ΒΕΛΕΣΤΙΝΟ

Λείπουν 100 εκατ. κ.μ. νερού για την άρδευση στην Κάρλα

λείπουν-100-εκατ-κ-μ-νερού-για-την-άρδευση-448996

Τεράστια ζημιά στον υπόγειο υδροφορέα στην περιοχή της Κάρλας, φαίνεται να συντελείται, όσο ο ταμιευτήρας της λίμνης δεν γεμίζει προκειμένου να αξιοποιηθούν για άρδευση τα επιφανειακά νερά. Το υδατικό ισοζύγιο (η προσφορά του νερού και η ζήτηση) είναι ελλειμματικό κατά 100 εκατ. κυβικά μέτρα νερού κατά μέσο όρο το χρόνο, κάτι που συνδέεται άμεσα με την υποβάθμιση του νερού αλλά και το υπέρογκο κόστος άντλησης που επωμίζονται οι αγρότες για να αρδεύσουν τις καλλιέργειές τους, πηγαίνοντας σε ολοένα και μεγαλύτερη βάθη γεωτρήσεων. Το μέλλον διαγράφεται ακόμη πιο ζοφερό. Έως το 2100 οι προβλέψεις δείχνουν αύξηση της θερμοκρασίας και μείωση της βροχής, που θα επιδράσει ακόμη πιο αρνητικά στον υπόγειο υδροφορέα, αλλά και στις ίδιες τις καλλιέργειες.

Ρεπορτάζ: ΕΛΕΝΗ ΧΑΝΟΥ

Ο υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Άγγελος Αλαμάνος, στο πλαίσιο διδακτορικής του διατριβής μελέτησε επτά διαφορετικά σενάρια για την περίπτωση της περιοχής απορροής της λίμνης Κάρλας, προτείνοντας πιο αποδοτική χρήση του νερού και άρα μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.

Σύμφωνα με τον κ. Αλαμάνο, «η περιοχή βρίσκεται υπό καθεστώς υπερεκμετάλλευσης, εξάντλησης και συνεχούς υποβάθμισης των υδατικών της πόρων, και χωρίς σοβαρή κεντρική διαχείριση, ούτε συνεργασία μεταξύ αρχών και χρηστών. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι το νερό δεν τιμολογείται (δεν φαίνεται πουθενά η αξία του και οι χρήστες δεν ξέρουν πόσο καταναλώνουν), καθώς κυριαρχεί η τιμολόγηση με βάση την καλλιεργούμενη έκταση. Οι πηγές προσφοράς νερού είναι ο υπόγειος υδροφορέας και ο ποταμός Πηνειός, ενώ αναμένεται η λειτουργία του νέου ταμιευτήρα της Κάρλας. Το αρδευτικό νερό μελετάται επειδή η αγροτική χρήση ευθύνεται για το 94% της συνολικής κατανάλωσης νερού στην περιοχή», αναφέρει ο κ. Αλαμάνος.

Τα σενάρια

Ο υποψήφιος διδάκτορας μελέτησε επτά διαφορετικά σενάρια.

Το πρώτο αφορά στη μείωση των απωλειών από την άρδευση με συντήρηση των δικτύων, καθαρισμό των αρδευτικών καναλιών. Το συγκεκριμένο σενάριο, σε συνδυασμό με τη λειτουργία της λίμνης δίνει τα καλύτερα αποτελέσματα.

Το δεύτερο αφορά στην εφαρμογή αποδοτικότερων μεθόδων άρδευσης (στάγδην στη ρίζα δηλαδή, αντί καταιονισμού, η τεχνητή βροχή δηλαδή).

Μελετήθηκαν επίσης δύο σενάρια αναδιάρθρωσης καλλιεργειών με αντικατάσταση των υπαρχόντων από λιγότερο υδροβόρες και οικονομικά αποδοτικότερες: αντί για βαμβάκι σιτάρι ή καλαμπόκι σε ποσοστό 20%.

Εξετάστηκαν επίσης δύο σενάρια με τη βέλτιστη κατανομή καλλιεργειών ώστε να ελαχιστοποιηθεί το κόστος παραγωγής και να μεγιστοποιηθεί το καθαρό κέρδος.

Τέλος έγινε κι ένα σενάριο τιμολόγησης του αρδευτικού νερού με την πραγματική του αξία.

Για την ανάλυση των σεναρίων λήφθηκαν υπόψη δύο καταστάσεις: η υφιστάμενη στην ευρύτερη περιοχή της Κάρλας και η κατάσταση με τη λειτουργία του ταμιευτήρα.

«Σε όλα τα αποτελέσματα φαίνεται η θετική επίδραση της λειτουργίας του ταμιευτήρα», αναφέρει ο κ. Αλαμάνος.

Το εργαλείο

Ο κ. Αλαμάνος δημιούργησε ένα εργαλείο προσομοίωσης και αντιμετώπισης των προβλημάτων, που είναι κάτι σαν ένα πρόγραμμα στον υπολογιστή, στο οποίο δίνουμε τα δεδομένα και βγαίνουν τα αποτελέσματα κάθε φορά.

