Εισχωρούν στα άδυτα των αδύτων… Αψηφώντας υγειονομικούς κινδύνους με τους οποίους βρίσκονται αντιμέτωπες, βίαια ξεσπάσματα, ακόμη και απειλές που δέχονται για την ίδια τους τη ζωή. Αντικρίζουν τον ανθρώπινο πόνο, σε όποια μορφή του, κατάματα, και προσπαθούν να προσφέρουν τις κοινωνικές υπηρεσίες τους. Κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες… Στις πλάτες τους στηρίζεται η κοινωνική πολιτική των δήμων, του πρώτου βαθμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ενός φορέα που είναι ταγμένου να υπηρετεί στο πλευρό του κάθε δημότη. Κοινωνικοί λειτουργοί. Με μια φράση, οι άνθρωποι που προσφέρουν κοινωνική υπηρεσία…
Ρεπορτάζ: ΕΛΕΝΗ ΧΑΝΟΥ
Η νέα υπόθεση «Κωσταλέξι» σε χωριό του Πηλίου, αποκάλυψε το σημαντικό ρόλο των κοινωνικών λειτουργών, που βρίσκονται στις υπηρεσίες των δήμων και, ως εκ τούτου, του κοινωνικού συνόλου.
Κοινωνική λειτουργός ήταν εκείνη που δεν αδιαφόρησε όταν η ηλικιωμένη του Πηλίου απομακρύνθηκε από το σπίτι της και αναγκάστηκε να ζήσει με το γαμπρό της. Την αναζήτησε, την εντόπισε και νοιάστηκε για τις νέες συνθήκες διαβίωσής της. Η κοινωνική λειτουργός ήταν εκείνη που επισκέφθηκε πολλές φορές το σπίτι για να δει πώς είναι η ηλικιωμένη, που κινητοποίησε αστυνομικές και δικαστικές αρχές. Η ηλικιωμένη έφυγε από τη ζωή. Τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής της μπορεί να ήταν βασανιστικά, ένιωθε όμως ότι υπήρχε ένας άνθρωπος που τη νοιαζόταν.
Στα άδυτα των αδύτων
Ο ρόλος των κοινωνικών λειτουργών δεν είναι εύκολος. Καλούνται να ανοίξουν κλειστές πόρτες. Να γνωρίσουν κάθε υπόθεση, προσωπική ή οικογενειακή, σε βάθος. «Πολλές φορές θίγουμε ακόμη και συμφέροντα. Κυρίως όταν πρόκειται για μοναχικά και ανήμπορα άτομα, ηλικιωμένους ή άτομα με αναπηρίες, που πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης από το συγγενικό τους περιβάλλον. Τα θύματα της υπόθεσης εξαρτώνται και υπομένουν, φοβούνται να αντιδράσουν… Οι θύτες εκμεταλλεύονται. Κι εμείς επιχειρούμε να αποδώσουμε κοινωνική δικαιοσύνη», αναφέρει κοινωνική λειτουργός με 20ετή πείρα, μιλώντας στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ.
Δεν είναι τυχαίο, ότι βρίσκονται αντιμέτωποι και με κινδύνους όταν ανοίγουν την πόρτα και μπαίνουν μέσα σε σπίτια, ερμητικά κλειστά. «Με έχουν εξυβρίσει, έχω δεχθεί απειλές», λέει κοινωνική λειτουργός που έχει κληθεί να αντιμετωπίσει πάμπολλα περιστατικά τα οποία έχουν να κάνουν με ηλικιωμένους, ΑμεΑ, ακόμη και Ρομά.
«Μία γυναίκα με ψυχολογικά προβλήματα, παρόλο που λάμβανε φαρμακευτική αγωγή, φαίνεται ότι υποτροπίασε. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, σηκώθηκε με έπιασε από τους ώμους και επιχείρησε να με χτυπήσει. Γλίτωσα από τα χέρια της χάρη στην παρέμβαση συναδέλφων μου μέσα στο γραφείο», περιγράφει άλλη κοινωνική λειτουργός.
«Έχω φοβηθεί όμως κι άλλες φορές στη ζωή μου. Όταν κατέβηκα για την περίπτωση ενός άντρα σε υπόγειο διαμέρισμα, που είχε μια βαμμένη κατάμαυρη πόρτα. Έλεγα, μπαίνω. Θα καταφέρω να βγω; Υπάρχουν περιπτώσεις που λέμε, θα μπορούσαμε να μην είχαμε γυρίσει σπίτι σήμερα», συνεχίζει η ίδια.
«Στις παραπομπές θα πρέπει κανονικά να πηγαίνουν τουλάχιστον δύο άτομα. Δεν ξέρεις τι έχεις να αντιμετωπίσεις. Μπορεί μέσα από τη δουλειά μας να μάθαμε να χειριζόμαστε καταστάσεις, πάντα όμως υπάρχει ο κίνδυνος», λέει η ίδια.
Υγειονομικοί κίνδυνοι
Το άνοιγμα κλειστών πορτών, πολλές φορές φέρνει τις κοινωνικές λειτουργούς αντιμέτωπες με δυσάρεστες καταστάσεις από πλευράς υγιεινής και καθαριότητας.
