ΑΛΜΥΡΟΣ

Ευρήματα 8.500 χρόνων στο φως

ευρήματα-8-500-χρόνων-στο-φως-55378

Ιδιαίτερη σημασία έχουν τα ευρήματα που έφερε στο φως πολυετές ερευνητικό πρόγραμμα στην περιοχή της Μαγούλας Ζερελίων, αποκαλύπτοντας την παλαιότερη αγροτική εγκατάσταση της Νεολιθικής περιόδου στην ευρύτερη περιοχή του Αλμυρού, η οποία ανάγεται στα μέσα της 7ης χιλιετίας π.Χ. Το ερευνητικό πρόγραμμα συνεργασίας, με φορείς υλοποίησης το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, αποκάλυψε σημαντικά ευρήματα 8.500 χρόνων, σε μια περιοχή που διαθέτει πλούσια αρχαιολογικά τεκμήρια.

Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ

Τα μυστικά του μακρινού παρελθόντος αποκαλύφθηκαν σε βάθος 7 περίπου μέτρων, αφού προηγήθηκε γεωφυσική διασκόπηση, με την αρωγή του Δήμου Αλμυρού, η οποία έδειξε τον πλούτο των αρχαιολογικών θησαυρών που υπάρχουν στο υπέδαφος.

Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας μαζί με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας έχουν πραγματοποιήσει εκτεταμένη επιφανειακή έρευνα στη συγκεκριμένη περιοχή, με σημαντικές ενδείξεις κατοίκησης και δύο συστηματικές τομές που διενήργησε η Εφορεία Αρχαιοτήτων (στο ανατολικό – νοτιοανατολικό τμήμα της Μαγούλας) και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στο δυτικό μέρος αντίστοιχα.

Η εικόνα που αντίκρισαν οι ερευνητές σε βάθος άνω των 7 μέτρων από την επιφάνεια της γης, είναι κόκκινα πηλώδη χώματα, κατάλοιπα εστιών, συγκεκριμένα διαδοχικές πυρές, που αποτελούν δείγμα ανθρώπινης δραστηριότητας.

Τα αποτελέσματα της πολύ σημαντικής έρευνας παρουσίασε στο πρόσφατο συνέδριο για το Αρχαιολογικό έργο Θεσσαλίας, η διευθύντρια της ανασκαφής των Ζερελίων, Αντίκλεια Μουνδρέα – Αγραφιώτη, αναπληρώτρια καθηγήτρια προϊστορικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, συνταξιούχος πλέον.

Η κ. Αγραφιώτη παραθέτει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ τα αποτελέσματα της πολύ σημαντικής έρευνας, πλαισιώνοντας με πλούσιο φωτογραφικό υλικό την εικόνα που αντίκρισαν οι ερευνητές σε βάθος 7 μέτρων από την επιφάνεια της Μαγούλας.

Συστηματική έρευνα

Η συστηματική έρευνα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στη Μαγούλα των Ζερελίων έχει αρχίσει από το 2005 σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας. «Αρχίσαμε με εκτεταμένη συστηματική έρευνα στην επιφάνεια και την περιφέρεια της μαγούλας, και επικεντρωθήκαμε από το 2010 και έξης, στη συστηματική ανασκαφή της θέσης. Μια μεγάλη στρωματογραφική τομή έγινε στο ΒΔ τμήμα της μαγούλας, η οποία εξελίχθηκε σε κλιμακωτή διάταξη, προκειμένου να ερευνήσουμε και τα παλαιότερα στρώματα της θέσης», αναφέρει η κ. Αγραφιώτη.

Στο ανώτερο στρώμα της τομής, κάτω από τα διαταραγμένες επιφανειακές επιχώσεις εντοπίστηκε αδιατάρακτη ακτέριστη ταφή ανδρός σε λάκκο και, χαμηλότερα, αψιδωτή κατασκευή της Μέσης εποχής του Χαλκού. Προς το δυτικό όριο της θέσης, βρέθηκε εκτεταμένος λιθοσωρός, που σχετίζεται ενδεχομένως με κατεστραμμένο περίβολο της δεύτερη χιλιετίας π.Χ.

Στη δυτική επέκταση της ανασκαφικής τομής και σε απόσταση 10 μέτρων από την τομή της εποχή του χαλκού, ανοίχτηκε δεύτερη τομή 25 τετραγωνικών μέτρων στο χαμηλό τμήμα του πρανούς, 6,5 μέτρα χαμηλότερα από την επιφάνεια της μαγούλας. Στην τομή αυτή ερευνήθηκαν διαδοχικές επιχώσεις κατοίκησης της Μέσης Νεολιθικής, με λιγοστά, ωστόσο, οικοδομικά κατάλοιπα.

Στη διάρκεια της έρευνας εντοπίστηκαν κατασκευές της Μέσης Νεολιθικής εποχής σε τρεις, τουλάχιστον, διαδοχικές οικοδομικές φάσεις. Η νεώτερη διακρίνεται από στρώμα συγκέντρωσης κατεστραμμένων πλιθιών, κονιαμάτων και καμένων πηλών, που προέρχονται από κατεστραμμένο οικοδόμημα, το οποίο δεν άφησε, όμως, ίχνη θεμελίωσης. Η άφθονη γραπτή κεραμική που βρέθηκε στο συγκεκριμένο στρώμα, δείχνει ότι πρόκειται για εγκατάσταση της Μέσης Νεολιθικής του πολιτισμού του Σέσκλου, όπως είναι γνωστή η περίοδος αυτή για τη Θεσσαλία (δεύτερο μισό της 6ης χιλιετίας π.Χ.). Χαμηλότερα, αποκαλύφθηκαν δύο τουλάχιστον παλαιότερες φάσεις της ίδιας περιόδου. Βρέθηκε επιμήκης ογκώδης κατασκευή από μεγάλες πέτρες, όπου ενσωματώθηκε και ένα παροπλισμένο λίθινο γουδί, και χαμηλότερα εντοπίστηκε μεγάλη εστία.

