Ο γνωστός συγγραφέας μιλά στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ για το καινούργιο του βιβλίο
Ο Γιάννης Καλπούζος, ο κορυφαίος λογοτέχνης της γενιάς του, επιστρέφει με συναρπαστικό ιστορικό μυθιστόρημα, που διαδραματίζεται σε εποχή άγνωστη, μυθώδη, άγρια, θρησκόληπτη, σαγηνευτική, αμαρτωλή. Στις 19 Μαρτίου κυκλοφορεί το «ἐρᾶν Βυζαντινά αμαρτήματα» από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Οι πρωταγωνιστές φτάνουν στα άκρα, ερωτεύονται παράφορα, ζουν ανέμελα, δίνονται στη ζωή και τους δίνεται, ταπεινώνονται, συνθλίβονται, ανακάμπτουν, ξαναπέφτουν στον βούρκο, καταρρέουν, αφιερώνονται στον Θεό ή Τον απαρνούνται, γίνονται θύματα της εικόνας τους ή οδηγούνται στο εράν διά του οράν της ψυχής. Εχουν να αντιμετωπίσουν συκοφαντίες, πολέμους, ραδιουργίες, θανάσιμους εχθρούς, έρωτα – σφαγή, εφιάλτη και όνειρο και, πάνω απ’ όλα, τον ίδιο τους τον εαυτό. Στον κυριακάτικο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ η όμορφη συνομιλία μας.
Συνέντευξη στην ΕΛΕΝΑ ΝΤΑΒΛΑΜΑΝΟΥ εκπαιδευτικό – συγγραφέα
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο σας βιβλίο με τον τίτλο «ἐρᾶν Βυζαντινά Αμαρτήματα» από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Μιλήστε μας για την ιστορία.
Η Λυγινή και ο Υάκινθος σύρονται μαζί με πλειάδα μοναχών στον Ιππόδρομο, διαπομπεύονται και τους παντρεύουν με τη βία.
Είναι καιρός εικονομαχίας, 766 μ.Χ. επί του πολέμαρχου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ε’.
Δεν έχουν ερωτικές σχέσεις, γιατί ο Υάκινθος είναι ταγμένος στον Θεό, κάτι που καταθλίβει τη Λυγινή.
Ο αγγελοπρόσωπος Ροδανός, θηρευτής των ηδονών, είναι υπαρχηγός στην ομάδα των Λεόντων του πατρικίου Φωκά και αναλαμβάνει να ανακαλύψει το Ιερόν Στιχάριον, το οποίο έχει τη δύναμη να ανατρέψει την πολιτική των εικονομάχων.
Η Λυγινή προσπαθεί με ερωτικά φίλτρα να εξάψει το ερωτικό πάθος στον Υάκινθο, ώσπου εμφανίζεται στη ζωή της ο Ροδανός…
Γύρω από αυτούς τους τρεις ήρωες και το μυστήριο του Ιερού Στιχαρίου κινείται η μυθοπλασία με φόντο πότε την καθημερινή ζωή στην Κωνσταντινούπολη και πότε στην Αθήνα.
Ταξιδεύει κι ώς τη Φιλιππούπολη και σε μέρη κοντά στις εκβολές του Στρυμόνα μέσω της Εγνατίας Οδού.
Τους τρεις κεντρικούς ήρωες πλαισιώνουν αρκετοί δευτεραγωνιστές, όπως ο καλλιεργημένος δούλος Κιτίν με τις φιλοσοφικές του ρήσεις και τους καυστικούς του αστεϊσμούς, ο μοχθηρός και μνησίκακος Ερμάς, ο Αρκάδιος που τον μεγάλωσε στο δάσος αρκούδα και αποτελεί την εύθυμη νότα, καθώς εμπλέκεται σε διάφορα ευτράπελα περιστατικά, η ελευθερίων ηθών θεατρίνα Γοργονία, ο πατρίκιος Φωκάς, ο τεράστιος μαύρος ευνούχος Αράν, ο αχρείος κηροπλάστης Λάμπος, η αρχόντισσα και κοκέτα Πολύμνια, ο Δαδόης μέλος της ομάδας των Λεόντων, η ερωτική Κύνθια σειρήνα του πάθους και αιώνια ενσάρκωση της γυναικείας δύναμης και της ανδρικής αδυναμίας, ο δαιμονικός άρχοντας Βάρδας και άλλοι.
Οι πρωταγωνιστές έχουν να αντιμετωπίσουν συκοφαντίες, πολέμους, δολοπλοκίες, θανάσιμους εχθρούς, έρωτα – σφαγή, εφιάλτη και όνειρο και, πάνω απ’ όλα, τον ίδιο τους τον εαυτό.
Η ιστορία εξελίσσεται κατά τη βυζαντινή περίοδο. Τι σας ώθησε να τοποθετήσετε εκεί χρονικά τους ήρωές σας; Ποια ήταν η πηγή έμπνευσής σας;
Ηθελα να μιλήσω για την εικόνα μας.
Για την εξωτερική εμφάνιση και για την εικόνα που έχουμε γενικότερα για τον εαυτό μας.
