Μια φοβισμένη κοινωνία

Οι Έλληνες πλέον φοβούνται για το «αύριο», για τα παιδιά τους, για τη δουλειά τους και το μόνο αίσθημα που τους κυριαρχεί είναι της ανασφάλειας. Διαπιστώνεται ότι κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης συγκεκριμένα άτοµα διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για αυτοκτονία και διαταραχές στην ψυχική τους ισορροπία, λόγω της αιφνίδιας επιδείνωσης της κοινωνικής θέσης και των δυσχερειών στο να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ των προσδοκιών, απαιτήσεων και της ικανότητας να τις πραγματοποιήσουν, ειδικά όταν η κοινωνία αποτυγχάνει να βοηθήσει αυτά τα άτομα να προσαρμοστούν. Αναμφισβήτητα, η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, με την αύξηση της ανεργίας και την οικονομική και κοινωνική διολίσθηση μεγάλης μερίδας του πληθυσμού, οδήγησε στο ασυνήθιστα μεγάλο κύμα αυτοκτονιών καθώς και στην επιδείνωση της ψυχικής υγείας των ανθρώπων.

Η κ. Μαρίζα Χατζησταματίου, ψυχολόγος, MSc, PhD, μίλησε στον «Ταχυδρόμο», για τα προβλήματα που αναδεικνύει η κρίση στην ψυχολογία μας: «H οικονομική κρίση που αντιμετωπίζουμε στην Ελλάδα και οι αλλαγές που φέρει στη ζωή μας και στην καθημερινότητά μας, έχει παρατηρηθεί ότι συμβάλλει στην αύξηση συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης, κυρίως στους νέους μεταξύ 30-35 ετών».

Ενώ επισημαίνει ότι: «Σχετική έρευνα που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας δηλώνει πως συμπτώματα γενικευμένης αγχώδους διαταραχής βιώνει πλέον 1 στους 5 Έλληνες και μάλιστα, κυρίως γυναίκες, οι οποίες από τη φύση τους είναι πιο συναισθηματικές».

Υποστήριξε χαρακτηριστικά ότι επιπλέον η οικονομική κρίση δύναται να οδηγήσει στην πιο διαδεδομένη ψυχική πάθηση των τελευταίων δεκαετιών, την κατάθλιψη. «Αξίζει να αναφερθεί ότι περίπου το 15-20% του γενικού πληθυσμού θα βιώσει συμπτώματα κλινικής κατάθλιψης σε κάποια χρονική στιγμή της ζωής του, ενώ η νόσος βάλλει τις γυναίκες δύο φορές συχνότερα από τους άντρες».

Έρευνα που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα από την Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας αποκαλύπτει ότι 7 στους 10 Έλληνες βρίσκονται στα όρια της κατάθλιψης λόγω οικονομικής κρίσης.

Στη συνέχεια αναφέρθηκε η ίδια στα συμπτώματα που υποδηλώνουν την πάθηση: «Ένα άτομο που πάσχει από κατάθλιψη εκδηλώνει πολλά σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα, όπως επίμονη κούραση, έλλειψη ενέργειας, αίσθημα αναξιότητας, δυσκολία συγκέντρωσης, διαταραχές της όρεξης και του ύπνου, ακόμα και αυτοκτονικές τάσεις».

Στο τι αντίκτυπο έχει στην κοινωνία αυτή η αλλαγή στην ψυχοσύνθεση του ανθρώπου η κ. Μαρίζα Χατζησταματίου σημείωσε: «Xρειάζεται ν’ αποδεχτεί κανείς το γεγονός ότι οι κοινωνίες περνούν από δυσκολίες και αναταραχές (πολιτικές, οικονομικές, πολέμους). Επομένως, κατά κάποιο τρόπο αποτελεί φυσική εξέλιξη η δυσάρεστη αλλαγή στα κοινωνικοοικονομικά δρώμενα της χώρας μας. Οι Έλληνες, γνωρίζουν καλά από δυσκολίες, ξέρουν να μάχονται και να ξεπερνούν με σθένος τα όποια προβλήματα».

