Πληθώρα αρχαιολογικών θέσεων και μνημείων διάσπαρτη στην περιοχή
Στρατηγικής σημασίας η θέση της Μαγνησίας από αρχαιοτάτων χρόνων, με την πληθώρα των μνημείων, που έχει φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, να το αποδεικνύει. Με αφορμή την πρωτοβουλία του Υπουργείου Πολιτισμού να διοργανώσει εκδηλώσεις σε αρχαία μνημεία, όπως η παράσταση «Βάκχες», που παρουσιάζεται αύριο στο αρχαίο θέατρο της Δημητριάδος, ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ επιχειρεί να καταγράψει τον ανεκτίμητο πλούτο της Μαγνησίας, που δεν έχει αναδειχθεί στο σύνολό του.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Αρχαίες πόλεις που δεν έχουν αποκαλύψει ακόμη την ταυτότητά τους έχουν εντοπιστεί στην ανατολή πλευρά του βουνού των μύθων και των Κενταύρων, δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για μελλοντικές έρευνες στην περιοχή του Πηλίου.
Η σημαντική αρχαιολογική θέση που βρίσκεται στην περιοχή του Κεραμιδίου και είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος, εικάζεται, χωρίς να έχει τεκμηριωθεί ωστόσο μέχρι στιγμής από την αρχαιολογική έρευνα, ότι είναι η αρχαία Κασθαναία, η οποία ήκμασε στα κλασικά και ελληνιστικά χρόνια. Σύμφωνα μάλιστα με τον Ηρόδοτο, η καταστροφή του στόλου του Ξέρξη «άρχισε από την βραχώδη παραλία της Κασθαναίας». Η δεύτερη αρχαιολογική θέση, εντοπίζεται παραλιακά μεταξύ Ζαγοράς και Πουρίου και ονομάζεται Παλιόκαστρο, που αποτελεί κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο, στον οποίο δεσπόζουν αρχαία ερείπια, υπολείμματα τειχών, οχυρωματικών έργων, ενώ παλαιότερες μαρτυρίες κάνουν λόγο για παλιά ξίφη, νομίσματα με παραστάσεις της Αργούς, τάφους με πήλινα αγγεία, πολύτιμους δακτυλιόλιθους και άλλα σημαντικά ευρήματα.
Αρχαιολογικοί θησαυροί στο Νότιο Πήλιο
Σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι, οι οποίοι κατοικήθηκαν πριν από 5.000 περίπου χρόνια, από την προϊστορική έως και την ιστορική περίοδο, έχουν εντοπιστεί στην ευρύτερη περιοχή του νοτίου Πηλίου, αναδεικνύοντας μια μακραίωνη ιστορική διαδρομή, με πολλές ενδιαφέρουσες ενότητες.
Η πλειοψηφία των εν λόγω αρχαιολογικών θέσεων εντοπίζονται στα όρια των Δημοτικών Ενοτήτων Αργαλαστής, Σηπιάδος και Τρικερίου και βρίσκονται κατ’ ουσία στο νοτιότερο άκρο του Πηλίου, κατέχοντας στρατηγική θέση κατά το μακρινό παρελθόν. Η μία αρχαιολογική θέση εντοπίστηκε, συγκεκριμένα, στην περιοχή μεταξύ Χόρτου και Αργαλαστής, στο πλαίσιο αυτοψίας. Βρίσκεται κοντά στη γνωστή αρχαία πόλη που αποκαλύφθηκε παλαιότερα στο Χόρτο και σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις κατοικήθηκε κατά την Κλασική περίοδο.
Η δεύτερη αρχαιολογική θέση βρίσκεται κοντά στον οικισμό Καλλιθέα της Αργαλαστής, στην διαδρομή μεταξύ Αργαλαστής και Ξινόβρυσης, με ίχνη κατοίκησης κατά τους προϊστορικούς και τους ιστορικούς χρόνους.
Η αρχαιολογική περιήγηση στο νότιο Πήλιο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ξεκινώντας από το νησί Τρίκερι, όπου έχουν εντοπιστεί στοιχεία, τα οποία μαρτυρούν κατοίκηση κατά την Εποχή του Χαλκού. Η θέση με την αρχαιότερη κατοίκηση έχει εντοπιστεί, ειδικότερα, στη χερσόνησο της Αγίας Σοφίας, ενώ λίθινα εργαλεία της ίδιας περιόδου έχουν βρεθεί και στην περιοχή της Χονδρής Αμμου.