«Πρέπει να είσαι σε θέση να τα αντιμετωπίσεις. Να καθίσεις και να συζητήσεις. Να μη φανεί ότι σιχαίνεσαι. Ότι απορρίπτεις. Διακριτικά ακουμπάς κάτι στην καρέκλα για να καθίσεις. Το πιο ακραίο που μου έχει τύχει, είναι μπαίνοντας σε σπίτι, την κατάσταση στο οποίο δεν μπορώ να περιγράψω με λόγια. Ζήτησα δήθεν να ελέγξω τον πίσω χώρο. Πήγα κι έκανα εμετό», περιγράφει κοινωνική λειτουργός. «Σε άλλη περίπτωση, αναγκαστήκαμε να βάλουμε σακούλες παπουτσιών για να μπούμε μέσα», περιγράφει η δεύτερη.
Δεν είναι μόνο θέματα καθαριότητας και υγιεινής. Έχουν δει ακόμη και πληγιασμένα άτομα να «σαπίζουν». «Πρώτη μέριμνα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να τους πείσουμε να τους συνοδεύσουμε στο νοσοκομείο. Τα υπόλοιπα έπονται», λέει η ίδια.
Κλειστά στόματα
Οι κοινωνικές λειτουργοί φαίνεται ότι δίνουν μόνες τους τον αγώνα σε κάθε υπόθεση. Σκοντάφτουν… πάνω σε κλειστά στόματα στη γειτονιά ή σε νοοτροπίες που θεωρούν κάποιες καταστάσεις φυσιολογικές. Δεν είναι όμως φυσιολογικές μέσα από τα μάτια μιας κοινωνικής λειτουργού.
«Θέλω να βοηθήσω. Μπορώ. Έχω τις γνώσεις. Αλλά βρίσκω εμπόδια. Κυρίως από το συγγενικό περιβάλλον. Για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στο ρόλο μας αναγκαζόμαστε να γινόμαστε αστυνομικοί, ντετέκτιβ…», λέει κοινωνική λειτουργός της περιοχής.
«Η γειτονιά δεν μιλά. Δεν ενημερώνει. Δεν είναι δικό της πρόβλημα θεωρεί. Πολλές φορές βρισκόμαστε μπροστά σε απρόοπτες καταστάσεις. Και πάντα μας κατηγορούν: πού είναι οι κοινωνικές υπηρεσίες; Τι έκανε η κοινωνική λειτουργός», αναφέρει η δεύτερη.
Μόνες στον κοινωνικό αγώνα
Οι κοινωνικοί λειτουργοί έρχονται αντιμέτωποι με κάθε είδους καταστάσεις. «Προσπαθούμε να αποδώσουμε κοινωνική δικαιοσύνη. Βρίσκουμε όμως ταβάνι… Πολλές φορές δεν έχουμε την υποστήριξη που χρειάζεται από τις αρχές. Οι αρχές θα πρέπει να συνεργάζονται μαζί μας. Δεν μπορούμε μόνοι μας», επισημαίνει κοινωνική λειτουργός.
«Δεν έχω κουραστεί από τα περιστατικά. Έχω κουραστεί από τη μη αναγνώριση του κοινωνικού μας ρόλους και έργου. Της μη αποδοχής μας. Πολλές φορές έχω νιώσει και είμαι στην πραγματικότητα μόνη μου. Ολομόναχη. Δεν υπάρχει ουσιαστική στήριξη», προσθέτει η δεύτερη.
Τα παιδιά για όλες τις δουλειές
Τα τελευταία χρόνια, οι κοινωνικοί λειτουργοί φαίνεται να έχουν μετατραπεί σε παιδιά για όλες τις δουλειές. Αντί να ασχολούνται με τα καθήκοντά τους, την κοινωνική έρευνα και παρέμβαση, καλούνται στα πλαίσια λειτουργίας δημοτικών δομών να βγάζουν… γραφειοκρατική «λάντζα».
«Είμαστε οι άνθρωποι για όλες τις δουλειές. Τα φορτώνουν όλα σε μας. Για να χειριστείς ένα περιστατικό μπορεί να χρειαστεί ακόμη και δύο μήνες καθημερινής προσπάθειας. Πως μπορείς να δώσεις αυτό που πρέπει όταν σε βάζουν να διεκπεραιώνεις γραφειοκρατική εργασία, στο πλαίσιο του ΤΕΒΑ πριν ή τώρα του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης; Γινόμαστε χίλια κομμάτια και ακούμε από πάνω και τα παράπονα του κόσμου. Μας βρίζουν, μας φωνάζουν. Μία συνάδελφος έπαθε κρίση πανικού», αναφέρει κοινωνική λειτουργός.
Το γραφειοκρατικό έργο έρχεται να επιτείνει τα προβλήματα που δημιουργεί η υποστελέχωση των κοινωνικών υπηρεσιών. Για παράδειγμα η διεύθυνση πρόνοιας της πρώην νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Μαγνησίας, μέχρι πριν τον Καλλικράτη διέθετε επτά κοινωνικούς λειτουργούς. Σήμερα, στην εποχή της οικονομικής κρίσης και των αξιών, τρεις κοινωνικοί λειτουργοί δίνουν τον αγώνα στο πλευρό πονεμένων ανθρώπων… Που τους νιώθουν δικούς τους ανθρώπους…
