Οι απαντήσεις στα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας

Οι προτεινόμενες απαντήσεις στα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας από το Φροντιστήριο «Νόησις»

Οι ερωτήσεις στα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας:

ΟΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Οι απαντήσεις στα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας Γενικής Παιδείας από το Φροντιστήριο Μ.Ε. «Νόησις» στον Βόλο

Κείμενο: «Επιστήμη και επιστήμονες»

Α. Περίληψη

Το απόσπασμα από την ομιλία του Γ. Σκαλκέα στην Ακαδημία Αθηνών αναφέρεται στη συμβολή της επιστήμης στην εξέλιξη των κοινωνιών και στο ρόλο του επιστήμονα. Ο ομιλητής αφορμάται από μια διάκριση επιστήμης και τεχνολογίας, για να υπογραμμίσει το ρόλο και των δύο στην κατάκτηση σπουδαίων ιδεωδών της ανθρωπότητας. Καταγράφεται έντονος προβληματισμός για την αρνητική επίδραση της τεχνολογίας στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο καθήκον του επιστήμονα να μεριμνά για την ευδόκιμη χρήση των επιτευγμάτων της επιστήμης, συνθήκη, όμως, που αδυνατεί πολύ συχνά να ελέγξει. Καταδεικνύεται, τελικά, η ανάγκη για τον επαναπροσδιορισμό των στόχων της επιστήμης, πάντοτε με ανθρωπιστικό πρόσημο.

Β1. Χαρακτηρισμός σωστού – λάθους

α ® Λ · β ® Λ · γ ® Σ · δ ® Σ · ε ® Σ.

Β2. Τρόπος ανάπτυξης παραγράφου και νοηματικές σχέσεις

α) Ένας από τους τρόπους ανάπτυξης της πρώτης παράγραφος του κειμένου είναι η αιτιολόγηση: Ο συγγραφέας αιτιολογεί με επιχείρημα για ποιο λόγο η επιστήμη και η τεχνολογία δεν ταυτίζονται. Το σχετικό χωρίο της παραγράφου είναι το εξής: «…διότι η επιστήμη…-….αναγκών του ανθρώπου». Λεκτικός δείκτης που καταδεικνύει την παρουσία αιτιολόγησης είναι το διότι.

β) νοηματικές σχέσεις

βέβαια: βεβαίωση

εάν: υπόθεση

όμως: αντίθεση

για τούτο: αίτιο-αποτέλεσμα

δηλαδή: επεξήγηση

Β3. Εύρεση συνωνύμων – αντωνύμων

α. Συνώνυμα των λέξεων: αέναος, προσηλωμένη, εγείρουν, αλλοτριώνουν, καταστρεπτικό.

• Η επιστήμη ως διαρκής αγώνας του ανθρώπου.
• Η επιστήμη παραμένει επικεντρωμένη στην κατάκτηση της γνώσης.
• Η προώθηση των φυσικών επιστημών και η έκρηξη της τεχνολογίας […] προκαλούν απορίες.
• Το άγχος και η αγωνία διαβρώνουν […] την πνευματική ολοκλήρωση των ανθρώπων.
• Κάθε επιστημονικό επίτευγμα […] θα αποβεί […] ολέθριο.

β. Αντώνυμα:

• συγκεκριμένο: αφηρημένο
  • βελτίωσε: επιδείνωσε
  • ευθύνη: ανευθυνότητα
  • υλική: άυλη
  • ελευθερία: υποδούλωση

Β4. α. Η χρήση του ασύνδετου σχήματος («Η σύγχυση πραγματικών και πλασματικών αναγκών, η πνιγηρή εντατικοποίηση του ρυθμού της ζωής στις μεγαλουπόλεις, η εσωτερική μοναξιά, το άγχος και η αγωνία») προσδίδει περισσότερη πειστικότητα στις απόψεις του συγγραφέα, υποδηλώνει συναισθηματική φόρτιση και κάνει τον λόγο του κειμένου πιο πυκνό. Παράλληλα, ο συγγραφέας επιλέγει τη χρήση του ασύνδετου σχήματος για να δώσει ζωντάνια, ένταση και ρυθμό στο λόγο του, τονίζοντας εμφατικά τους αρνητικούς παράγοντες που υπονομεύουν την πνευματική αρτίωση του σύγχρονου ανθρώπου.

β) Με τη χρήση του ρητορικού ερωτήματος στη 2^η παράγραφο του κειμένου («Όμως η τεχνολογία, που βελτίωσε σημαντικά τις συνθήκες της ζωής μας, βοήθησε ή εμπόδισε τον άνθρωπο να γίνει περισσότερο άνθρωπος;») ο ομιλητής δεν επιδιώκει να λάβει κάποια απάντηση, αλλά να δηλώσει με έμφαση την άποψή του πως η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας έπληξε τις ανθρωπιστικές αξίες και υπονόμευσε την πνευματική και ηθική του ολοκλήρωση, ελκύοντας έτσι την προσοχή του αναγνώστη.

