Οι καταστροφικές πυρκαγιές των προηγούμενων χρόνων ανά την επικράτεια άφησαν εκατοντάδες στρέμματα καμένης γης, αλλά και καταστροφές κατοικιών, φυτικού και ζωικού κεφαλαίου. Οπως φαίνεται όμως τα παθήματα δεν έγιναν μαθήματα διαχρονικά. Παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις, ο αντιπυρικός σχεδιασμός στηρίζεται ακόμη σε πήλινα πόδια.
Ρεπορτάζ: ΒΑΣΩ ΚΥΡΙΑΖΗ
Οι ανάγκες πυροπροστασίας είναι ιδιαίτερα σημαντικές, όπως έχει αποδειχθεί ιδίως τα τελευταία χρόνια με τις καταστροφικές πυρκαγιές να διαδέχονται η μία την άλλη, όμως τα κονδύλια που δίνονται διαχρονικά από την Πολιτεία στους δήμους, αλλά και στις δασικές υπηρεσίες για πρόληψη και αντιμετώπιση των πυρκαγιών δεν φτάνουν ούτε για «ζήτω»…
Την ίδια ώρα οι συσκέψεις ειδικά για την πρόληψη εξαντλούνται σε γενικόλογες επισημάνσεις και ευχολόγια του τύπου «μακάρι να έχουμε ένα ήσυχο καλοκαίρι και να μη μας βρει το κακό».
Το ερώτημα λοιπόν είναι τι έκαναν και τι κάνουν οι αρμόδιοι φορείς και η πολιτεία, ειδικά μετά τα νέα δεδομένα που έχει διαμορφώσει τα τελευταία χρόνια η κλιματική αλλαγή, ώστε να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος για «καμένη γη» στο τέλος καλοκαιριού.
Στον απόηχο της προχθεσινής πρώτης σύσκεψης του Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας σε επίπεδο νομού, ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ αναζήτησε στοιχεία, ανά δήμο, προκειμένου να καταγράψει πώς διαμορφώνεται η κατάσταση στο μέτωπο της πρόληψης.
Συμπερασματικά, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία που τέθηκαν υπόψη μας, αυτό που γίνεται σαφές είναι ότι τα κονδύλια που διατίθενται κάθε χρόνο στους ΟΤΑ, αλλά και στις δασικές υπηρεσίες, για αντιπυρική προστασία (διάνοιξη δρόμων, δημιουργία ζωνών πυρασφάλειας, απομάκρυνση καύσιμης ύλης κ.λπ.) είναι ελάχιστα συγκριτικά με τις ανάγκες που υπάρχουν για τη δημιουργία υποδομών αντιπυρικής θωράκισης.
Για παράδειγμα από το 2018, που στη διακυβέρνηση της χώρας ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ και ως υπουργός Εσωτερικών ο Πάνος Σκουρλέτης διέθεσε στη Μαγνησία το κονδύλι των 501.200 ευρώ, ελάχιστα έχουν αλλάξει μέχρι σήμερα, που αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών είναι ο Στέλιος Πέτσας. Ο σημερινός αναπληρωτής υπουργός, τέλη Μαρτίου, υπέγραψε την κατανομή συνολικού ποσού ύψους 16,91 εκατ. ευρώ από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (Κ.Α.Π.) στους δήμους της χώρας για κάλυψη δράσεων πυροπροστασίας, με τα ποσά όμως που κατανεμήθηκαν στη Μαγνησία να παραμένουν «καθηλωμένα».
Αποτέλεσμα τα σχέδια της πολιτικής προστασίας, τα οποία οριστικοποιούνται σε συνεργασία με την Περιφέρεια, να μη συνιστούν παρά μόνο «σταγόνα» στον ωκεανό για την πρόληψη και την προστασία του περιβάλλοντος από την εκδήλωση πυρκαγιών.