Νέα ανασκαφικά δεδομένα

Η παλαιότερη φάση κατοίκησης της νεολιθικής περιόδου αποκαλύφθηκε στην πορεία της έρευνας, εμπλουτίζοντας με νέα δεδομένα την αρχαιολογική γνώση.

Το 2015 και 2016 έγινε δοκιμαστική τομή μικρών διαστάσεων για τη διερεύνηση του στρώματος του ερυθρού πηλοχώματος, που είχε εντοπιστεί. Σημαντικότερο εύρημα της δοκιμαστικής αυτής τομής είναι η αποκάλυψη μιας παλαιότατης φάσης κατοίκησης των Ζερελίων, άγνωστης μέχρι τώρα από τις προηγούμενες έρευνες. Στο βόρειο τμήμα της τομής βρέθηκαν συγκεντρωμένες πολυάριθμες μικρές εστίες. Το στρώμα των σκληρών ερυθρών πηλοχωμάτων, εναλλάσσεται με στάχτες και άνθρακες από τις επάλληλες υπαίθριες εστίες, συνολικού πάχους, 1,30 μ.

Σύμφωνα με τις πρώτες χρονολογήσεις που έγιναν με τη μέθοδο του άνθρακα 14, διαπιστώθηκε ότι η πρώτη εγκατάσταση στα Ζερέλια έγινε περί τα μέσα της 7ης χιλιετίας π.Χ. (8.500 χρόνια πριν από σήμερα).

«Η χρονολόγηση αυτή, εξηγεί η κ. Αγραφιώτη, αντιστοιχεί στις πρώιμες νεολιθικές εγκαταστάσεις των πρώτων νεολιθικών γεωργών στη Θεσσαλία και γενικότερα στον χώρο του Αιγαίου». Η πρώιμη αυτή φάση της Αρχαιότερης Νεολιθικής δεν ήταν μέχρι τώρα γνωστή από την περιοχή του Αλμυρού, ενώ υπάρχουν ενδείξεις από επιφανειακά ευρήματα, για την ύπαρξη οικισμών της επόμενης πιο εξελιγμένης φάσης της αρχαιότερης νεολιθικής. Ανάλογες πρώιμες εγκαταστάσεις των πρώτων γεωργών, είναι γνωστές από το Σέσκλο, την Αργισσα στον Πηνειό, -και δύο θέσεις είναι ψηλές μαγούλες με μακροχρόνια προϊστορική κατοίκηση όπως και τα Ζερέλια- ,το Αχίλλειο Φαρσάλων, ενώ πρόσφατα αναγνωρίστηκε και σε εκτεταμένες θέσεις της δυτικής Μακεδονίας.

«Η εντυπωσιακή Μαγούλα των Ζερελίων, καταλήγει η επικεφαλής της ανασκαφής, θα είχε αποτελέσει τοπόσημο για τους προϊστορικούς κατοίκους της ευρύτερης περιοχής της πεδιάδας του Αλμυρού, και τεκμηριώνεται ότι είχε πολύ πιο μακροχρόνια κατοίκιση απ’ όσο πιστεύαμε μέχρι τώρα».

ΟΣΤΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ

Προϊστορικά ελάφια και ζαρκάδια

Στο βόρειο τμήμα της τομής, εντοπίστηκε βαθύ όρυγμα ακανόνιστου περιγράμματος, που είχε ανοιχτεί στις επιχώσεις των παλαιότερων φάσεων της Μέσης Νεολιθικής. Το όρυγμα αυτό είχε γεμίσει με απορρίμματα, κυρίως τμήματα σπασμένων αγγείων , απορρίμματα τροφής, όπως οστά ζώων έντονα κατακερματισμένα, κέρατα ελαφιών, αλλά και πολλά κεράτινα εργαλεία, γυναικεία ειδώλια και πολυάριθμα εργαλεία.

«Εκτός από τα αιγοπρόβατα, τα βοοειδή και τους χοίρους, τα κύρια οικόσιτα ζώα της Νεολιθικής εποχής, βρέθηκαν και πολλά οστά άγριας πανίδας, όπως ελάφια, ζαρκάδια, αγριόχοιροι, λαγοί και πουλιά, που κυνηγούσαν οι προϊστορικοί κάτοικοι στο κοντινό περιβάλλον του οικισμού. Πολύ λίγα είναι όμως τα θαλασσινά όστρεα, ενώ δεν εντοπίστηκαν οστά ψαριών. Αυτό έχει ενδιαφέρον, γιατί οι προϊστορικοί κάτοικοι των Ζερελίων εκμεταλλευόντουσαν αρκετά την πανίδα της γειτονικής Οθρυος, όχι όμως και την εξίσου κοντινή θάλασσα», υπογραμμίζει η διευθύντρια της ανασκαφής.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου