συνειδητή πειθαρχία, τήρηση των προσκοπικών αρχών και σεβασμός προς τους μεγαλύτερους. Οι πρόσκοποι συμμετείχαν πάντοτε σε όλες τις εθνικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις, σε εκδρομές, κατασκηνώσεις, εράνους και αθλητικούς αγώνες, πραγματικό καμάρι του τόπου τους.
Η παρουσία των προσκόπων στις πόλεις και τα χωριά της Μ. Ασίας σκορπούσε από την μια τον ενθουσιασμό στον Ελληνισμό και φώτιζε την ελπίδα για το μέλλον που οραματιζόταν. Όμως, από την άλλη, ξυπνούσε τον φθόνο των Τούρκων και το μίσος τους για την βοήθεια που πρόσφεραν οι πρόσκοποι στον Ελληνικό Στρατό. Στις τραγικές εξελίξεις που έμελλε να ακολουθήσουν, Τσέτες και Τούρκοι είχαν σε πολλές περιπτώσεις την ευκαιρία να εκδηλώσουν τα συναισθήματά τους αυτά με τρόπο άγριο και απάνθρωπο.
Λίγες μέρες μετά την είσοδο του Ελληνικού Στρατού στη Σμύρνη, έπειτα από πληροφορίες ότι στο Αϊδίνιο συγκεντρώθηκε μεγάλος αριθμός Τσετών, στάλθηκε ισχυρή στρατιωτική δύναμη με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Σχοινά για να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Η επίθεση των Τσετών αιφνιδίασε τον στρατό που αποχώρησε από το Αϊδίνιο αφήνοντας τους προσκόπους να υπερασπιστούν την πόλη και να φροντίσουν τα γυναικόπαιδα, τους ανήμπορους και τους τραυματίες, Έλληνες και Τούρκους.
Το πέρασμα των Τσετών από το Αϊδίνιο κράτησε τρεις μέρες και δεν άφησε τίποτε όρθιο. Πυρπόλησαν σπίτια, λεηλάτησαν περιουσίες, βίασαν, ρήμαξαν τα πάντα. Ο αριθμός των νεκρών έφτασε τους 4000. Η μανία τους ξέσπασε με ξεχωριστό πάθος πάνω στους ένστολους προσκόπους που φρόντιζαν τους κατοίκους. Όσους δεν έσφαξαν, τους οδήγησαν, μαζί με τον Έφορο Νίκο Αυγερίδη, στο μπουντρούμι του Διοικητηρίου, στις όχθες του Εύδωνα ποταμού. Εκεί ο επικεφαλής των Τσετών Αντνάν Μεντερές, ο οποίος φέρεται να είχε αντιπαλότητα με τους Έλληνες προσκόπους, γιατί η δική του προσκοπική ομάδα δεν κατάφερε να αρθεί στον ίδιο βαθμό πειθαρχίας και αίγλης με εκείνους, τους ζήτησε να αλλαξοπιστήσουν με αντάλλαγμα τη σωτηρία τους. Η παλικαρίσια άρνηση του Αυγερίδη και όλων των παιδιών και η κραυγή τους « Ζήτω η Ελλάς » σε απάντηση, έκαναν τους διώκτες τους να φρενιάσουν. Ο Αυγερίδης τυφλώθηκε και κατακρεουργήθηκε. Ο Φιλοκτήτης Αργυράκης, ο Μίνωας Βεινόγλου και οι άλλοι – συνολικά 31 πρόσκοποι – βασανίστηκαν και σφαγιάστηκαν.
Σε αυτό το σημείο θα μου επιτρέψετε να σας αναφέρω την μαρτυρία της κας Μαρίας Αργυράκη, εγγονή του Φιλοκτήτη και κόρη του Μίνου Αργυράκη όπως την παρουσιάζει στο άρθρο της η κα Σοφία Χατζή από την εφημερίδα «Ορθόδοξη Αλήθεια», την Τετάρτη 20 Ιουνίου 2018.
