Του Κώστα Πώποτα*
Καμιά φορά οι συμπτώσεις σου υπαγορεύουν τι θα γράψεις. Ετσι λοιπόν, την ίδια ώρα που ο «Τ» της Δευτέρας κυκλοφορούσε την περασμένη εβδομάδα με το άρθρο μου για την λαϊκή ποσοτική χαλάρωση, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Αμπε το έθεσε σε πραγματική προοπτική. Στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό της Ιαπωνίας ο οποίος εγκρίθηκε την επομένη, άφησε να εννοηθεί ότι εξέταζε το ενδεχόμενο μα διανεμηθούν 5 τρις γιέν (περίπου 40 δις ευρώ) για να τονωθεί η κατανάλωση, χρήματα τα οποία θα πήγαιναν στα χαμηλότερα εισοδήματα συνταξιούχων και προσωρινώς απασχολουμένων με μορφή διατακτικών (κάτι από Βαρουφάκη θυμίζει αυτό).
Μένει τώρα να δούμε, αν και πότε θα γίνει, πόσο αποτελεσματικό θα αποδειχτεί. Διότι η αλήθεια είναι ότι τα «Αμπενόμικς», τα οικονομικά μέτρα του Αμπε που ακόμη και εγώ χαιρέτισα στην αρχή, δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα. Όσο για την μείωση της φορολογίας που υπήρχε ως αναφορά στο προηγούμενο άρθρο βάσει των προτάσεων του κ. Καζάκη, μάλλον δεν είναι στα σχέδια του Ιάπωνα πρωθυπουργού. Αντιθέτως με νύχια και δόντια έχει κρατήσει την φορολογία στο 8% όπως αυξήθηκε το 2014 από 5% προηγουμένως, με προοπτική να γίνει 10% το 2017 διότι το δημόσιο χρέος τρέχει ασυγκράτητο και έχει φτάσει το ιλιγγιώδες ποσό των 8 τρις ευρώ – ενώ οι μισθοί μειώθηκαν κατά 3,8%.
Παρένθεση: μόνο η Γερμανία βρε παιδάκι μου καταφέρνει μέσα στο αρνητικό κλίμα παγκόσμια να μειώσει το χρέος της κατά 24 εκατομμύρια – παρόλα ταύτα παραμένει στα 2 τρις ευρώ!
Πόσο λοιπόν μπορεί το μέτρο του «από ελικοπτέρου χρήματος» θα σώσει τον κόσμο; Παραμένω σκεπτικός για το πόσο η τόνωση της κατανάλωσης δεν θα αυξήσει τελικά τη συγκέντρωση κεφαλαίων στους πόλους που έχουν πρόσφατα αναπτυχθεί – μεταξύ αυτών την Γερμανία και την Κίνα φυσικά.
Εκείνο που είναι σίγουρο είναι ότι το μέτρο δεν είναι τελικά και τόσο πρωτότυπο. Άντε να ξεχάσουμε ότι στην Ελλάδα το είδαμε το έργο – και το μηδενικό όφελος που απέφερε για την οικονομία – είτε με το «έκτακτο βοήθημα από το πλεόνασμα», το πεντακοσαρικάκι του 2014 που ούτε πολιτικά απέδωσε, ή ακόμη το «Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΚΑΣ)» που από το 1996 δεν λέει να βελτιώσει την κατάσταση των συνταξιούχων, ή ακόμη-ακόμη.με τις κατά καιρούς αποσύρσεις αυτοκινήτων (πάλι θα τρίβει τα χέρια της η αυτοκινητοπαραγωγός Γερμανία).
Και δεν είναι πρωτότυπο το μέτρο διότι οι παλιοί, παραδοσιακοί οικονομολόγοι θα αναγνωρίσουν σίγουρα την προέλευση της ιδέας στον αγγλικό νόμο Σπηνχαμλαντ (Speenhamland) του (!!!) 1795, ένα περίεργο νομολογιακό δημιούργημα πάνω στον προϋπάρχοντα Ελισσαβετιανό νόμο κατά της πενίας, που υποχρέωνε τις ενοριακές εκκλησιαστικές αρχές να συμπληρώνουν το μισθό των εργαζομένων (σε ένα κλίμα αρχών βιομηχανικής επανάστασης και αστυφιλίας) όταν το εισόδημα των τελευταίων έπεφτε κάτω από ένα επίπεδο. Είμαι σίγουρος οτι καταλάβατε τι ακολούθησε: οι εργοδότες μείωσαν τους μισθούς των εργαζομένων (κάτι σαν το μπάχαλο που γίνεται τώρα με την κρίση) και άφησαν τις εκκλησίες να αναλάβουν το δυσανάλογο κόστος με αποτέλεσμα το σύστημα να καταρρεύσει. Εντωμεταξύ η αύξηση των «απολαυών» των πολιτών προκάλεσε αύξηση των τιμών με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να συμπιεσθούν σε ακόμη μεγαλύτερη φτώχεια.
Τώρα αν υπάρχουν δύσπιστοι αριστερά ή κυρίως δεξιά του πολιτικού φάσματος, να θυμίσω και τον Φρήντμαν, τον μπαμπά του όρου «χρήμα από ελικοπτέρου» ο οποίος μπορεί να φλερτάρισε με την ιδέα αλλά υπήρξε εξαιρετικά επικριτικός ιδίως στο βιβλίο του του 1992 «Money Mischief» (μπαμπεσιές του χρήματος θα το απέδιδα) όπου εξίσωνε τον πληθωρισμό με τον αλκοολισμό, διότι το εύκολο χρήμα στην αρχή προκαλεί ευθυμία αλλά οι συνέπειες υπερβολικής κατανάλωσης έρχονται αργότερα. Διότι η αύξηση της κατανάλωσης προκαλεί αύξηση τιμών (όπως στα 1800) oι εργαζόμενοι διαπιστώνουν ότι ακόμη και μετά την ψευδοαύξηση των εισοδημάτων τους η αγοραστική τους δύναμη μειώνεται και τέλος μεταπίπτουμε σε κατάσταση στασιμοπληθωρισμού (όπου μετά την Ιαπωνία κατευθύνεται και η Κίνα).
Σε τέτοιο κλίμα τι απαντήσεις να περιμένει κανείς από τους οικονομολόγους και τους πολιτικούς; Ακούμε ανάπτυξη και δεν ξέρουμε τι εννοούν, τσακώνονται αν οι νέες τεχνολογίες θα φέρουν ανάπτυξη – το σίγουρο είναι ότι αυξάνουν τα αποθεματικά της Google και της Apple, αλλά αν πρέπει να δώσω μια συμβουλή είναι να περάσουμε στην οικονομία της ολιγάρκειας (καμιά σχέση με το λιτό βίο του Βαρουφάκη).
*θέσεις προσωπικές που δεν εκφράζουν το όργανο όπου ο γράφων υπηρετεί