Πώς κτίζεται, τι ρόλο παίζει στη ζωή μας, με πόση φροντίδα ασχολούμαστε με αυτή, τι συμβαίνει όταν έρχεται η αναπόφευκτη φθορά ή όταν με οποιονδήποτε τρόπο αλλοιώνεται, πόσο εξαρτάται η συμπεριφορά μας από την εικόνα μας και πολλά άλλα.
Η εικονομαχία ήταν ιδανικός χρόνος να τοποθετήσω τη μυθοπλασία μου, καθώς παντρεύει και το ενδιαφέρον μου για την πορεία του Ελληνισμού και την έλξη που ασκεί πάνω η περιπλάνηση σε άλλες εποχές.
Τι σημαίνει «ἐρᾶν» και πώς επιλέχθηκε ο συγκεκριμένος τίτλος;
Είναι απαρέμφατο του ρήματος εράω ερώ και σημαίνει να ερωτεύεσαι. Στο μυθιστόρημα ο έρωτας ξανοίγεται προς πολλές κατευθύνσεις. Ερωτας για το άλλο πρόσωπο, για το χρέος, για την πατρίδα, για τον Χριστό. Επέλεξα τον τίτλο, γιατί όλες αυτές οι πτυχές του έρωτα βρίσκονται στο προσκήνιο της μυθοπλασίας.
Το «ἐρᾶν», όπως λέει και ο τίτλος του, δεν είναι μόνο ιστορικό μυθιστόρημα. Εμπεριέχει σε έντονο βαθμό και έκταση το ερωτικό στοιχείο. Αρα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ερωτικό μυθιστόρημα;
Εξαρτάται από τι εννοεί κανείς ερωτικό μυθιστόρημα. Ο έρωτας είναι η πεμπτουσία των συναισθημάτων και της ζωής γενικότερα κι έτσι αντιμετωπίζεται στο βιβλίο. Εξελίσσεται σε αυτό η ιστορία μιας γυναίκας που ερωτεύεται παράφορα και φτάνει στα άκρα για να βρίσκεται δίπλα στον αγαπημένο της, ωσότου φτάνει στο ἐρᾶν διά του οράν της ψυχής. Παράλληλα ο έρωτας ενός άντρα, ο οποίος όμως προτάσσει την τιμή και το χρέος ως ύψιστες αρετές, ενώ είναι γενικότερα θηρευτής των ηδονών. Ξεδιπλώνεται και η ιστορία ενός καλόγερου, ο οποίος δίνεται στον έρωτα για την πίστη και τον Χριστό. Εάν αυτά συνιστούν και ερωτικό μυθιστόρημα, τότε είναι.
Τι θεωρείτε ότι χαράζει τον δρόμο του ανθρώπου; Ο νους, η καρδιά, η μοίρα;
Στο βιβλίο γίνεται ολόκληρη σπουδή γύρω από αυτό το ζήτημα. Παραθέτω σχετικό απόσπασμα: «Ποιος χαράζει τον δρόμο σου; Η ψυχή σου; Το σώμα σου; Ο νους; Οι γονείς σου; Οσοι αντάμωσες στη στράτα σου; Τα γραμμένα και τα βαλμένα στα στόματα των προπατόρων; Αποφασίζει κανείς εντελώς ανεπηρέαστος; Η οδός προετοιμάζεται και διαμορφώνεται προγενέστερα. Δεν τραβάς σε ξέχωρο μονοπάτι. Πατάς όθε πάτησαν κι άλλοι. Κι άμα λάθεψαν στα βήματά τους; Κι αν ακόμη είναι σωστά, δικαιούνται να σε σύρουν στο κατόπι τους; Να σε σύρουν όταν δεν είσαι σε θέση να επιλέξεις; Ο Κύριος μας έδωσε ελεύθερη βούληση. Πότε ξεκινά η ελεύθερη βούληση; Μαθαίνω να πετάω ή με μαθαίνεις; Πόσο με μαθαίνεις και πόσο ξανοίγεται το πνεύμα δίχως διδασκάλους;».
Θέλω να πω ότι είναι πολυσχιδές θέμα. Στο βιβλίο ο αναγνώστης θα βρει πολλές απαντήσεις. Θα παραθέσω ακόμη ένα απόσπασμα: «Για όσο ονειρεύεσαι κοιτώντας μες στον καθρέφτη των ονείρων του κόσμου, θα είσαι καταδικασμένος. Θέλεις να λευτερωθείς; Σπάσε τον και θ’ ανακαλύψεις τη χαρά και την ομορφιά που τώρα δε βλέπεις».
Ποίηση, στιχουργική, συγγραφή… Τι σημαίνουν για σας και με ποια σειρά υπάρχουν στην καρδιά σας;
Ολα είναι λόγος. Είμαι ερωτευμένος με τον λόγο, τη γλώσσα. Εκεί εγκιβωτίζεται η ιστορία, η παράδοση, η θρησκεία, η εθιμική μας ταυτότητα, ενώ καταφέρνει να μετουσιώσει την πεζή καθημερινότητα σε μαγικό τοπίο, όρασης και ενόρασης.
