Την εκτίμηση ότι η πραγματική μείωση του πληθυσμού της Ελλάδας από το 2011 έως το 2021 δεν αφορά μόνο 187.000 άτομα, όπως καταγράφεται στα επίσημα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ, αλλά ίσως να φθάνει τις 650.000(!), κάνει ο καθηγητής δημογραφίας και επιστημονικός υπεύθυνος του Ερευνητικού Προγράμματος «Δημογραφικά Προτάγματα στην Έρευνα και Πρακτική στην Ελλάδα» του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Βύρων Κοτζαμάνης.
Σε ανάλυσή του που φιλοξενείται στα «Δημογραφικά Νέα», με τίτλο «η μείωση του νόμιμου πληθυσμού της Ελλάδας ανάμεσα στο 2011 και το 2021», αναφέρει ότι η μείωση του πληθυσμού όπως καταγράφεται στα επίσημα στοιχεία είναι πολύ μικρότερη από την αναμενόμενη, με βάση το φυσικό ισοζύγιο γεννήσεων – θανάτων στη χώρα.
Πριν από λίγες μέρες η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) δημοσιοποίησε τα τελικά αποτελέσματα της απογραφής του 2021 αναφορικά με τον νόμιμο πληθυσμό. Τα αποτελέσματα αυτά έφεραν αλλαγές στον εκλογικό χάρτη, καθώς κάποιες από τις περιφέρειες κερδίζουν και κάποιες άλλες χάνουν έδρες, και σε αυτές επικεντρώθηκε κυρίως το ενδιαφέρον. «Ακόμη δε και στις ελάχιστες περιπτώσεις που κάποια ΜΜΕ σχολίασαν τη μείωση του νόμιμου πληθυσμού ανάμεσα στις δυο τελευταίες απογραφές κατά 187.000 κανένα από αυτά δεν προβληματίσθηκε ως προς το πώς είναι δυνατόν η μείωση αυτή να είναι τόσο μικρή όταν, την ίδια περίοδο, το φυσικό ισοζύγιο (γεννήσεις-θάνατοι) των ημεδαπών είναι αρνητικό κατά 407.000 ενώ το μεταναστευτικό τους ισοζύγιο είναι επίσης αρνητικό», αναφέρει ο κ. Κοτζαμάνης.
Αναλύοντας τα στοιχεία της απογραφής ο κ. Κοτζαμάνης υποστηρίζει ότι «η μείωση του νόμιμου πληθυσμού κατά 187.000 και μόνον αποτελεί έκπληξη, καθώς πρακτικά σημαίνει ότι, αν από τον νόμιμο πληθυσμό του 2011 προσθέσουμε τις γεννήσεις των ημεδαπών, αφαιρέσουμε τους θανάτους τους, προσθέσουμε τους αλλοδαπούς που απέκτησαν την ελληνική υπηκοότητα, και τέλος λάβουμε υπόψη και το αρνητικό μεταναστευτικό ισοζύγιο της ομάδας αυτής, τότε ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 187.000».
Ο ίδιος εξετάζει αν αυτό είναι δυνατό, αναφερόμενος σε όλες τις παραμέτρους. «Την περίοδο ανάμεσα στις απογραφές του 2021 και του 2011 το φυσικό ισοζύγιο των ημεδαπών (γεννήσεις-θάνατοι) είναι αρνητικό κατά 407.000. Οι δε αλλοδαποί που απέκτησαν την ελληνική υπηκοότητα με βάση τα στοιχεία του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου (κτήσεις από αλλοδαπούς της ελληνικής ιθαγένειας) και εγράφησαν στα δημοτολόγια ανέρχονται σε 217.000. Ετσι, αν από τον νόμιμο κατά ΕΛΣΤΑΤ πληθυσμό του 2011 (9,904 εκατ.) αφαιρέσουμε το φυσικό ισοζύγιο (407.000) και προσθέσουμε τους αποκτήσαντες την ελληνική ιθαγένεια αλλοδαπούς (217.000) αν ο πληθυσμός αυτός ήταν «κλειστός» (αν δηλ. το μεταναστευτικό ισοζύγιο ανάμεσα στις δυο απογραφές ήταν μηδενικό), θα έπρεπε να είχαμε έναν νόμιμο πληθυσμό 9,714 εκατομ. το 2021 και μια μείωσή του κατά 187.400 ανάμεσα στο 2011 κα το 2021. Καθώς, όμως, ο πληθυσμός μας δεν ήταν «κλειστός», μια τόσο μικρή μείωση φαίνεται απίθανη: την περίοδο ανάμεσα στις δυο απογραφές πολλοί περισσότεροι Έλληνες εγκατέλειψαν την χώρα μας από αυτούς που επέστρεψαν», εξηγεί.
