Το πρώτο κουδούνι είχε τελείως διαφορετικό ήχο και οι αναμνήσεις συνταξιούχων εκπαιδευτικών και παλιών μαθητών δημιουργούν νοσταλγία
Εντονη νοσταλγία και στιγμιότυπα, που «αφηγούνται» σχολικές εικόνες του παρελθόντος, συνθέτουν τις αναμνήσεις από το πρώτο κουδούνι στις εποχές που κυριαρχούσαν η ποδιά και ο λευκός γιακάς. Τελείως διαφορετικές ήταν οι εποχές της αυστηρότητας και της νιότης, τότε που δεν υπήρχαν η απειλή της πανδημίας, οι δυσκολίες της τηλεκπαίδευσης, η αβεβαιότητα της επόμενης μέρας. Στη μνήμη πολλών Βολιωτών παραμένει ανεξίτηλη η εικόνα της σχολικής αυλής και των συμμαθητών, που κάποτε ήταν παιδιά, με τις παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες να θυμίζουν πάντα όσα πέρασαν αλλά δεν ξεχάστηκαν.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Η αυριανή, πρώτη μέρα στο σχολείο για χιλιάδες παιδιά, αποτέλεσε την αφορμή για μια περιήγηση στο χρόνο, με οδηγό παλιές φωτογραφίες και ευχάριστες αφηγήσεις. Το δυνατό καρδιοχτύπι για την πρώτη μέρα στο σχολείο, το πανάρισμα του τετραδίου, η ετικέτα με τα καλλιτεχνικά γράμματα, η καλοσιδερωμένη μπλε ποδιά, τα γέλια κι οι χαρούμενες φωνές στην αυλή, ζωντανεύουν μέσα από το παζλ των αναμνήσεων, που συνθέτει η αναδρομή στο χρόνο.
Παλιοί μαθητές και εκπαιδευτικοί μιλούν στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ, νοσταλγούν και ανακαλούν στη μνήμη στιγμιότυπα άλλων εποχών. Μακρινές αλλά και τόσο κοντινές, ταυτόχρονα, οι εποχές που οι μαθητές φορούσαν πηλίκια και οι μαθήτριες τις κλασικές μπλε ποδιές με το λευκό γιακαδάκι και το σήμα του σχολείου σε περίοπτη θέση.
Οι αυλές των σχολείων γέμιζαν χαμόγελα και χαρούμενες φωνές μετά την καλοκαιρινή ανάπαυλα, με τις αυστηρές συστάσεις προς τους μαθητές να βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη, με το… καλημέρα.
Οδηγίες προς «ναυτιλλόμενος»
Ενδιαφέροντα ιστορικά στοιχεία για τις οδηγίες προς «ναυτιλλόμενος», παραθέτει η Αγγελική Σκορδά στο 11ο τεύχος του περιοδικού «εν Βόλω», που ήταν αφιερωμένο στην εκπαίδευση.
Ηδη από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα θεωρήθηκε ανάγκη η διδασκαλία και υπόδειξη τρόπων καλής συμπεριφοράς στους μαθητές και γι’ αυτό ορίστηκε στα σχολεία το μάθημα της «Αγωγής του πολίτη» ή «Εθνικής αγωγής». Μέσα από αυτό οι μαθητές καλλιεργούνταν κοινωνικά και μάθαιναν πως πρέπει να φέρονται. Υποδεικνύονταν σε αυτούς πως πρέπει να χαιρετούν όταν μπαίνουν ή βγαίνουν σ’ ένα χώρο, πως πρέπει να στέκονται, να περπατούν, να μιλούν και να εκφράζουν το σεβασμό τους προς τους ανωτέρους, ιερωμένους, επιθεωρητές, δασκάλους κλπ.
Παράλληλα, στέλνονταν σχετικές εγκύκλιοι στα σχολεία από τους επιθεωρητές, στις οποίες δίνονταν κατευθυντήριες οδηγίες για την συμπεριφορά των μαθητών. Μεταξύ άλλων, παρακαλούνταν οι μαθητές «μετά το πέρας των μαθημάτων να μην ξεχύνονται εις τους δρόμους ως να εξέφυγον από δεσμωτήριον». Επίσης υπογραμμίζονταν ότι πρέπει να αποφεύγονται τα «λυπηρά επεισόδια μεταξύ των μαθητών δια να μην δυσανασχετούν οι περιοικούντες και οι τυχαίως διερχόμενοι και οικτήρουν δασκάλους και εκπαίδευσιν».
