Συνέντευξη στη ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Απειλή για την ψυχική υγεία η περίοδος της πανδημίας, με τις συνέπειες του φόβου και του άγχους να είναι ορατές σε όλες τις ηλικίες, όπως υπογραμμίζει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ η Βολιώτισσα ψυχολόγος Μαρίζα Χατζησταματίου. Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας η γνωστή επιστήμων αναφέρει ότι ένας στους δύο νέους (ηλικίας 18 – 29 ετών) υποφέρει από κατάθλιψη και άγχος, ενώ παρατηρεί ότι «επικρατεί ο φόβος της μόλυνσης από τον ιό».
Η πανδημία προκάλεσε μέτρια συμπτώματα φόβου, αϋπνίας, άγχους και κατάθλιψης, όπως επισημαίνει η ίδια, ενώ προσθέτει ότι «είναι σημαντική η συνδρομή της επιστήμης της ψυχολογίας στη διαχείριση των στρεσογόνων καταστάσεων και σκέψεων». Αναφερόμενη, τέλος, στην επόμενη μέρα, καθιστά σαφές ότι «πάντα υπάρχει ελπίδα, αρκεί να μην απογοητευόμαστε και να διατηρούμε την ψυχραιμία μας».
«Καμπανάκι» για την ψυχική υγεία η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα;
Σήμερα 10 Οκτωβρίου εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη για τα ψυχικά νοσήματα. Ιδιαίτεραμ την περίοδο που διανύουμε, με τον κορονοϊό να μας απειλεί, βλέπουμε τις συνέπειες της πανδημίας στην ψυχική ευημερία των ανθρώπων. Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας βρίσκει τις υπηρεσίες για τους ψυχικά ασθενείς να έχουν διαταραχθεί λόγω της πανδημίας COVID-19, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο οποίος καλεί σε ευαισθητοποίηση και δράση για μεγαλύτερη επένδυση στην ψυχική υγεία.
Οδεύουμε σε πανδημία ψυχικής υγείας; Εφιαλτικό σενάριο ή πραγματικότητα, που θα κληθεί να αντιμετωπίσει μεγάλο τμήμα του πληθυσμού στο μέλλον, στη μετά COVID – 19 εποχή;
Η πανδημία επηρέασε την ψυχική υγεία μικρών και μεγάλων. Μάλιστα, σε έρευνα της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για τον COVID-19 και τους νέους διαπιστώθηκε ότι λόγω της πανδημίας, ένας στους δύο νέους (ηλικίας 18 – 29 ετών) υποφέρει από κατάθλιψη και άγχος και ένας στους έξι πιθανώς θα επηρεαστεί το επόμενο χρονικό διάστημα από αυτήν. Ειδικά για τον τομέα των εργαζομένων στον τομέα της υγείας, η μελέτη εντόπισε μεγάλο άγχος και κατάθλιψη σε ποσοστό 20%.
Η ιστορία των πανδημιών δείχνει πως υπάρχει η ιατρική λήξη τους, αλλά και το κοινωνικό τέλος τους, χωρίς αυτά τα δύο να συμπίπτουν απαραιτήτως. Επομένως, κάποτε θα εξαφανιστεί ο ιός, ωστόσο για αρκετό χρονικό διάστημα πιθανώς να παραμένουν στη συνείδηση του κόσμου ο φόβος και το άγχος.
Σε ποιο βαθμό αποτυπώνονται οι συνέπειες της υγειονομικής κρίσης στην ψυχολογία του κόσμου; Ποια είναι τα ζητήματα, που απασχολούν τον τοπικό πληθυσμό;
Ο κόσμος είναι ιδιαίτερα αγχωμένος και προβληματισμένος λόγω της πανδημίας. Επικρατεί ο φόβος της μόλυνσης από τον ιό. Μάλιστα, ενόψει των χειμερινών μηνών επικρατεί η ανασφάλεια να βρεθεί κάποιος σε κλειστό χώρο με άλλα άτομα.
Εχουν διαταραχθεί οι κοινωνικές συνθήκες, οι οικογενειακές σχέσεις, η συναναστροφή με τον περίγυρο;
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας που ζούμε την τελευταία περίοδο η ψυχική μας υγεία έχει επηρεαστεί σημαντικά, καθώς έχουν διαταραχθεί οι κοινωνικές συνθήκες, δεν μπορούσαμε να βρεθούμε με φίλους και άτομα από την ευρύτερη οικογένειά μας για μεγάλο χρονικό διάστημα υπό τον φόβο του κορονοϊού.