Υπερεκτίμηση το ’21 ή υποεκτίμηση το ’11;
Ο ίδιος τονίζει ότι η πολύ μικρή μείωση του νόμιμου πληθυσμού θα μπορούσε να αποδοθεί είτε σε μια σημαντική υπερεκτίμηση του πλήθους του το 2021, είτε στην υποεκτίμησή του στην απογραφή του 2011. «Αν αποκλείσουμε την πρώτη υπόθεση και δεχθούμε την δεύτερη, το παράδοξο αίρεται. Ειδικότερα, αν επανεκτιμήσουμε τον νόμιμο πληθυσμό του 2011 λαμβάνοντας υπόψη τα ποσοστά υποεκτίμησης (το «σφάλμα» δηλαδή που η ΕΛΣΤΑΤ έχει δώσει για τον μόνιμο πληθυσμό των ημεδαπών, ήτοι το 2,54%), τότε ο νόμιμος του 2011 ανέρχεται στα 10,16 εκατ. (υψηλότερος κατά 257.000 από αυτόν που ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ για το 2011. Αν στη συνέχεια από τα 10,161 αυτά εκατ. αφαιρέσουμε το φυσικό ισοζύγιο και προσθέσουμε τους αλλοδαπούς που απέκτησαν υπηκοότητα (10,161 εκατ. – 407.000 + 217.000), τότε, αν το μεταναστευτικό ισοζύγιο ήταν μηδενικό, ο νόμιμος πληθυσμός το 2021 θα ανερχόταν στα 9,996 εκατ. Καθώς η ΕΛΣΤΑΤ δίνει 9,717 εκατ. για το 2021 η διαφορά των 254.000, οφείλεται στο αρνητικό μεταναστευτικό ισοζύγιο των ημεδαπών (είσοδοι- έξοδοι από την χώρα), μέγεθος που φαίνεται πιθανό. Στη περίπτωση αυτή η εκτιμώμενη μείωση του μονίμου πληθυσμού μας είναι μεγαλύτερη των 187.000 και υπερβαίνει τις 440.000 (10,161 το 2011-9,717 το 2021=444.000)», σημειώνει.
Ανάγκη επανεκτίμησης των πληθυσμών
«Τα προαναφερθέντα οδηγούν αναπόφευκτα στην αναγκαιότητα της επανεκτίμησης των μεταναστευτικών ισοζυγίων της περιόδου 2011-2021, καθώς εάν αυτό των ημεδαπών (αρνητικό) υπερβαίνει τις 240.000, τότε το συνολικό (ημεδαπών+ αλλοδαπών) για την ίδια περίοδο θα πρέπει να είναι σαφώς υψηλότερο και της επανεκτίμησης όλων των πληθυσμών στην αρχή και μέση του έτους από το 2011 και μετά. Στην περίπτωση δε αυτή, ένας τελικός μόνιμος πληθυσμός στην απογραφή του 2021 (Έλληνες + αλλοδαποί) που θα υπερέβαινε ελαφρώς τα 10,5 εκατομμύρια δεν θα είναι μακριά από την πραγματικότητα και μια μείωσή του κατά 650.000 ανάμεσα στο 2021 κα το 2011 δεν θα μας εξέπληττε», καταλήγει.