Εκπαιδευτικές αναμνήσεις
«Ως πρώτη ενθύμηση σημειώνουμε την σημαντική διαφορά της τότε και της τώρα σχολικής πράξης που είναι ο αριθμός των μαθητών, ανά τάξη και τμήμα. Τα τμήματα τότε ήταν των 40 περίπου μαθητών» αναφέρει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ο συνταξιούχος δάσκαλος Αρχοντής Παντελόπουλος, ο οποίος άφησε το στίγμα του στην εκπαίδευση.
Ανατρέχοντας στην αφετηρία της εκπαιδευτικής του πορείας θυμάται «ομοιόμορφες ενδυματολογικές εμφανίσεις, ιδιαίτερα των κοριτσιών, με τις μπλε ποδιές και τα άσπρα γιακαδάκια, ήταν μια διαφορετική εικόνα. Εδιναν το στίγμα ενός πειθαρχημένου συνόλου, χωρίς ιδιαιτερότητες και προκλητικές αντιθέσεις, που δημιουργούν, στα παιδιά, διαφορετικά συναισθήματα και συμπεριφορές ανισότητας, με τις όποιες επιπτώσεις, στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους».
Ο Βολιώτης συνταξιούχος εκπαιδευτικός θυμάται με νοσταλγία το «δίωρο, την εβδομάδα, πολιτιστικών εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων», που επέτρεπε στους μαθητές να ξεφύγουν για λίγο από το πιεστικό πρόγραμμα των μαθημάτων και να ζήσουν στιγμές ευχάριστες με δημιουργικό αποτύπωμα. «Μια συλλογική προσπάθεια μαθητών, που, μετά από έναν εποικοδομητικό προγραμματισμό, δίνει την ευκαιρία στα παιδιά να εκφραστούν και να δείξουν τις κρυφές τους δυνατότητες, με έμπνευση και δημιουργικό πνεύμα», υπογραμμίζει.
Στο παρελθόν ανήκε και η θέσπιση του «Χρυσού Βιβλίου της τάξης», στο οποίο «καταγράφονταν οι καλύτερες εκθέσεις των μαθητών, που επέλεγαν τα ίδια τα παιδιά». Επίσης «η έκδοση μαθητικής εφημερίδας, κάθε μήνα στην τάξη, ήταν ένα ακόμη ισχυρό κίνητρο και μια επιπλέον εποικοδομητική δραστηριότητα» και όπως όλα δείχνουν, αποτελεί μια παράμετρο του παρελθόντος που παραμένει ζωντανή μέχρι σήμερα.
Ο δάσκαλος «έπαιζε το ρόλο του γυμναστή, του μουσικού, του εικαστικού, του θεατρολόγου, που για να ανταποκριθεί στις ειδικές αυτές υποχρεώσεις, έπρεπε να καταβάλει πρόσθετη προσπάθεια. Το σημερινό σχολείο, ευτυχώς, τον έχει απαλλάξει από τα πρόσθετα αυτά καθήκοντα, γιατί υπηρετούν οργανικά και καταλαμβάνουν θέσεις εξειδικευμένων εκπαιδευτικών, που καλύπτουν όλες οι ειδικότητες», παρατηρεί ο κ. Παντελόπουλος.
Η απασχόληση στο σχολείο και η επικοινωνία με τα παιδιά «ήταν και είναι πάντα μια συνέργεια, που χαρίζει στον εκπαιδευτικό υπέροχες στιγμές ευχάριστης απασχόλησης και χαράς δημιουργίας. Θυμάμαι, όταν για υπηρεσιακούς λόγους υπηρέτησα για τρία χρόνια, ως βοηθός επιθεωρητή, σε γραφείο, ήταν χρόνια στέρησης, μακριά από την τάξη, την δημιουργική διδασκαλία και την καθημερινή επικοινωνία με τα παιδιά, που με γέμιζαν χαρά» αναφέρει ο κ. Παντελόπουλος. Συναισθήματα χαράς και ηθικής ικανοποίησης πλημμυρίζουν τον ψυχικό κόσμο του απόμαχου εκπαιδευτικού, όταν συναντά μαθητές του, οι οποίοι αποτελούν σήμερα επίλεκτα μέλη της τοπικής κοινωνίας, ως καταξιωμένοι επιστήμονες, επιτυχημένοι επαγγελματίες και άξιοι δημιουργοί. «Στην εικόνα αυτής της ολοκληρωμένης προσωπικότητας διαισθάνεσαι πως κάποιες ψηφίδες, αυτής της εικόνας, έχουν τη δική σου σφραγίδα» κλείνει η αφήγηση.
ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Ο θρυλικός «άσος»
Το νήμα των αναμνήσεων ξετυλίγει ο συνταξιούχος μαθηματικός Κώστας Μαυρομμάτης, ανατρέχοντας στο σχολικό έτος 1964 – 65. «Αρχές Σεπτεμβρίου καταρτίζεται το πρόγραμμα των μαθημάτων που θα διδάσκαμε. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του συλλόγου των καθηγητών, υπό τον Σκοπελίτη Μάριο Μωραΐτη, οι μαθηματικοί Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο θρυλικό «άσος», ο Κωνσταντίνος Ματζώρος και εγώ, σκυμμένοι στο γραφείο, κάναμε την κατανομή των μαθημάτων. Εγώ, ως νεότερος πήρα τις μικρές τάξεις και οι άλλοι δύο, ως παλαιότεροι και πεπειραμένοι πήραν τις μεγαλύτερες τάξεις του νεότευκτου, πλέον τότε τριτάξιου Λυκείου. Επειδή, όμως, ήμουν νέος στην ηλικία και στη σταδιοδρομία μου δεν έπρεπε να πάρω το πρώτο τμήμα της πρώτης τάξης, που κυριαρχούσαν τα κορίτσια, που είχαν έρθει από το Γυμνάσιο Θηλέων, για πρώτη φορά. Ηταν παράξενο για την εποχή εκείνη να φιλοξενούνται κορίτσια σε γυμνάσιο αρρένων. Ετσι ανέλαβα το δεύτερο τμήμα που περιλάμβανε μόνο αγόρια» αφηγείται.
Ελλείψει αίθουσας, «επιστρατεύτηκε» ο διάδρομος του ισογείου, όπου τοποθετήθηκε μια μακρά σειρά από θρανία κολλημένα στον τοίχο, καρφώθηκε και ένας πίνακας στο χώρισμα των δύο τμημάτων του διαδρόμου, τοποθετήθηκε και ένα τραπέζι στην έδρα και η αίθουσα ήταν έτοιμη.
«Εκεί πέρασα με τους μαθητές μου ολόκληρη εκείνη τη χρονιά, αλλά και τις επόμενες, χωρίς να λείπουν τα παράδοξα και τα απρόοπτα: Οι τελευταίοι μαθητές δεν με άκουγαν και έπρεπε να φωνάζω και να πηγαίνω συχνά στο μέσο του διαδρόμου. Κάποιοι, που είχαν το θρανίο τους στην πόρτα, άνοιξαν μια τρυπίτσα και συνομιλούσαν με τους μαθητές ή τις μαθήτριες του διπλανού τμήματος. Οταν έβρεχε από τα παράθυρα έμπαιναν νερά μέσα στο διάδρομο. Οι τελευταίοι μαθητές δεν μπορούσαν να ιδούν τα γραφόμενα στον πίνακα, διότι ήταν πολύ μακριά» αναφέρει ο κ. Μαυρομάτης.
Παρά ταύτα «μετά από τρία χρόνια, οι μαθητές αυτοί πήραν το απολυτήριό τους, σπούδασαν, έγιναν καθηγητές – συνάδελφοί μου, έγιναν επαγγελματίες, δικηγόροι και γιατροί ακόμη, που όταν τους επισκέπτομαι, με προσέχουν ιδιαίτερα και θυμούμαστε τα παλιά» θυμάται με συγκίνηση ο συνταξιούχος μαθηματικός.
Στα Κανάλια
Τη σχολική χρονιά 1975 – 76, μόλις επέστρεψε από την διετή του μετεκπαίδευση στην Αθήνα, «ο επιθεωρητής Μαγνησίας Σπυρίδων Παστός, θεώρησε σκόπιμο να με στείλει διευθυντή στα Κανάλια. Μη μπορώντας να αρνηθώ, πήγα και χτύπησα το «Πρώτο κουδούνι» για τη συγκέντρωση των μαθητών. Είδα εκεί πολλά συμπαθητικά χωριατόπαιδα, που προσήλθαν από τα Κανάλια και από τα άλλα γύρω χωριά, με λαχτάρα για να μορφωθούν και θυμήθηκα τα δικά μου γυμνασιακά χρόνια, που καταγόμενος από τα ομώνυμα Κανάλια της Καρδίτσας, φοιτούσα στο Γυμνάσιο Φαναρίου» θυμάται ο Κώστας Μαυρομμάτης.