Παράλληλα, αντιμετωπίζουμε συχνά δυσκολίες στις οικογενειακές σχέσεις, καθώς μπορεί να υπάρχουν εντάσεις, που εκτονώνονται στην οικογένεια, συνέβαινε σε πολλά σπίτια κατά τη διάρκεια της καραντίνας, που όλα τα μέλη της οικογένειας εγκλωβίστηκαν στον ίδιο χώρο. Τα παιδιά βιώνουν τις δικές τους δυσκολίες και τα δικά τους άγχη, ενώ οι γονείς βιώνουν διαφορετικού τύπου πιέσεις και άγχη, τα οποία έχουν ως αποτέλεσμα τις συγκρούσεις αυτή τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε.
Βαθύ το αποτύπωμα της απώλειας αγαπημένων προσώπων στη διάρκεια της πανδημίας, της απώλειας εργασίας και δεκάδων ακόμη συνεπακόλουθων προβλημάτων. Είναι απαραίτητη η συνδρομή των ειδικών για την αντιμετώπισή τους;
Την περίοδο της πανδημίας και δεδομένων των ψυχοφθόρων συνεπακόλουθών της είναι σημαντική η συνδρομή της επιστήμης της ψυχολογίας στη διαχείριση των στρεσογόνων καταστάσεων και σκέψεων. Η πανδημία προκάλεσε μέτρια συμπτώματα φόβου, αϋπνίας, άγχους και κατάθλιψης, ενώ επέφερε σημαντικές αλλαγές στις καθημερινές συνήθειες, όπως μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ, αύξηση της κατανάλωσης φαγητού, αλλά και του χρόνου βάδισης. Οι ειδικοί μπορούν να υποστηρίξουν τον κόσμο στη διαχείριση αυτών των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων, άλλωστε οι επισκέψεις των ανθρώπων στον ψυχολόγο κατά τη διάρκεια της καραντίνας ήταν πολύ συχνές.
Πολύς λόγος γίνεται, παράλληλα, για το μετατραυματικό στρες ατόμων, που έχουν νοσήσει. Σε ποιο βαθμό επηρεάζεται η ψυχολογία στη συγκεκριμένη περίπτωση;
Η διαταραχή μετατραυματικού στρες μπορεί να εμφανιστεί μετά από μία τραυματική εμπειρία και έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν και σε άλλες πανδημίες από συγγενικούς κορονοϊούς.
Σχεδόν ένας στους τρεις ασθενείς, που επιβιώνουν από βαριά νόσο Covid-19, εμφανίζει ακόμη, μετά από μήνες, διαταραχή μετατραυματικού στρες, σύμφωνα με νέα έρευνα γιατρών στην Ιταλία, μεταξύ των οποίων Ελληνας της διασποράς.
Οι ερευνητές, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό περιοδικό Ψυχιατρικής «JAMAPsychiatry», μελέτησαν τις περιπτώσεις 381 ασθενών με μέση ηλικία 55 ετών, εκ των οποίων περίπου το 80% είχε νοσηλευθεί σε νοσοκομείο της Ρώμης με μέση διάρκεια νοσηλείας 18 ημέρες.
Διαπιστώθηκε ότι τέσσερις μήνες μετά την ανάρρωση από τη λοίμωξη, το 30% εμφάνιζε μετατραυματικό στρες, το 17% κατάθλιψη και το 7% γενικευμένη αγχώδη διαταραχή. Τα άτομα με διαταραχή μετατραυματικού στρες είναι συχνότερα γυναίκες, είχαν συχνότερα ιστορικό ψυχιατρικών διαταραχών, είχαν ντελίριο όταν είχαν νοσηλευθεί και υπέφεραν από παρατεταμένα συμπτώματα.
Ποιες ηλικίες είναι πιο ευάλωτες στο ψυχολογικό στρες, οι ενήλικες, οι υπερήλικες ή τα παιδιά;
Οι ηλικιωμένοι φαίνεται ότι είναι πιο ανθεκτικοί απέναντι στις ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδημίας του COVID-19 συγκριτικά με τις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες. Σχεδόν 1½ χρόνο μετά την παγκόσμια εξάπλωση του κορονοϊού και αντίθετα με αυτό που θα περιμέναμε, αρκετές έρευνες δείχνουν ότι η ψυχική υγεία των ηλικιωμένων έχει επηρεαστεί λιγότερο σε σχέση με νεαρότερες ηλικιακές ομάδες.