Επιπλέον, συμπληρώνει ότι είναι σημαντικό να κατανοήσει κανείς ότι η οικονομική κρίση μας επηρεάζει όλους, την κάθε ελληνική οικογένεια και δεν αποτελεί πρόβλημα μόνο μιας μερίδας ανθρώπων, είναι συνολικό φαινόμενο. Αυτό μας κάνει να νιώθουμε πιο ανακουφισμένοι με την έννοια ότι όλοι λίγο πολύ περνάνε τις ίδιες δυσκολίες με εμάς, οπότε και μας καταλαβαίνουν.

Τέλος ένας τρόπος ν’ αποτρέψουμε και ν’ αντιμετωπίσουμε τις ψυχικές παθήσεις, σύμφωνα με την κ. Μαρίζα Χατζησταματίου, είναι: «Να συμμετέχουμε σε ευχάριστες δραστηριότητες, να ενισχύουμε τις κοινωνικές μας επαφές και να μην χάνουμε το χιούμορ μας ακόμη και σε δύσκολες στιγμές».

Στην Ελλάδα της κρίσης η αυτοκτονία είναι ένα θλιβερό φαινόμενο που εξελίσσεται σε επιδημία, καθώς έρχονται στο «φως» κάθε τόσο νέα περιστατικά αυτοχειρίας. Η υπεύθυνη ενημέρωση μπορεί να εξυπηρετήσει στην εκπαίδευση του κοινού, με αποτέλεσμα την έγκαιρη αναζήτηση βοήθειας και την πρόληψη του φαινομένου. Μιλήσαμε με τον ειδικό, τόσο για να κατανοήσουμε τα αίτια αυτής της μάστιγας όσο και για να συμβάλουμε κατά το δυνατόν στην αποτροπή της.

Ο κ. Γεώργιος Χουστουλάκης, ψυχολόγος, ανέφερε: «Σίγουρα, έχει επηρεαστεί η ψυχολογία όλων, ακόμα και αυτών που δεν επηρεάζονται άμεσα από την κρίση γιατί οι ίδιοι ζούνε σε μια κοινωνία, συναναστρέφονται με ανθρώπους οι οποίοι επηρεάζονται άμεσα από την κρίση, άσχετα αν δεν επηρεάζει τον ίδιο προσωπικά, η επιρροή είναι ένα επιβαρυντικό στοιχείο για τη γενικότερη ψυχολογία. Προσθέτεις το γεγονός της γενικότερης απαισιοδοξίας, απελπισίας που επικρατεί στην κοινωνία».

Η κοινωνία επηρεάζεται με συνέπειες στο μέλλον της: «Γενικά όσο πιο δυσοίωνα βλέπει κάποιος το μέλλον τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες υπάρχουν να διαρκέσει αυτή η κατάσταση» υποστηρίζει ο ειδικός.

Μέσα από την απόγνωση, τις συνθήκες και τον Τύπο και όταν όλες οι στρατηγικές επίλυσης των προβλημάτων τους έχουν αποτύχει, κάποιοι καταφεύγουν στη λύση της αυτοκτονίας. Ο κ. Γεώργιος Χουστουλάκης υποστηρίζει: «Αντικειμενικά η αυτοκτονία μπορεί να θεωρηθεί μία λύση, σίγουρα όχι θεμιτή, αλλά όταν έχουν αποτύχει όλες οι υπόλοιπες αυτή εμφανίζεται δελεαστική σαν λύση».

Η αυτοκτονία είναι μια καθαρά προσωπική πράξη και κάθε περίπτωση πρέπει να μελετηθεί ξεχωριστά για να διερευνηθούν τα αίτιά της. Σίγουρα «βοηθάει» η κρίση στην αύξηση των αυτοκτονιών αλλά είναι μόνο ένας από τους παράγοντες που οδηγούν στην αυτοκτονία. Αμέτρητοι συμπολίτες μας επηρεάζονται από την κρίση αλλά δεν καταλήγουν όλοι στην αυτοκτονία, είναι και θέμα προσωπικό του ανθρώπου. « Γενικά έχει φανεί ότι τα περιβάλλοντα που έχουν υπάρξει αυτοκτονίες μπορούν να θεωρούνται επιβαρυντικός παράγοντας και ν’ αυξάνεται το ρίσκο της αυτοκτονίας ενός ανθρώπου» ανέφερε ο ίδιος.