Το σχολείο βρίσκονταν μακριά κι έτσι απαιτούνταν βάδισμα μισής και πλέον ώρας σε καθημερινή βάση, «για να φθάσουμε στο σχολείο και να μάθουμε τα λιγοστά εκείνα γράμματα, της 10ετίας του 1950, με τις ελλείψεις των καθηγητών και να αποκατασταθούμε αργότερα στην ελληνική κοινωνία» συνεχίζεται η αφήγηση.
Κλείνοντας, ο κ. Μαυρομάτης επισημαίνει ότι το Γυμνάσιο Καναλίων ήταν αρκετά χρόνια ιδιωτικό, και το κρατούσε με νύχια και με δόντια ο αείμνηστος θεολόγος Αθανάσιος Γκαβαρδίνας. «Και από το Γυμνάσιο αυτό, πάντως, πέρασαν πολλοί μαθητές που προόδευσαν στη ζωή τους και αναδείχθηκαν θαυμάσιοι εργάτες της κοινωνίας μας και του τόπου μας» σημειώνει.
ΕΓΡΑΨΕ ΙΣΤΟΡΙΑ
Το Γυμνάσιο Θηλέων
Επί έξι δεκαετίες, από το 1921 μέχρι το 1981, έγραψε ιστορία, που παραμένει ανεξίτηλη μέχρι σήμερα. Το περίφημο Γυμνάσιο Θηλέων Βόλου, που ταυτίστηκε με την μαθητική ζωή πολλών ώριμων, σήμερα, κυριών, ήταν και παραμένει μεγάλο και ανεξάντλητο κεφάλαιο στην τοπική εκπαιδευτική ιστορία.
Με οδηγό την αφήγηση της προέδρου του Συνδέσμου αποφοίτων Γυμνασίου Θηλέων Βόλου Δήμητρας Αλαμάνου – Καραγκούνη, ζωντανεύουν στιγμές αλήστου μνήμης στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ.
Αφετηρία της περιήγησης στο παρελθόν, ο κτύπος του κουδουνιού για διάλειμμα, με το προαύλιο του σχολείου να γεμίζει χαρούμενες κοριτσίστικες φωνές και μπλε ποδιές με τον άσπρο γιακά και το κεντημένο σήμα του σχολείου Α ή Β Γυμνάσιο Θηλέων.
«Μια βόλτα από το κυλικείο για τις τυρόπιτες του αγαπημένου μας κυρ-Γιώργη και μετά κάθε παρέα στο πηγαδάκι της. Δεν υπάρχει πολύς χρόνος για χάσιμο, ίσα που προλαβαίνουμε να σχολιάσουμε τα δρώμενα στην τάξη, ποια σηκώθηκε στον πίνακα, ποιες προσπάθησαν να βοηθήσουν την κρεμασμένη και γιατί το σκονάκι δεν έφθασε στον προορισμό του. Να πούμε τα νέα του Σαββατοκύριακου από τη βόλτα στην παραλία, από το σινεμά ή από το κρυφό ραντεβουδάκι, αλλά και για τις χορευτικές ικανότητες στην πίστα της ντίσκο» αφηγείται η Δήμητρα Αλαμάνου – Καραγκούνη.
Μέσα από τα προστατευτικά κάγκελα ήταν το «Θηλέων», έξω από τα κάγκελα το «Αρρένων». Τι έχουν ακούσει και τι έχουν δει κι αυτά τα σίδερα. Σημειώματα, δώρα, ερωτικές επιστολές, εξομολογήσεις. Τα χρόνια της εφηβείας και του αθώου φλερτ.
Μουσικά νιάτα
Μαθήματα, προπόνηση, πρόβες με τη χορωδία του σχολείου, μέλος στα «Μουσικά Νιάτα » με τον καθηγητή μουσικής Μανώλη Γεράση, η μαθητική ζωή της Δήμητρας Αλαμάνου – Καραγκούνη άφησε γλυκιά ανάμνηση μετά την αποφοίτηση. Ηταν, άλλωστε, ιδιαίτερα τιμητικό για μια μαθήτρια να συμμετέχει στην χορωδία του σχολείου.