Οι ενήλικες την περίοδο της καραντίνας επηρεάστηκαν αρνητικά, καθώς πολλοί δεν εργάζονταν, παρέμειναν στο σπίτι για μεγάλο χρονικό διάστημα, κάτι που δεν είχαν συνηθίσει. Φυσικά οδήγησε σε έξαρση στρες και ψυχοσωματικών συμπτωμάτων, που δεν ήταν εύκολο να ελεγχθεί χωρίς υποστήριξη και κατάλληλες συνθήκες.
Στο σπίτι εγκλωβίστηκαν και οι έφηβοι. Αρκετοί, που επρόκειτο να δώσουν πανελλαδικές εξετάσεις, ανέφεραν ότι τους άγχωνε σοβαρά το ότι δεν γνώριζαν την ακριβή ημερομηνία διενέργειας των πανελλαδικών και ένιωθαν ότι πιέζονταν περισσότερο από τους καθηγητές τους σε σχέση με την οικογένειά τους.
Τα παιδιά, που υπέφεραν περισσότερο από την κατάσταση, ανεξάρτητα από την ηλικία τους, είναι εκείνα, που ήδη είχαν να αντιμετωπίσουν προβλήματα. Παιδιά με χρόνιες ασθένειες ή όσα ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, αλλά και όσα έχουν αναπτυξιακές ιδιαιτερότητες. Στις περιπτώσεις αυτές η αλλαγή της ρουτίνας έφερε μεγαλύτερα προβλήματα από τον ιό.
Ποιοι είναι οι «χρυσοί» κανόνες για την αντιμετώπιση των καθημερινών δυσκολιών, ιδιαίτερα την περίοδο που διανύουμε, χωρίς να επιβαρύνεται η ψυχολογία μας;
Εχει διαπιστωθεί ότι μερικές δραστηριότητες, που μπορεί να δημιουργούν θετικά συναισθήματα, ενώ παράλληλα ρυθμίζουν αποτελεσματικά το στρες και την κατάθλιψη και προάγουν την ψυχική και τη σωματική υγεία είναι οι εξής:
- Μιλήστε για τα συναισθήματά σας με ανθρώπους που αγαπάτε και εμπιστεύεστε.
- Προσπαθήστε να ακολουθείτε κοινωνικές δραστηριότητες, ακόμη και αν δεν έχετε αρκετή όρεξη για αυτό. Οταν είστε σε κατάθλιψη, αισθάνεστε πιο άνετα να μένετε μόνοι, αλλά να είστε μαζί με άλλους ανθρώπους θα σας κάνει να νιώσετε λιγότερο καταθλιπτικοί.
- Δραστηριοποιηθείτε. Οι μελέτες δείχνουν ότι η τακτική άσκηση μπορεί να είναι τόσο αποτελεσματική, όσο και τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα σε αύξηση των επιπέδων ενέργειας και τη μείωση του αισθήματος κόπωσης. Μια απόσταση 30 λεπτών με τα πόδια κάθε μέρα θα σας δίνει την ενέργεια που χρειάζεστε. Μπορείτε να αρχίσετε γυμναστήριο ή κάποιο χόμπι, που να απαιτεί άσκηση.
- Κοιμηθείτε τουλάχιστον 8 ώρες. Φτιάξτε ένα καλύτερο πρόγραμμα ύπνου με την εφαρμογή υγιεινών συνηθειών ύπνου.
- Να εκθέτετε τον εαυτό σας στον ήλιο κάθε μέρα. Το φως του ήλιου μπορεί να βοηθήσει στη διάθεσή σας. Στόχος σας να είναι τουλάχιστον 15 λεπτά υπό το φως του ήλιου κάθε ημέρα.
- Πρακτικές τεχνικές χαλάρωσης. Καθημερινή πρακτική χαλάρωσης μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, στη μείωση του στρες και να ενισχύσει τα συναισθήματα της χαράς και της ευημερίας. Δοκιμάστε γιόγκα, βαθιές αναπνοές ή μυϊκή χαλάρωση.
Υπάρχει παράθυρο ελπίδας για την επόμενη μέρα, χαραμάδα αισιοδοξίας για όσα θα ακολουθήσουν;
Πάντα υπάρχει ελπίδα… Χρειάζεται να σκεφτόμαστε θετικά, να μην απογοητευόμαστε και να προσπαθούμε να διατηρούμε την ψυχραιμία μας, ώστε να βρίσκουμε λύσεις στα προβλήματα γύρω μας.