Στο ερώτημα που έθεσε ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ σε δημάρχους του νομού, ποια είναι τα κριτήρια που διαμορφώνουν το ύψος των κονδυλίων που κατανέμονται ανά ΟΤΑ, ουδείς ήταν σε θέση να απαντήσει.
Το ΥΠΕΣ στην επίσημη ανακοίνωση έγκρισης του ποσού αναφέρει ότι «η κατανομή πραγματοποιείται βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων που συνδέονται με τον κίνδυνο πυρκαγιών, το ποσοστό δασοκάλυψης, δημογραφικά στοιχεία, καθώς και με περιοχές που εντάσσονται στο δίκτυο Natura 2000».
Υποστηρίζει ακόμη πως τα κονδύλια εγκρίθηκαν νωρίτερα από άλλες χρονιές και ότι με αυτά οι δήμοι πρέπει «να προβούν σε δράσεις που αφορούν, μεταξύ άλλων, σε εκτέλεση έργων, εργασιών και προγραμμάτων προληπτικού καθαρισμού, σε περιοχές ιδιαίτερης προστασίας, συντήρηση και βελτίωση του δασικού οδικού δικτύου, σε συνεργασία με τις κατά τόπους δασικές υπηρεσίες, υλοποίηση προληπτικών μέτρων, ενίσχυση εθελοντικών δράσεων και να καλύψουν λειτουργικά έξοδα – κάλυψη δαπανών μίσθωσης οχημάτων / μηχανημάτων έργου».
Κατά πόσο είναι εφικτό ή όχι το καταμαρτυρούν οι επισημάνσεις αιρετών, αλλά και υπηρεσιακών παραγόντων, που μίλησαν στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ με οικονομικά στοιχεία.
«Κάνουμε τον σταυρό μας»
Για τις προαναφερθείσες δράσεις αντιπυρικής προστασίας το 2022, ενδεικτικά ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ κατέγραψε ότι ο δήμος Αλοννήσου δικαιούται το κονδύλι των 27.500 ευρώ, στον δήμο Αλμυρού το κονδύλι ανέρχεται περίπου λίγο πιο πάνω από τις 60.000 ευρώ, ο δήμος Ζαγοράς Μουρεσίου λαμβάνει 36.000 ευρώ, η Σκόπελος 42.000 ευρώ, ο δήμος Ρήγα Φεραίου περίπου 50.000 ευρώ.
«Τα κονδύλια για την αντιπυρική προστασία παραπέμπουν σε ανέκδοτο», τονίζει ο δήμαρχος Αλοννήσου Πέτρος Βαφίνης, επισημαίνοντας τις διαχρονικές ευθύνες των κυβερνήσεων στο ζήτημα της αντιπυρικής προστασίας. «Εμείς δεν έχουμε αρμοδιότητα να σβήνουμε φωτιές, συμμετέχουμε όμως ενεργά στον τομέα της πρόληψης. Με το υποτυπώδες κονδύλι που λαμβάνει ο δήμος Αλοννήσου, τι μπορώ να κάνω;» αναρωτιέται. Η Αλόννησος είναι ένα πευκόφυτο νησί και υπάρχει κίνδυνος ανά πάσα στιγμή να βρεθεί στην «κόκκινη ζώνη». Ο κ. Βαφίνης παραδέχεται ότι από τη στιγμή που δεν υπάρχουν τα κονδύλια ο δήμος κάνει ό,τι μπορεί, με βάση τα χρήματα και το προσωπικό που διαθέτει. «Ιεραρχούμε τα πλέον επικίνδυνα σημεία και σε αυτά επικεντρώνουμε τις παρεμβάσεις μας» λέει.
Σημειώνεται ότι η Αλόννησος όπως και τα άλλα δύο νησιά του συμπλέγματος των Β. Σποράδων, η Σκιάθος και η Σκόπελος δηλαδή, για την αντιπυρική προστασία θα πρέπει να συνεργαστούν, εκτός από την Πυροσβεστική, με το δασαρχείο Σκοπέλου, στο οποίο όμως υπηρετούν ένας οδηγός και ο διευθυντής. «Τι να πρωτοκάνουν δύο άνθρωποι; Οποτε χρειαστούμε κάτι ζητάμε συνδρομή από τη Διεύθυνση Δασών στον Βόλο. Κάθε καλοκαίρι κάνουμε τον σταυρό μας να μην ξεσπάσει πυρκαγιά, γιατί καήκαμε…», συνεχίζει ο δήμαρχος Αλοννήσου.