Ήδη έχει προκύψει ότι το υδατικό ισοζύγιο στην Κάρλα είναι κατά πολύ ελλειμματικό. Λείπουν περίπου 100 εκατ. κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο.

Επίσης το κόστος του αρδευτικού νερού ανέρχεται σήμερα στα 18,5 εκατ. ευρώ, ωστόσο με βάση όλα τα διαχειριστικά σενάρια μπορεί να μειωθεί έως και 13%. Το καθαρό κέρδος από την αγροτική δραστηριότητα μπορεί αντίθετα να αυξηθεί σε περίπτωση που εφαρμοστεί ένα από τα διαχειριστικά σενάρια της έρευνας.

Όλα τα σενάρια μελετήθηκαν και υπό το πρίσμα των κλιματικών συνθηκών. «Οι προβλέψεις είναι ότι μέχρι το έτος 2100, θα υπάρξει αύξηση της θερμοκρασίας και μείωση της βροχής, κάτι που αναμένεται να έχει μόνο αρνητικές συνέπειες», αναφέρει ο κ. Αλαμάνος.

Στόχος της έρευνας είναι να επιλεχθεί η καταλληλότερη λύση στην περιοχή της Κάρλας, προκειμένου και οι καλλιέργειες να συνεχίζουν να υφίστανται και το υδατικό ισοζύγιο να ανακάμψει αλλά και να μειωθεί τόσο το αγροτικό κόστος όσο και το περιβαλλοντικό κόστος.

«Το συμπέρασμα είναι ότι σήμερα λείπει πάρα πολύ νερό, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη περιβαλλοντική ζημιά και κόστος. Είναι ανάγκη να σταματήσει η υπερεκμετάλλευση του υπόγειου νερού. Υπάρχουν πάρα πολλές παράνομες γεωτρήσεις που δεν γνωρίζουμε. Θα πρέπει να γεμίσει και να λειτουργήσει ο ταμιευτήρας της Κάρλας», αναφέρει ο κ. Αλαμάνος.

ΤΙ ΔΕΙΧΝΕΙ Η ΕΡΕΥΝΑ

Το περιβαλλοντικό κόστος στην Κάρλα

Από το 2018 τα νοικοκυριά και από το 2020 οι αγρότες θα δουν τους λογαριασμούς ύδρευσης και άρδευσης να φουσκώνουν από το λεγόμενο περιβαλλοντικό τέλος, που είναι ουσιαστικά το κόστος πόρου (πόσο νερό λείπει κι άρα πληρώνουμε για να παράγουμε) και το περιβαλλοντικό κόστος (η ποιοτική υποβάθμιση του νερού λόγω υπεράντλησης).

Μέσω των σχεδίων διαχείρισης, μόλις τώρα δείχνει να ξεκινά σε επίπεδο κράτους ο υπολογισμός αυτός του τέλους.

Στην έρευνά του, ο κ. Αλαμάνος, κατάφερε να εξειδικεύσει στην περίπτωση της Κάρλας και πρωτοπορεί, υπολογίζοντας ειδικά για την συγκεκριμένη περιοχή το κόστος πόρου και το περιβαλλοντικό κόστος.

«Το περιβαλλοντικό κόστος θεωρείται ίσο με το κόστος απορρύπανσης ανά πηγή προσφοράς νερού ώστε να φτάσει στα επιτρεπόμενα όρια ποιότητας για χρήση, σύμφωνα με τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής. Κατά μέσο όρο βγαίνει 0.1 €/κυβικό και το συμπέρασμα είναι ότι μιλάμε για πολύ μεγάλη ποιοτική υποβάθμιση του νερού. Γίνεται χαμός από τα φυτοφάρμακα που περνάνε στο νερό μέσω του εδάφους (κατείσδυση)», επισημαίνει ο κ. Αλαμάνος. Αντίστοιχα υψηλό είναι και το κόστος πόρου που αντιμετωπίζεται ως κόστος σπανιότητας ανά πηγή προσφοράς νερού, που όμως μπορεί να μειωθεί ακόμη και στο μισό και παρακάτω αν λειτουργήσει ο ταμιευτήρας της Κάρλας.

«Υπάρχει περιθώριο να σωθεί η κατάσταση αρκεί να λειτουργήσει η Κάρλα. Με τη λειτουργία του ταμιευτήρα θα σταματήσει η υπεράντληση των υπόγειων νερών και ταυτόχρονα θα μειωθεί το περιβαλλοντικό κόστος αλλά και το κόστος για την ίδια την αγροτική παραγωγή. Το σημαντικό είναι ότι το νερό θα πρέπει να θεωρηθεί ως οικονομικό αγαθό και η τιμολόγησή του να είναι τέτοια που να αντανακλά την πραγματική του αξία. Ο συνυπολογισμός αυτής της αξίας του πόρου στο συνολικό κόστος παραγωγής, στοχεύει στην αλλαγή της νοοτροπίας που υιοθετείται στην αγροτική οικονομία. Νερό και οικονομία δεν πρέπει να σχεδιάζονται ξεχωριστά το ένα από το άλλο, αλλά μαζί», υπογραμμίζει ο Άγγελος Αλαμάνος.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου