Με μεγάλη επιτυχία και προσέλευση πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου 2022, η επετειακή εκδήλωση για τη θεμελίωση της Νέας Αγχιάλου στις 30 Σεπτεμβρίου 1907.
Η προϊσταμένη των ΓΑΚ Μαγνησίας, Δρ. Ιστορίας Αννίτα Πρασσά αναφέρθηκε με γλαφυρότητα και εμπεριστατωμένα, στις διώξεις και τον ξεριζωμό των Αγχιαλιτών και γενικότερα των Ελλήνων της Ανατολικής Ρωμυλίας. Επεσήμανε πόσο δυναμική ήταν η παρουσία των Αγχιαλιτών στην οικονομική, πνευματική και πολιτιστική ζωή και πόσο σθεναρή ήταν η αντίστασή τους στις βουλγαρικές πιέσεις να εκβουλγαριστούν. Αναφέρθηκε στις πολύ δύσκολες συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων από τη Βουλγαρία στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις, αλλά και στη συμπαράσταση που είχαν από το ελληνικό κράτος, την κυβέρνηση Θεοτόκη, τους πολίτες και τις επιτροπές περίθαλψης προσφύγων. Ξεχωριστό παράδειγμα υπήρξε η επιτροπή κυριών με πρόεδρο την Αικατερίνη Ζλατάνου.
Η κυβέρνηση του Γεωργίου Θεοτόκη δρομολόγησε την αγροτική αποκατάσταση προσφύγων σε αγροτικές εκτάσεις – πρώην τσιφλίκια – της Θεσσαλίας. Οι Αγχιαλίτες εγκαταστάθηκαν σε τσιφλίκι του Παναγιώτη Τοπάλη στην παραθαλάσσια περιοχή, στο μυχό του Παγασητικού κόλπου, παρά τις αντιρρήσεις από κάποιους τοπικούς παράγοντες.
Η Δρ. Ιστορίας Αννίτα Πρασσά, τόνισε ότι η κυβέρνηση έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα και λαμπρότητα στην τελετή θεμελίωσης, η οποία έγινε από τον τότε διάδοχο Κωνσταντίνο με την παρουσία υπουργών και πολλών επισήμων. Την ίδια μέρα, στις 30 Σεπτεμβρίου 2022, πραγματοποιήθηκε από το διάδοχο και η θεμελίωση της Ευξεινούπολης, κοντά στον Αλμυρό, για άλλους πρόσφυγες προερχόμενους από τα παράλια του Εύξεινου πόντου.
Η ευνοϊκή εξέλιξη των προσφύγων Αγχιαλιτών με την εγκατάστασή τους στη Νέα Αγχίαλο ανατράπηκε από την εξάπλωση της Ελονοσίας, η οποία απείλησε την επιβίωση του προσφυγικού οικισμού. Η Δρ. Ιστορίας Αννίτα Πρασσά, επισήμανε επίσης ότι μέσα από τις συμπληγάδες και αντίξοες συνθήκες, οι Αγχιαλίτες ρίζωσαν στη νέα πατρίδα και ανέπτυξαν τη δημιουργικότητα και προοδευτικότητά τους. Άλλωστε η φιλοπονία και η φιλοπατρία τους ήταν εγγύηση για την πρόοδο. Διατήρησαν την ιστορική τους μνήμη και την αποτύπωσαν στα οδωνύμια της Νέας Αγχιάλου, τα ονόματα των δρόμων του οικισμού.
Στον επίλογό της, η Δρ. Πρασσά έκανε μια πολύ σημαντική πρόταση. Πρότεινε να συγκεντρωθεί ένα σώμα πληροφοριών από τις πηγές – αρχειακές και τη βιβλιογραφία – για την ιστορία της Νέας Αγχιάλου και διαβεβαίωσε ότι η ίδια και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους θα είναι πρόθυμοι να στηρίξουν μια τέτοια πρωτοβουλία.
Η φιλόλογος κα. Σουλτάνα Καρνομπατλόγλου–Τσουκαλά τόνισε ότι οι επετειακές εκδηλώσεις είναι σημαντικές για την ανατροφοδότηση της ιστορικής μνήμης και αναφέρθηκε στα ορόσημα της ιστορίας της Νέας Αγχιάλου, στους σημαντικούς σταθμούς που καθόρισαν την ίδρυση, την πρόοδο και την ανάπτυξη της πόλης και των κατοίκων.
Ορόσημα αποτελούν το ολοκαύτωμα την 30η Ιουλίου 1906, η θεμελίωση την 30η Σεπτεμβρίου 1907, τα εγκαίνια του οικισμού και η εγκατάσταση στη Νέα Αγχίαλο την 25η Μαΐου 1908. Η ελονοσία με συνέπεια εκατοντάδες θανάτους Αγχιαλιτών, η οποία εξαλείφτηκε το 1925. Η κατασκευή του κτιρίου του Σχολείου και του Υδραγωγείου με το οποίο εξασφαλίστηκε υγιεινό νερό το 1910. Η ίδρυση της κονότητας Νέας Αγχιάλου το 1912 και η ίδρυση του γεωργικού συνεταιρισμού το 1918 με πρώτο πρόεδρο το Ράλλη Ράλλη. Το ολοκαύτωμα της Νέας Αγχιάλου στις 27 Απριλίου 1943 από τους Ιταλούς. Η σημαντική ανάπτυξη της αμπελοκαλλιέργειας την περίοδο μεταξύ 1947 και 1955. Ο ηλεκτροφωτισμός και η κατασκευή του αεροδρομίου το 1955. Η κατασκευή του Οινοποιείου το 1958 και η πρώτη διοργάνωση της γιορτής κρασιού το 1960, η οποία διοργανώνεται μέχρι και σήμερα.
Η κα. Σουλτάνα Καρνομπατλόγλου–Τσουκαλά, ανέφερε ότι η νεότερη γενιά των προσφύγων δραστηριοποιούνταν στη διοίκηση, στην οικονομική, στην κοινωνική και στην πολιτιστική ζωή της πόλης μέχρι και τη δεκαετία του 1960. Παράδειγμα ο Θεόδωρος Αγγελίδης, ο οποίος διετέλεσε για πολλά χρόνια πρόεδρος του Συναιτερισμού και της κοινότητας και η θητεία του έληξε το 1967. Επισήμανε ότι βασικό χαρακτηριστικό της φυσιογνωμίας της Νέας Αγχιάλου είναι η ιδιαιτερότητα της ιστορίας της. Η πορεία του προσφυγικού οικισμού ήταν ανοδική και δυναμική με συνεχή αύξηση του πληθυσμού, ο οποίος σταδιακά τριπλασιάστηκε, με τη βελτίωση της οικονομίας, του οικιστικού και του φυσικού περιβάλλοντος. Η Νέα Αγχίαλος έγινε πόλος έλξης πολλών νέων κατοίκων από τη δεκαετία του 1950 και συνεχίζει να είναι μέχρι σήμερα. Η κα. Τσουκαλά ολοκλήρωσε την ομιλία της με την προτροπή να αξιοποιηθεί η πρόταση της Δρ. Πρασσά ώστε να υλοποιηθεί το φιλόδοξο έργο της συγκέντρωσης του αρχειακού υλικού για την ιστορία της Νέας Αγχιάλου σε ένα σώμα πληροφοριών.
Η παρουσίαση στην εκδήλωση έγινε από την κυρία Λίνα Μαγκλάρα, διευθύντρια του Λυκείου Νέας Αγχιάλου. Επίσης η κυρία Μαγκλάρα απάγγειλε ποίημα για την Αγχίαλο του κ. Χατζηνάκη Εξαιρετική ήταν η παρουσίαση του προγράμματος της Χορωδίας Νέας Αγχιάλου υπό τη διεύθυνση της κυρίας Μαριάννας Σαμαρτζή και η συμμετοχή του Γιώργου Αποστολόπουλου με το τραγούδι του για την Αγχίαλο.
Την εκδήλωση διοργάνωσαν, η Ένωση επαγγελματιών ΄Υγιειονομικού ενδιαφέροντος΄΄Νέας Αγχιάλου, ο παραγωγικός Συναιτερισμός ΄΄Η ΔΗΜΗΤΡΑ΄΄, Ο πολιτισικός και αθλητικός σύλλογος ΄΄ΝΕΑ ΑΓΧΙΑΛΟΣ΄΄, οι σύλλογοι, ΑΓΧΙΑΛΙΤΩΝ ΑΘΗΝΑΣ, ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΝΕΑΣ ΑΓΧΙΑΛΟΥ, ΟΞΥΩΤΩΝ, ο ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΟΣ και το 1ο ΣΥΣΤΗΜΑ ΝΑΥΤΟΠΡΟΣΚΟΠΩΝ ΝΕΑΣ ΑΓΧΙΑΛΟΥ.
