Η Βολιώτισσα εκπαιδευτικός και συγγραφέας μιλά στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ για το βιβλίο της «Αστεράκι μου…», που παρουσιάζεται αύριο στο Μεταξουργείο
Συνέντευξη στην ΕΛΕΝΑ ΝΤΑΒΛΑΜΑΝΟΥ, εκπαιδευτικό – συγγραφέα
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο της εκπαιδευτικού και συγγραφέα Ζωής Γεροστάθη με τον τίτλο «Αστεράκι μου…» από τις εκδόσεις i Write. Πρόκειται για τρυφερή ιστορία, που μιλά στα παιδιά για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων και αξίζει να σημειωθεί ότι είναι το πρώτο και μοναδικό μέχρι σήμερα βιβλίο για παιδιά Δημοτικού, που αναφέρεται στο συγκεκριμένο γεγονός. Στον κυριακάτικο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ, με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου και την παρουσίασή του στο κοινό της πόλης μας, συνομιλούμε με την αγαπημένη συγγραφέα.
«Αστεράκι μου…» είναι ο τίτλος του νέου σας βιβλίου από τις εκδόσεις iWrite. Μιλήστε μας για την ιστορία.
Ενα κίτρινο χάρτινο αστεράκι καρφιτσωμένο πάνω σε ένα ριγωτό φόρεμα ξυπνάει μνήμες που πονάνε στην γιαγιά της Ρεβέκκας. Ένα κορίτσι, η Ουρανία, που μαζεύει χάρτινα αστεράκια έτσι για παιχνίδι και η φίλη της η μικρή Ρεβέκκα δεν καταλαβαίνουν την αντίδραση της γιαγιάς. Αναρωτιούνται αν αυτό που βλέπουν στα μάτια της είναι θυμός …ή μήπως είναι φόβος; Ετσι το κουβάρι της ιστορίας αρχίζει να ξετυλίγεται.
Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης; Για ποιο λόγο επιλέξατε το θέμα του Ολοκαυτώματος;
Πιστεύω πως τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν γεγονότα και καταστάσεις. Ο τρόπος όμως που θα χρησιμοποιήσουμε για να τους μιλήσουμε για κάτι είναι αυτό που κάνει την διαφορά.
Εμείς οι εκπαιδευτικοί είμαστε και λίγο παιδιά και αυτό είναι η μαγεία του επαγγέλματός μας. Βλέπουμε μέσα απ τα μάτια των παιδιών και εμπνεόμαστε από αυτά. Τολμώ λοιπόν να πω πως η πηγή της έμπνευσής μου ήταν τα παιδιά και η επιλογή του θέματος έχει να κάνει με την βαρύτητά του.
Η μνήμη του ολοκαυτώματος είναι σημαντική για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Είναι μνήμη που συμβολίζει την προκατάληψη, την ξενοφοβία, τον ρατσισμό. Είναι απαραίτητη γιατί όλοι μας έχουμε εμπλοκή σε αυτό για να καταρρίψουμε ρατσιστικά στερεότυπα.
Η αποσιώπηση ενός τέτοιου γεγονότος μας κάνει περισσότερο ανεκτικούς στη βία και στον παραλογισμό. Η εκπαίδευση των παιδιών στο ολοκαύτωμα ενισχύει την αντίσταση απέναντι στο κακό που εδώ το εκπροσωπεί ο ναζισμός και ισχυροποιεί την ιδιότητα του ενεργού πολίτη.
Τι κινδύνους ενέχει η προσπάθεια να μιλήσει κανείς για ένα τόσο δύσκολο θέμα σε παιδιά και πώς μπορεί να γίνει αυτό ώστε να μην πληγωθεί η ευαίσθητη ψυχή τους;
Το αναλυτικό πρόγραμμα προβλέπει την διδασκαλία του συγκεκριμένου θέματος, τα τελευταία χρόνια 6 χρόνια μάλιστα μας αποστέλλεται και εγκύκλιος με την οποία προβλέπεται η διάθεση δύο διδακτικών ωρών σε αυτό. Υπάρχει σαφώς μια δυσκολία στην προσέγγισή του από φόβο, αμηχανία και ανασφάλεια.
Το θέμα είναι σαφώς πολύ δύσκολο, χρειάζεται ιδιαίτερους χειρισμούς …ασφαλείς για την παιδική ψυχοσύνθεση, για να προσεγγίσει κανείς την φρίκη που το συνοδεύει. Ψάχνοντας, ανακάλυψα ότι δεν υπήρχε τίποτε για παιδιά αυτής της ηλικίας. Τα παιδιά είναι αθώα. Δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι κάποιος κάνει κακό στον άλλο χωρίς λόγο. Έχουν δικαιοσύνη μέσα τους. Πρέπει να βρεις τον τρόπο, να παρουσιάσεις αυτή την φρίκη, την βαρβαρότητα χωρίς να τα τρομάξεις, αλλά και δίχως να υποβαθμίσεις το γεγονός. Δούλεψα αρκετά πάνω στο κείμενο, πριν το παρουσιάσω στους μαθητές, που ήταν πολύ σκληροί κριτές. Αυτό ήταν και η πρόκληση του να ασχοληθώ με ένα τέτοιο θέμα το οποίο ταυτίζεται με την έννοια του ρατσισμού. Τα παιδιά δεν γεννιούνται ρατσιστές, δεν διαχωρίζουν τους ανθρώπους με βάση το χρώμα και την καταγωγή τους …εμείς οι ενήλικες τα εκπαιδεύουμε σε ρατσιστικές συμπεριφορές και θεωρώ ότι ως εκπαιδευτικοί πρέπει να επενδύσουμε στην αποδόμηση τέτοιων προτύπων.
Ολα σας τα βιβλία, όπως το «Χοπ, τρύπωσα» που αφορά στο κάπνισμα, κρύβουν μηνύματα. Ποια είναι τα μηνύματα του νέου σας βιβλίου;
Ολοι όσοι ασχολούμαστε με την δημιουργία ιστοριών στοχεύουμε σε κάτι. Μας ενδιαφέρει να περάσουμε τις σκέψεις μας , τα πιστεύω μας σε αυτούς που θα τις διαβάσουν. Και στα τρία μου βιβλία ήθελα να δώσω το μήνυμα ότι τα παιδιά έχουν την δύναμη να αλλάξουν μία κατάσταση …να βελτιώσουν τις συνθήκες γύρω τους.
Τα παιδιά μπορούν να επηρεάσουν τους μεγάλους γιατί ότι κάνουν το κάνουν με αγάπη και απέραντη αθωότητα. Η ουσία είναι τα παιδιά να πιστέψουν ότι αποδεχόμενα το διαφορετικό, μπορούν να δημιουργήσουν έναν καλύτερο κόσμο. Γι’ αυτό και έγραψα τη φράση «Ποτέ ξανά» στο τέλος.
Πώς μπορεί η λογοτεχνία να βοηθήσει γονείς και εκπαιδευτικούς να μιλήσουν στα παιδιά για ευαίσθητα θέματα;
Με τη λογοτεχνία μπορείς να προσεγγίσεις χωρίς φόβο και με απόλυτη ειλικρίνεια πολλά θέματα χωρίς να προκαλείς και χωρίς να σοκάρεις. Τα παιδιά μέσα από αυτή έρχονται σε επαφή με τον κόσμο των μεγάλων και καταφέρνουν να τον κατανοήσουν πιο εύκολα. Μέσα από τους ήρωες, τη δράση την περιπέτεια ο συναισθηματικός τους κόσμος ολοκληρώνεται, αποκτούν πρότυπα, μπαίνουν στη θέση του άλλου ανακαλύπτουν νέους τρόπους σκέψης. Συνεπώς πιστεύω πως μέσα από αυτή μπορούμε να εμφυσήσουμε αξίες στα παιδιά όπως η αλληλεγγύη, η συντροφικότητα, η φιλία, η αποδοχή του διαφορετικού, η φιλοζωία και πολλά άλλα.
Πόσο σημαντική θεωρείτε για το μέλλον του ανθρώπινου γένους την ανάμνηση αυτών των γεγονότων και την αναφορά σε αυτά εστιάζοντας στην υπέρβαση και την αξία της ανθρώπινης ζωής;
Η μνήμη είναι πολύ σπουδαίο πράγμα. Χωρίς αυτή ο κόσμος μας δεν θα ήταν εδώ που είναι σήμερα. Οι λαοί που δεν έχουν μνήμη δεν έχουν μέλλον. Τα παιδιά πρέπει να είναι σε θέση να κατανοούν το παρελθόν αυτό είναι το κλειδί για να διαμορφώσουν ένα παρόν απαλλαγμένο από στερεότυπα και προκαταλήψεις. Οποιος δεν θυμάται το παρελθόν και δεν μαθαίνει από τα λάθη είναι αναγκασμένος να το ξαναζήσει.
Ποιες είναι οι αντιδράσεις των παιδιών, όταν τους αφηγείστε το «Αστεράκι» σας;
Τα παιδιά μετά την επαφή τους με το βιβλίο έχουν πολλά ερωτήματα. Τους φαίνεται αδιανόητο το γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι βασανίστηκαν, φυλακίστηκαν, έχασαν τα σπίτια τους και τις οικογένειές τους απλά και μόνο επειδή ήταν Εβραίοι. Δυσκολεύονται να κατανοήσουν την φρίκη. Η προσέγγιση του ολοκαυτώματος έστω και με αυτόν τον διακριτικό τρόπο βάζει το παιδί σε έναν κόσμο όπου οι γονείς δεν έχουν τον έλεγχο των καταστάσεων, η επιβίωση δεν εξαρτάται από τις δυνατότητες των ανθρώπων αλλά από την τύχη, το κακό είναι παρόν και, το χειρότερο, ο τρόμος είναι υπαρκτός. Το μήνυμα ποτέ ξανά τους ταρακουνάει, τους δίνει δύναμη, τους ξυπνά την ελπίδα πως ο κόσμος θα γίνει καλύτερος επειδή τα ίδια θα φροντίσουν για αυτό.
Αύριο Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου θα πραγματοποιηθεί παρουσίαση του βιβλίου σας. Δώστε μας περισσότερες λεπτομέρειες για την εκδήλωση.
Πράγματι αύριο Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου στις 6.30 μ.μ. στη φιλόξενη αίθουσα του Μεταξουργείου στον Βόλο το «Αστεράκι μου…» ξεκινά το ταξίδι του στα παιδικά χέρια μέσα από ένα θεατρικό δρώμενο, δύο ομιλίες και μουσικές νότες
Με το ερώτημα «πώς μαθαίνεται η αγάπη;» και με τον προβληματισμό για τη συμβολή της λογοτεχνίας στη διδασκαλία του ολοκαυτώματος παρουσιάζουμε το «Αστεράκι μου…» που απευθύνεται σε παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας και είναι το πρώτο παιδικό βιβλίο που πραγματεύεται το ιστορικό γεγονός του ολοκαυτώματος.
Συνοδοιπόροι του σε αυτό το ξεκίνημα η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου, ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Μαγνησίας, η Γ΄ τάξη του ιδιωτικού Δημοτικού Σχολείου «Αγιος Ιωσήφ» με υπεύθυνη εκπαιδευτικό την Αιμιλία Οβαδία, η Νένα Ζήση συγγραφέας και κοινωνική ανθρωπολόγος και ο Κωσταντίνος Μάγος αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Συντονίζει ο Ηλίας Κουτσερής δημοσιογράφος και πρόεδρος της Ενωσης Γονέων Βόλου. Την εκδήλωση ντύνουν με νότες ο Τάσος Ιωακειμίδης και η Φρόσω Γαρδικλή καταξιωμένοι καλλιτέχνες και έμπειροι καθηγητές μουσικής.
Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια;
Αυτή την περίοδο δουλεύω κάποια κείμενα που αφορούν τον εθισμό στη χρήση του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Δεν ξέρω αν θα προκύψει κάποιο υλικό. Αυτό θα εξαρτηθεί από την ανταπόκριση των παιδιών και το ενδιαφέρον τους. Οπως σας είπα η έμπνευση προέρχεται από τα ίδια τα παιδιά, αυτά με καθοδηγούν, μου δίνουν την ενέργεια που χρειάζομαι ώστε να δημιουργήσω κάτι ουσιαστικό.
Μια ευχή για τους αναγνώστες σας.
Ονειρεύομαι έναν κόσμο στον οποίο οι μικροί χρωματίζουν με όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου την καθημερινότητά μας. Εύχομαι τα παιδιά όσο και αν μεγαλώσουν να κρύψουν ένα κομμάτι του παιδικού εαυτού τους βαθιά μέσα τους και να μην το αφήσουν να χαθεί ποτέ. Μόνο αν σκεφτόμαστε σαν παιδιά θα καταφέρουμε να χτίσουμε έναν πιο όμορφο κόσμο.