Στη γειτονική Σκόπελο ο δήμαρχος Σταμάτης Περίσσης έλαβε επιστολή από την Πολιτική Προστασία και την Πυροσβεστική. Οι δύο υπηρεσίες κατέγραψαν περίπου 50 σημεία στο νησί στα οποία πρέπει να γίνουν παρεμβάσεις πρόληψης ενόψει της αντιπυρικής
περιόδου. «Με το ποσό των 43.000 που έλαβε ο δήμος για αντιπυρική προστασία ελάχιστα πράγματα μπορούν να γίνουν. Χρειάζεται εθνικός σχεδιασμός από μηδενική βάση», σημείωσε ο ίδιος στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ.
Στο ερώτημα γιατί οι καλλικρατικοί δήμοι δεν έχουν επιχειρήσει να εκπονήσουν μία οικονομικοτεχνική μελέτη, στην οποία θα προσδιορίζονται με στοιχεία τα κονδύλια που είναι απαραίτητα για την αντιπυρική προστασία και τη θωράκιση του δασικού πλούτου, οι δύο δήμαρχοι των αντίστοιχων νησιών των Β. Σποράδων λένε ότι δεν υπάρχει η τεχνογνωσία, ούτε το καταρτισμένο προσωπικό στους ΟΤΑ για να κάνουν. «Επρεπε να έχει γίνει από την Πολιτεία. Κάθε φορά μετά από μία τραγωδία μιλάνε όλοι για την ανάγκη εθνικού σχεδιασμού, αλλά μετά από λίγο όλα ξεχνιούνται», υπογραμμίζουν.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται επίσης ο δήμαρχος Ζαγοράς – Μουρεσίου. «Τα χρήματα που δίνονται για δαπάνες πυροπροστασίας, δημιουργίας δικτύων πυρανίχνευσης, καθαρισμού χορτολιβαδικών εκτάσεων, αγροτικών δρόμων και δημιουργίας αντιπυρικών ζωνών δεν επαρκούν. Είναι μία πληγή ανοιχτή που κρατάει χρόνια τώρα» παρατηρεί ο Πατής Κουτσάφτης. Ο δήμος Ζαγοράς – Μουρεσίου προβαίνει με εργάτες στους απαραίτητους καθαρισμούς και δίνει έμφαση στη λειτουργία πυροσβεστικού σταθμού στην περιοχή της Τσαγκαράδας. «Αυτό που καταστήσαμε σαφές και φέτος είναι ότι πρέπει για όλη την καλοκαιρινή περίοδο να είναι σε λειτουργία ο συγκεκριμένος σταθμός», ανέφερε.
Πόροι ψίχουλα… στα δασαρχεία
Πόρους – ψίχουλα λαμβάνουν και τα δασαρχεία του νομού Μαγνησίας. Κάθε χρόνο αρχές της άνοιξης αποστέλλεται στο Υπουργείο Εσωτερικών συγκεκριμένος πίνακας με τα κονδύλια που αιτούνται, τα οποία φυσικά εκταμιεύονται «ψαλιδισμένα» κατά πολύ.
Το «κούρεμα» των πόρων ξεκίνησε πριν από μία και πλέον δεκαετία, στην περίοδο των μνημονίων και συνεχίζεται. Από χρονιά σε χρονιά δεν υπάρχει καμία διαφοροποίηση, επισήμανε στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ο Πάντος Πινακάς, διευθυντής της Διεύθυνσης Δασών Μαγνησίας.