Επίσης πάνω στο νησί των Τρικέρων, την αρχαία Κικύνηθο σύμφωνα με τους αρχαίους ιστορικούς Σκύλακα και Στράβωνα, έχει εντοπιστεί οικισμός που ανάγεται στους ιστορικούς χρόνους, χωρίς, ωστόσο, να έχει πραγματοποιηθεί ιδιαίτερη έρευνα μέχρι σήμερα. Στην είσοδο, εξάλλου, του Παγασητικού Κόλπου, στη θέση «Μύλος», βορειοδυτικά της Αγίας Κυριακής έχει εντοπιστεί ρωμαϊκό χωμάτινο οχυρό, ενώ στην περιοχή Κόττες συναντά κανείς επιφανειακά ευρήματα και διάσπαρτους τάφους, που υποδεικνύουν κατοίκηση τουλάχιστον κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, ενδεχομένως δε και παλαιότερα.
Ιστορία χιλιάδων χρόνων
Εξίσου σημαντικά δεδομένα προκύπτουν και στη θέση Διακόπι στην περιοχή του Τρικερίου, όπου εντοπίζεται τείχος με ορθογώνιους πύργους τοποθετημένους ανά διαστήματα 120- 150 μέτρων, το οποίο κλείνει το πέρασμα προς την χερσόνησο του Τρικερίου.
Με κατεύθυνση προς βορρά, εντοπίζεται αρχαίος οικισμός στην περιοχή του Χόρτου. Στο λόφο Πύργος είχαν εντοπιστεί ήδη κατά το παρελθόν ερείπια αρχαίας πόλης με κατοίκηση πιθανόν από τους αρχαϊκούς χρόνους έως και τη ρωμαϊκή εποχή. Αναθηματικές και επιτύμβιες στήλες είναι γνωστές από την περιοχή ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα.
Τη δεκαετία του ’60 είχε εντοπισθεί, εξάλλου, μικρός ναΐσκος μεταβυζαντινής περιόδου, ενώ τη δεκαετία του ’70 είχαν ανασκαφεί τάφοι της ελληνιστικής εποχής. Στα ιδιαίτερα ευρήματα της περιοχής συγκαταλέγεται ένας κυλινδρικός σφραγιδόλιθος από ορεία κρύσταλλο που χρονολογείται στην Αρχαϊκή περίοδο, ενώ με αφορμή την οικοδομική δραστηριότητα στην περιοχή, ανασκάφηκαν τμήματα του ελληνιστικού και ρωμαϊκού οικισμού. Σύμφωνα με παλαιότερους μελετητές, η πόλη αυτή θα πρέπει να ταυτιστεί με τα αρχαία Σπάλαυθρα.
Στην περιοχή του Κατηγιώργη και συγκεκριμένα στη θέση Θεοτόκος συναντάται μια ακόμη σημαντική αρχαία πόλη, όπου αποκαλύφθηκαν ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα τάφοι της Γεωμετρικής περιόδου, ενώ υπήρχαν διάσπαρτα στην περιοχή τμήματα από δωρικούς κίονες.
Η παραλία οφείλει το όνομά της στο μεταβυζαντινό ξωκλήσι της Θεοτόκου, που χτίστηκε στα 1807, δίπλα στην παλαιοχριστιανική βασιλική και στην τοιχοποιία του βρίσκονται ενσωματωμένα πολλά αρχαία μέλη. Το ξωκλήσι χτίστηκε πάνω στα ερείπια του ναού της Αρτέμιδος, ενώ τα λείψανα του ψηφιδωτού δαπέδου πιθανολογείται πως ήταν μέρος του ναού, πριν ανεγερθεί παλαιοχριστιανική εκκλησία.
Οι απόψεις σχετικά με την ταυτότητα της πόλης διίστανται καθώς γίνεται αφενός λόγος για την αρχαία Σηπιάδα, ενώ παράλληλα διατυπώθηκε η πρόταση ότι πρόκειται για την πόλη Μύραι την οποία αναφέρει ο Σκύλακας.
Ευρήματα που ζητούν διερεύνηση
Στον όρμο Πλατανιά τοποθετούνται σύμφωνα με τους μελετητές οι αρχαίοι Αφέτες αλλά η μοναδική σωστική ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε δεν κατέστη δυνατή να επιβεβαιώσει την ύπαρξη κάποιου οικισμού. Τα επιφανειακή ίχνη κατοίκησης και τα τμήματα τάφων που βρέθηκαν χρονολογήθηκαν στην ύστερη αρχαιότητα και τους ρωμαϊκούς χρόνους.
Στην Πάλτση και συγκεκριμένα στην θέση Αγ. Ταξιάρχες όπου υπάρχει εγκαταλειμμένο μοναστηριακό συγκρότημα, έχουν εντοπιστεί οι γωνιόλιθοι ενός πύργου. Το συγκεκριμένο εύρημα θα μπορούσε να είναι τμήμα αρχαίου τείχους ή ακόμα κι ενός αυτόνομου Πύργου της αρχαιότητας, με σκοπό την εποπτεία της θάλασσας και του διάπλου ανάμεσα στην χερσόνησο του Πηλίου και της Σκιάθου.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η Μαγνησία, η οποία κατά την αρχαιότητα εκτείνονταν από το Πήλιο, το Μαυροβούνιο και την Οσσα, από τη χερσόνησο των Τρικέρων, μέχρι τις εκβολές του Πηνειού. Οι περισσότερες πόλεις της Μαγνησίας αναφέρονται, εξάλλου, στον κατάλογο των πλοίων του Ομήρου, στο δεύτερο βιβλίο της Ιλιάδας. Υπάρχουν πολλές αρχαίες πόλεις που παραμένουν άγνωστες μέχρι σήμερα, είτε διότι δεν έχουν ερευνηθεί, είτε διότι δεν έχουν βρεθεί στοιχεία που να οδηγούν στην εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων σχετικά με την ταυτότητά τους.
Διάσπαρτες στη Μαγνησία
Σε κάθε γωνιά της Μαγνησίας, όπου κι αν κοιτάξει κανείς, υπάρχουν τεκμήρια – αδιάψευστα πειστήρια των μακραίωνων καταβολών της περιοχής. Κοντά στη λίμνη Βοιβηίδα, στη θέση Πέτρα, συγκεκριμένα, έχει προταθεί ότι βρίσκονταν η θέση του αρχαίου Αρμενίου, πόλης της Πελασγιώτιδος, που παραμένει άγνωστη μέχρι σήμερα.
Η Λακέρεια και η Αμυρος ήταν αρχαίες πόλεις κτισμένες σε γειτονικά ομώνυμα υψώματα κοντά στο βόρειο άκρο της λίμνης Βοιβηίδας. Η ακριβής τους θέση δεν έχει ταυτιστεί μέχρι σήμερα, ενώ η θέση της Λακέρειας έχει προταθεί να ταυτιστεί με τη θέση «Παλιόκαστρο» δυτικά της Δέστανης.
Η θέση της αρχαίας Κορόπης, συγκεκριμένα, έχει ταυτιστεί με τα αποσπασματικά ερείπια που βρέθηκαν στην περιοχή της Μπούφας, χωρίς, ωστόσο να έχουν πραγματοποιηθεί συστηματικές ανασκαφές μέχρι σήμερα.
Η αρχαία πόλη Κορακαί παραμένει επί της ουσίας άγνωστη, καθώς αναζητήθηκε κοντά στα Καλά Νερά, ενώ δεν αποκλείεται το όνομά της να αποτελεί παράφραση του ονόματος της αρχαίας Κορόπης.
Η θέση της αρχαίας πόλης Ολιζών έχει προταθεί να τοποθετηθεί στη θέση Παλιόκαστρο, νότια της Μηλίνας, ενώ το νησάκι του Αλατά έχει προταθεί ως η θέση όπου βρισκόταν το αρχαίο λιμάνι Ισαι. Αγνωστη παραμένει η αρχαία Θαυμακία, ενώ για την ταύτισή της έχουν προταθεί αρκετές θέσεις κοντά στη θέση Πλατανιάς ή και βορειότερα.
Η αρχαία πόλη Μύραι, που σύμφωνα με το Σκύλακα, βρίσκεται στα βόρεια της Μαγνησίας, δεν έχει ταυτιστεί μέχρι σήμερα, ενώ έχουν προταθεί διάφορες πιθανές θέσεις κατά καιρούς, στις εκβολές του Πηνειού και το σημερινό Τσάγεζι, αλλά και νοτιότερα, όπως η θέση της Θεοτόκου. Αγνωστη παραμένει, τέλος, η θέση της αρχαίας μαγνητικής πόλης Αφέται, ενώ για την ταύτισή της έχει προταθεί η θέση στον Αλογόπορο και στο Μικρό του Πλατανιά.