Ως ξεχωριστό είδος γραφής προτάσσω την ποίηση, η οποία όμως ενυπάρχει και στα πεζογραφήματά μου
Εχετε μεγάλο κοινό, που σας ακολουθεί πιστά. Πώς περιγράφετε τη σχέση σας με το αναγνωστικό σας κοινό;
Απαιτητικό. Ακριβώς γι’ αυτό και κάθε μου βιβλίο διαγωνίζεται στην ψυχή και στον λογισμό των αναγνωστών. Ουδείς είναι δεδομένος. Προσδοκούν, κρίνουν και επιβραβεύουν ή όχι. Μέσα από την αναγνωστική συνοδοιπορία γινόμαστε φίλοι.
Οταν ανταμώνουμε στις παρουσιάσεις είναι σαν να γνωριζόμαστε από χρόνια. Γι’ αυτό και οι περισσότεροι με φωνάζουν με το μικρό μου όνομα, κάτι που αποτελεί τιμή για μένα.
Μας έχετε χαρίσει πολλά λογοτεχνικά διαμάντια. Υπάρχει κάποιο που ξεχωρίζετε ιδιαίτερα;
Σας ευχαριστώ πολύ! Κάθε βιβλίο είναι κι ένα κομμάτι από εμένα και ένας άλλος κόσμος. Καθένα έχει τη δική του ξεχωριστή μυθοπλασία και χαρακτήρες και καταπιάνεται με διαφορετικά θέματα, ενώ για όλα κατέβαλα μεγάλο μόχθο.
Δεν γίνεται να ξεχωρίσω κάποιο. Ισως να είμαι συναισθηματικά λίγο πιο δεμένος με το «Ιμαρέτ», επειδή ήταν το μυθιστόρημα που άνοιξε τον δρόμο στα βιβλία μου να φτάσουν σε χιλιάδες αναγνώστες.
Επίσης και με την ποίησή μου, όπως δένεται ένας πατέρας με το παιδί του, που γνωρίζει την αξία του, αλλά δεν έχει βρει τη στράτα του.
Πόσο επίπονη είναι η συγγραφή ιστορικού μυθιστορήματος;
Είναι ένας πόλεμος, που διαρκεί επί μακρόν και διεξάγονται καθημερινά πάμπολλες μάχες. Είναι οδυνηρό και ψυχοφθόρο να μεταμορφώνεσαι μέσα σε ελάχιστο χρόνο σε διαφορετικό πρόσωπο, σε άντρα, σε γυναίκα, σε μισητό και απεχθή χαρακτήρα, σε ανθρωπιστή, σε εγκληματία, σε δογματικό, να μιλάς ως παιδί και ως γέρος, να μεταλλάσσεσαι σε φονιά και ούτω καθεξής.
Να ενεργείς και να αισθάνεσαι όπως ακριβώς καθένας από αυτούς. Να μισείς, να φθονείς, να ζηλεύεις, να βιώνεις τον θάνατο, να σπαράζεις και στη συνέχεια να χορεύεις σε κάποιο γλέντι, να ερωτεύεσαι… όπως στην πραγματική ζωή. Εάν εκεί πάνω προσθέσει κανείς την κοπιώδη έρευνα και την άχαρη αποδελτίωση, τη μεγάλη δυσκολία να διατηρείται ενιαίο ύφος για τη γλώσσα στο σύνολο του βιβλίου, αλλά και εν μέρει ειδικότερο ύφος ανά κεφάλαιο, ότι πρέπει να τιθασεύει κάθε τι εξωγενές που καταστρέφει την ψυχολογία σου, αν προσθέσει κι άλλα πολλά μυστικά που κρύβει η γραφή, ενδεικτικά αναφέρω ότι ένα άγριο γεγονός ή μια τραγική σκηνή, σε συνάρτηση με την έκταση που καταλαμβάνει στο κείμενο, μπορεί να αλλοιώσει ολόκληρο το βιβλίο, θα καταλάβει ότι πρόκειται για μια εξαντλητική διαδικασία, ασχέτως εάν για τον συγγραφέα είναι συγχρόνως και άκρως γοητευτική.
Θα γράφατε ποτέ ένα βιβλίο για παιδιά;
Διασκεύασα το «Ιμαρέτ» σε ανάγνωσμα για παιδιά άνω των δέκα ετών. Νομίζω ότι ήταν η πρώτη και τελευταία μου απόπειρα να γράψω για παιδιά. Θεωρώ ότι υπάρχουν άλλοι καταλληλότεροι από εμένα.
Υπάρχει ήδη κάποια ιστορία στο συρτάρι σας, που περιμένει υπομονετικά να πάρει τον δρόμο της;
Υπάρχει και ελπίζω να την ξεδιπλώσω το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Ομως είναι πολύ νωρίς να μιλήσω γι’ αυτή.
Σας ευχαριστώ θερμά και εύχομαι πάντα επιτυχίες!
Σας ευχαριστώ κι εγώ για τη φιλοξενία, τις ευχές και τις ωραίες σας ερωτήσεις!