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία οι περισσότεροι αυτόχειρες είναι του ανδρικού φύλου: «Θεωρείται ότι το πρότυπο του άνδρα, του ανθρώπου που παρέχει, είναι ισχυρό μέσα σε μια κοινωνία και όταν δεν προσφέρεις θεωρείσαι αδύναμος».

Είναι δύσκολη η θέση όλων και των ειδικών για την αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων «Υπάρχει αυτή η κατάσταση της κρίσης η οποία σου αποτρέπει πρακτικές κινήσεις, δηλαδή όταν ένας έχει κάποιο πρακτικό πρόβλημα, όπως το να μην έχει φαγητό είναι πάρα πολύ δύσκολο να τον προσεγγίσεις και να του μιλήσεις για ψυχική υγεία».

Πρόληψη σημαίνει γενικότερη ενημέρωση, ενεργό κράτος. Η τάση απομόνωσης, να διώχνεις τους κοντινούς σου ανθρώπους, να μην βγαίνεις είναι σημάδια που πρέπει να μας κάνουν ν’ ανησυχούμε.

Ωστόσο μπορεί ο καθένας να βρει κάποιες άλλες δικλείδες ασφαλείας, όπως σταθερές και στενές διαπροσωπικές σχέσεις, δημιουργικές ιδέες απασχόλησης, επιστροφή σε ξεχασμένα ιδανικά και αξίες και στο πραγματικό νόημα της ζωής.

«Για τη βελτίωση της διάθεσης υπάρχουν κάποια πράγματα που όλοι μπορούμε να τα κάνουμε ασχέτως οικονομικών δυνατοτήτων. Σίγουρα υπάρχει η πιθανότητα αυτοί που έχουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα να φέρουν αντίρρηση και να μην είναι διατεθειμένοι. Το κυριότερο είναι μια ελαφριά καθημερινή άσκηση, λίγα λεπτά περπάτημα, βελτίωση του διατροφικού κομματιού, ρύθμιση του ύπνου.

Έχουν γίνει κάποιες έρευνες σε θεωρητικό στάδιο που σχετίζουν την έκθεση στο φως με την κατάθλιψη, δηλαδή υπάρχει μια κατηγορία κατάθλιψης η οποία επηρεάζεται από το εποχιακό. Γενικά τα καταθλιπτικά φαινόμενα αυξάνονται κατά το χειμώνα» τόνισε ο ίδιος».

Τέλος σημείωσε χαρακτηριστικά: «Σε περίπτωση που κάποιος από το κοντινό μας περιβάλλον έχει εκφράσει την επιθυμία να θέσει τέλος στη ζωή του, δεν μπορούμε να πούμε σε σιγουριά ότι θα βάλει το σχέδιό του σε εφαρμογή, αλλά είναι σίγουρο ότι το έχει σκεφτεί και λαμβάνεται ως σοβαρό. Οι ραγδαίες αλλαγές στη συμπεριφορά λαμβάνονται ως σημαντικές του τύπου απομόνωση, τακτοποιώ νομικά θέματα, αποχαιρετώ πρόσωπα αν αναγνωριστούν οποιαδήποτε δραστικές αλλαγές από το κοντινό περιβάλλον είναι αναγκαία η προσφυγή σε κάποιον ειδικό. Γενικά δεν θεωρείται ότι είναι παραγωγικό να λες σε αυτόν που έχει εκφράσει την επιθυμία ν’ αυτοκτονήσει να σκεφτεί τους ανθρώπους που αφήνει πίσω γιατί κατά πάσα πιθανότητα έχει φτάσει σε αυτή του την απόφαση σκεπτόμενος τους άλλους. Κύρια χαρακτηριστικά είναι η απελπισία και σε πολλές περιπτώσεις η ντροπή, η οποία υπάρχει μονάχα εφ’ όσον υπάρχουν οι άλλοι που μας κρίνουν».