Στις 18 Ιουνίου το πρωί η γιαγιά μου ικέτευσε τον παππού μου να μην βγει από το σπίτι τους. Εκείνος όμως , ως αναμενόμενο ,γύρισε στη θέση του στην 1η Ομάδα Προσκόπων και συνελήφθη μαζί με τους 30 εναπομείναντες προσκόπους των τριών ομάδων. Οι Τσέτες τους έκλεισαν προσωρινά στις φυλακές του υπογείου του Διοικητήριου Αϊδινίου . Την επόμενη μέρα οι 31 πρόσκοποι μεταφέρθηκαν σε ένα ελαιώνα στις παρυφές του παραπόταμου Εύδωνα , έναν τόπο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, όπου οι Ρωμιοί απολάμβαναν τις γιορτινές εξόδους τους. Εκεί εκτελέστηκαν ένας-ένας, αποτρόπαια και παραδειγματικά, από τον Αντνάν και την συμμορία του. Οι λεπτομέρειες είναι γνωστές. Ζήτησαν πρώτα από τον Έφορο και έπειτα από τους τρείς Αρχηγούς να αποκηρύξουν την Ελλάδα και να ασπαστούν τον μωαμεθανισμό. Εκείνοι αρνήθηκαν ηρωικά και παρέδωσαν το πνεύμα τους φωνάζοντας : “ΖΉΤΩ Η ΕΛΛΑΔΑ “.Ακολούθησαν οι φρικιαστικές εκτελέσεις ,οι ευνουχισμοί ,το κρέμασμα και τα παλουκώματα των νεαρών προσκόπων , οι οποίοι δεν λύγισαν από το δράμα που εκτυλισσόταν μπροστά στα μάτια τους .
“Του Αυγερίδη του έβγαλαν τα μάτια ,τον παππού μου ,τον Φιλοκτήτη ,τον έγδαραν ζωντανό και τον έκοψαν κομματάκια, τον Μίνωα Βεϊνόγλου τον αποκεφάλισαν ,ενώ για τον Αιμίλιο Παπαδόπουλο δεν υπάρχει ακόμα κάποια μαρτυρία για τον τρόπο θανατωσής του. Μόνο ένας πρόσκοπος γλύτωσε ,ο 14 χρονός Ορέστης Χατζημικές ,ο οποίος πέθανε το 1938 στη Θεσσαλονίκη . Κατά τα λεγόμενα της γιαγιάς μου , μια Τουρκάλα αυτόπτης μάρτυρας της θηριωδίας μετέφερε τις σκηνές στην οικογένεια και την επόμενη ημέρα ένας Εβραίος παρέδωσε στη μητέρα του παππού μου, τη Σοφία, ένα σάκο με κομμάτια του διαμελισμένου γιού της. Το σίγουρο είναι πως ο Εύδωνας που κυλούσε ήρεμα στον Μαίανδρο κοκκίνισε έως τις εκβολές του ” σημειώνει .
Οι πρόσκοποι του Αϊδινίου έσωσαν πολλούς Έλληνες και Τούρκους αμάχους με όπλο τον ανθρωπισμό και την πίστη για προσφορά στο συνάνθρωπο, όπως υπαγορεύει άλλωστε και ο νόμος των Προσκόπων, κόντρα σε κάθε έννοια εθνικισμού, ακόμα και στο ανίκητο αίσθημα της αυτοσυντήρησης. Ήταν προοδευτικοί και ανθρωπιστές! Οι Τούρκοι τους χρωστούν μια συγγνώμη και οι Έλληνες ένα ευχαριστώ!
Περισσότερο όμως από όλους οι 32 εκατομμύρια Πρόσκοποι και οι 10 εκατομμύρια Οδηγοί όλου του κόσμου οφείλουν την 18η Ιουνίου να στρέφουν τα βλέμματά τους προς το Αϊδίνιο, τον τόπο μαρτυρίας αυτών που «στη ζωή των όρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες» και να αποδίδουν φόρο τιμής στους ήρωες εκείνους. Και ας ευχηθούμε κάποτε οι σύγχρονοι έλληνες Πρόσκοποι σε συνεργασία με τους Τούρκους προσκόπους να υψώσουν στο Αϊδίνι προσκοπικό μνημείο αντάξιο του μηνύματος που μας κληροδότησαν.
Όσον αφορά στο Υπουργείο Παιδείας της χώρας μας, ελπίζω στο μέλλον να καθιερώσει μια ημέρα μνήμης και τιμής για την ηρωική αυτοθυσία εκείνων των παιδιών, γιατί στο σύνολό τους ήταν μαθητές , έτσι ώστε οι σύγχρονοι μαθητές να έχουν την ευκαιρία να πληροφορηθούν το γεγονός και ν αποδώσουν τις δέουσες τιμές αλλά και να παραδειγματιστούν από τους συνομιλήκους τους εκείνης της εποχής και εκείνου του τόπου.