Εκδηλώσεις και συναυλίες σχεδόν πάντα τις Κυριακές στον κινηματογράφο ΑΤΤΙΚ. Δημιουργικές δραστηριότητες και μαζί αστεία, φάρσες, γέλια, κλάματα, τιμωρίες και αποβολές, αγωνία για το μάθημα και τους διαγωνισμούς. Ατέλειωτες ώρες μαθημάτων ανυπομονησία. Τελευταία ώρα μαθήματος, τελευταίο κουδούνι και επιτέλους ελεύθερες. «Αύριο μας υποσχέθηκε ο διευθυντής μας ότι θα πάμε εκδρομή. Βέβαια πρέπει πρώτα να γίνει η συνεννόηση μεταξύ διευθυντών, γιατί αν το Θηλέων πάει στην Αλλη Μεριά, το Αρρένων πρέπει να πάει στον Αναυρο. Αντίθετα δηλαδή. Ημερήσιες εκδρομές, επισκέψεις σε μουσεία, παρελάσεις και γυμναστικές επιδείξεις, ήταν στο πρόγραμμα του σχολείου. Επίσης δεν έλειπαν ομιλίες, θεατρικές παραστάσεις και εκθέσεις ζωγραφικής των μαθητριών όλων των τάξεων του σχολείου» αφηγείται η πρόεδρος των αποφοίτων του Γυμνασίου Θηλέων Βόλου, αποθησαυρίζοντας στιγμιότυπα της σχολικής ζωής.
Όταν έφτασε η μέρα της αποφοίτησης, οι παλιές συμμαθήτριες, που μοιράστηκαν έξι ολόκληρα χρόνια το ίδιο σχολείο και τις ίδιες τάξεις, τράβηξαν το δρόμο τους. Άλλες παντρεύτηκαν και δημιούργησαν σε νεαρή ηλικία οικογένεια, άλλες σπούδασαν, ακολούθησαν το δρόμο της επαγγελματικής καταξίωσης, έχοντας πάντα φυλαγμένη στην ψυχή τους, την μπλε ποδιά, που μπορεί να προκαλούσε δυσφορία, ειδικά όταν επικρατούσε ζέστη, αλλά έγινε συνώνυμη μιας άλλης εποχής.
Αρχείο γεμάτο αναμνήσεις
Πολύτιμες αναμνήσεις του παρελθόντος αποτυπώθηκαν με λόγο και εικόνα στο περίφημο ιστορικό αρχείο που συνέλλεξε και περιέσωσε ως παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, ο Σύνδεσμος αποφοίτων Γυμνασίου Θηλέων Βόλου.
Μια παρέα αποφοίτων αποφάσισε να ιδρύσει τον Σύνδεσμο Αποφοίτων Γυμνασίου Θηλέων Βόλου, με σκοπό τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των μελών, την διαφύλαξη του ιστορικού αρχείου του σχολείου και την βοήθεια των μελών. Ιδρύεται το 1991 με πρόεδρο την Καίτη Ψιώτα.
Το 1999 με πρόεδρο την Χριστίνα Μοράρου και με την επιμέλεια του μαθηματικού – πρώην λυκειάρχη Κώστα Μαυρομμάτη και της φιλολόγου –τέως γυμνασιάρχη Αλίκη Μούτου, εκδίδεται το «Λεύκωμα του Γυμνασίου Θηλέων Βόλου-Μια εξηκονταετία 1921-1981». Ηταν αφιερωμένο «στην μνήμη και νοσταλγική ανάμνηση όλων εκείνων, οι οποίοι δίδαξαν, μόρφωσαν, τόνωσαν και αγάπησαν τις μαθήτριες των έξι δεκαετιών λειτουργίας του Γυμνασίου Θηλέων Βόλου» αναφέρει η πρόεδρος.
Στη θέση της προέδρου «βρίσκομαι από το 2000 και με το διοικητικό συμβούλιο το οποίο απαρτίζεται από εννέα μέλη, προσπαθούμε να είμαστε αντάξιες των θέσεών μας» αναφέρει η Δήμητρα Αλαμάνου – Καραγκούνη.
Με πολύ μεράκι και την συνδρομή παλιών αποφοίτων, συγκεντρώθηκε σπάνιο αρχειακό υλικό και «με την βοήθεια των μελών δημιουργήσαμε το Ιστορικό Αρχείο του Γυμνασίου –Λυκείου Θηλέων Βόλου. Περιλαμβάνει 248 φωτογραφίες, σχολικές ποδιές, σάκες, λευκώματα, εργασίες οικοκυρικών και πλήθος άλλων αντικειμένων. Δεν υπάρχουν χορηγοί στην όλη προσπάθεια, η δουλειά είναι εθελοντική και συντηρείται μόνο με την βοήθεια των μελών. Ολο αυτό το υλικό είναι μνήμη, νοσταλγία, ανάμνηση. Είναι ιστορία 60 χρόνων σχολείου Θηλέων. Είναι κληρονομιά για τις επόμενες γενιές» σημειώνει εμφανώς συγκινημένη η πρόεδρος.