Οπως διευκρίνισε ο κ. Πινακάς, η διεύθυνση Δασών είναι υπεύθυνη για τις δημόσιες δασικές εκτάσεις, διότι υπάρχουν οι δασικές εκτάσεις που ανήκουν στους δήμους και είναι υποχρέωση των ΟΤΑ η αντιπυρική προστασία, ενώ επίσης υπάρχουν οι μοναστηριακές δασικές εκτάσεις (π.χ. Μονή Φλαμουρίου) για τις οποίες αρμόδια αρχή να υποβάλει αίτημα χρηματοδότησης είναι η άρχουσα εκκλησιαστική αρχή που είναι ιδιοκτήτρια των εκτάσεων.
Ενδεικτικά αναφέρεται πως για τη φετινή αντιπυρική περίοδο το δασαρχείο Βόλου για τη συντήρηση και την αποκατάσταση της βατότητας δρόμων, ώστε να δημιουργηθούν στη συνέχεια αντιπυρικές ζώνες, αιτήθηκε κονδύλι 25.000 ευρώ, το δασαρχείο Αλμυρού ζήτησε ποσό 20.000 ευρώ και επιπλέον 25.000 για συντήρηση υποδομών, ενώ το δασαρχείο Σκοπέλου (για όλες τις Β. Σποράδες) υπέβαλε αίτημα για να χρηματοδοτηθεί με το ποσό των 33.000 ευρώ. Οι αρμόδιοι παράγοντες εκτιμούν ότι συνολικά το ποσό που θα εγκριθεί δεν θα ξεπερνά τα 50.000 ευρώ για όλη τη Μαγνησία, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα που ίσχυαν και τα προηγούμενα χρόνια.
Πέρυσι για παράδειγμα που οι δασικές υπηρεσίες είχαν αιτηθεί ανάλογα ποσά, έλαβαν τα εξής κονδύλια: Το δασαρχείο Βόλου 10.000 ευρώ, το δασαρχείο Αλμυρού 8.500 ευρώ και το δασαρχείο Σκοπέλου 13.000 ευρώ.
Τα κονδύλια εκταμιεύονται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ή το Πράσινο Ταμείο. Εποπτεύουσα αρχή για τις δασικές υπηρεσίες είναι για την ώρα το υπουργείο Εσωτερικών, καθώς από τον ερχόμενο μήνα αναμένεται η ένταξή τους στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Το «αγκάθι» της υποστελέχωσης
Στη συνομιλία με τον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ο κ. Πινακάς θέτει επίσης το ζήτημα της υποστελέχωσης. Οπως λέει υπάρχει αγαστή συνεργασία με την Πυροσβεστική Υπηρεσία και τους άλλους συναρμόδιους φορείς, όμως οι δασικές υπηρεσίες «χωλαίνουν» στο ζήτημα του προσωπικού. Οι υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένες. Μέχρι τέλος του 2023 αναμένεται να αποχωρήσουν με συνταξιοδότηση αρκετοί υπάλληλοι, δασολόγοι και δασοφύλακες. «Αν δεν γίνουν εγκαίρως προσλήψεις, δεν έρθει «νέο αίμα» στις υπηρεσίες, θα προκύψει έντονο πρόβλημα», παρατηρεί ο διευθυντής Δασών.
Από το δασαρχείο Βόλου κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου είναι επί ποδός 15 άτομα, στον Αλμυρό επίσης 15 υπάλληλοι, για τις Β. Σποράδες είναι διαθέσιμοι μόνο δύο υπάλληλοι, ενώ από τη Διεύθυνση Δασών επιστρατεύονται άλλα 10 άτομα.
Τέλος, στο Σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών εξαιτίας δασικών πυρκαγιών «Ιόλαος» αποτυπώνονται ξεκάθαρα οι αρμοδιότητες όλων των υπηρεσιών για να αποφεύγονται οι αλληλεπικαλύψεις που τα τελευταία χρόνια έχουν «κοστίσει» στη χώρα σε περιόδους εκδήλωσης ακραίων καιρικών φαινομένων.