Γ. Παραγωγή λόγου – Ομιλία στο σχολείο

Διαγραμματική παρουσίαση

Προσφώνηση ® Αγαπητοί συμμαθητές, καθηγητές και γονείς

Πρόλογος

Η επιστήμη έχει αποδειχθεί διαχρονικά σύμμαχος του ανθρώπου στην προσπάθειά του να ερμηνεύσει τον κόσμο και να βελτιώσει τις συνθήκες της ζωής του. Η κατάκτηση της επιστημονικής γνώσης βοήθησε σημαντικά την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού και κατοχύρωσε την ουσιαστική ελευθερία του ανθρώπου. Όταν, όμως, ο άνθρωπος υπερέβη το μέτρο και, ποδηγετημένος απ’ την απληστία, χρησιμοποίησε την ίδια γνώση αλόγιστα, τότε η επιστήμη συνδέθηκε με ενέργειες που δεν περιποιούν τιμή για το ανθρώπινο γένος. Παρόλα αυτά, σήμερα η επιστήμη βοηθά στην επίλυση πανανθρώπινων προβλημάτων.

Κύριο μέρος

Α΄ Ενότητα ® Α΄ Ζητούμενο: ρόλος της επιστήμης στην αντιμετώπιση των σημαντικότερων σύγχρονων προβλημάτων

1η §: Η σημασία της στον οικονομικό και οικολογικό τομέα: βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, άμβλυνση της πείνας και της εξαθλίωσης, ανάπτυξη παραγωγικών οικονομικών κλάδων, αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών, έλεγχο και προστασία της φύσης.

2η §: Η συνεισφορά της στην εποχή της παγκοσμιοποίησης: διευκολύνει την επικοινωνία ατόμων και λαών, την επαφή, τις έντονες αλληλεπιδράσεις που συντείνουν στην κατανόηση και στο πνεύμα του διεθνισμού και άρα στην εδραίωση της συνεργασίας, της ειρήνης και της ανεκτικότητας.

3η §: Τέλος, η επιστήμη μπορεί να συμβάλει καταλυτικά στην ανύψωση του πνευματικού επιπέδου των ανθρώπων: μέσω της έρευνας και του ορθολογισμού, ενισχύεται η κρίση και ο προβληματισμός, επιδιώκεται ο απεγκλωβισμός από προλήψεις και στερεότυπα. Η απόκτηση γνώσης επιφέρει τον περιορισμό της άγνοιας που οδηγεί στο σκοτάδι της αμάθειας. Επομένως, όπου «καλωσορίζεται» η επιστήμη «διώκεται» ο αναλφαβητισμός και ευνοείται η πνευματική καλλιέργεια, η διεύρυνση των οριζόντων, στοιχεία απαραίτητα εκτός των άλλων για την αντιμετώπιση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας (πχ. βία, φανατισμός), την κατίσχυση και την περιχαράκωση της δημοκρατίας.

Μεταβατική §: Αναντίρρητα, η συμβολή της επιστήμης στην απάντηση των σύγχρονων προβληματισμών είναι ιδιαίτερα σημαντική. Όμως, μια τέτοια προοπτική θα υπηρετηθεί μόνο από επιστήμονες που θέτουν τον εαυτό τους στην υπηρεσία του ανθρωπισμού.

Β΄ Ενότητα ® Β΄ Ζητούμενο: ηθικά εφόδια του επιστήμονα που θα του επιτρέψουν να υπηρετήσει αυτό τον στόχο.

1η §: Ο επιστήμονας οφείλει να εμφορείται από ανθρωπιστικό πνεύμα: για να υπηρετήσει τον άνθρωπο έχει αμετάθετο χρέος να στρέφεται σε δράσεις που δικαιώνουν την αποστολή του ανθρώπου στη ζωή και όχι να δικαιώνει το δόγμα «η επιστήμη για την επιστήμη».

2η §: Είναι αναγκαίο να διαθέτει ψυχική καλλιέργεια, ευγένεια, θάρρος και τόλμη, καθώς επίσης να έχει υψηλή αίσθηση καθήκοντος και να διακρίνεται από συνέπεια λόγων και έργων. Η εντιμότητα και η αξιοπρέπεια θα πρέπει να συνοδεύουν το έργο του, ώστε να μην υπηρετεί συμφέροντα και να μην εγκλωβίζεται στην ανθρώπινη ματαιοδοξία (καριέρα, πλουτισμός).

3η §: Τέλος, αλλά εξίσου σημαντικό, ο επιστήμονας οφείλει να στέκεται κριτικά έναντι κάθε μορφή εξουσίας, να είναι θεματοφύλακας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να καταγγέλλει με παρρησία κάθε παραβίαση αυτών. Να μάχεται άοκνα και αδιάλειπτα για την επικράτηση του ανθρωπισμού, της δικαιοσύνης, της ειρήνης και της δημοκρατίας.

Επίλογος

Σε μια εποχή που η εξέλιξη κινείται με ραγδαίους ρυθμούς είναι απολύτως αναγκαίο να αναλογιζόμαστε όλοι το ρόλο μας ως πολίτες και μελλοντικοί επιστήμονες. Απώτερός μας στόχος επιβάλλεται να είναι πάντοτε η υπηρέτηση του ανθρώπου, τον οποίο και θέτουμε στο επίκεντρο των προβληματισμών μας. Γι’ αυτό χρειάζεται να αγωνισθούμε για την επωφελή χρήση της επιστήμης που θα εξοβελίσει τους κινδύνους για το μέλλον των ανθρώπινων κοινωνιών.

® Ευχαριστώ για την προσοχή σας.