Σε ένα ερευνητικό έργο στο 5ο Πρόγραμμα Πλαίσιο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που εκπονήθηκε από Πανεπιστήμια και γραφεία συμβούλων, με τη συμμετοχή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, αξιολογήθηκαν συστήματα Τραμ σε όσο αφορά τις επιπτώσεις τους στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη. H αξιολόγηση των επιπτώσεων αφορούσε τους τομείς της απασχόλησης, του περιφερειακού ΑΕΠ, των πολεοδομικών αναπλάσεων, της οικονομικής ανάπτυξης, του θεσμικού και οργανωτικού πλαισίου, και τη συνολική κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη και συνοχή. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι:
Για την απασχόληση, με βάση οικονομετρικό μοντέλο που αναπτύχθηκε και χρησιμοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Linz, τα υπό εξέταση συστήματα Τραμ δημιούργησαν 25 με 31 θέσεις εργασίας ανά 1 εκατ € κόστους επένδυσης, ενώ ο πολλαπλασιαστής του περιφερειακού ΑΕΠ βρέθηκε ότι κυμαίνεται από 1,25 έως 1,58. Αυτό δείχνει την προστιθέμενη αξία των συστημάτων σταθερής τροχιάς.
Στον τομέα των αστικών αναπλάσεων παρατηρήθηκε μια συνολική αύξηση των επενδύσεων σε νέες κατασκευές σε όλες της υπό μελέτη περιπτώσεις. Με τη δημιουργία των νέων γραμμών δημιουργήθηκαν νέα περιφερειακά αστικά κέντρα ενώ πολλές περιοχές χαρακτηρίστηκαν από μεγάλη αστική ανάπτυξη.
Στον τομέα της τοπικής οικονομικής ανάπτυξης διαπιστώθηκε σημαντική συνεισφορά από επενδύσεις στα συστήματα δημοσίων συγκοινωνιών.
Στον τομέα των θεσμικών και οργανωτικών δομών τα συμπεράσματα ήταν ότι για να καταστεί επιτυχημένο ένα σύστημα σταθερής τροχιάς θα πρέπει να υπάρχει:
Μία ισχυρή δημοτική αρχή με την ικανότητα να υλοποιήσει επενδύσεις σε σύστημα δημοσίων συγκοινωνιών, να συντονίσει το σχεδιασμό των μεταφορών με την πολεοδομία και να συνεργαστεί με τον ιδιωτικό τομέα ώστε να κατευθύνει την αστική ανάπτυξη κατά τρόπο που να πριμοδοτεί τις δημόσιες συγκοινωνίες.
Ένα εθνικό νομοθετικό πλαίσιο που να επιτρέπει τον συντονισμό ώστε να μεγιστοποιηθεί η απόδοση του συστήματος των μεταφορών, και την προώθηση των δημοσίων συγκοινωνιών σαν ένα ενιαίο, ελκυστικό προϊόν.
Ευρεία δημόσια και πολιτική ομοφωνία σχετικά με τα οφέλη του συστήματος, ειδικότερα εάν είναι μέρος δεσμίδας μέτρων που περιλαμβάνει περιορισμό της χρήσης αυτοκινήτου ΙΧ.
Η δημιουργία τέτοιων ποιοτικών συστημάτων αστικών συγκοινωνιών, συνεισφέρει σημαντικά στην ανάπτυξη μιας περιοχής και τα αποτελέσματα των επιπτώσεων που προκύπτουν θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στη μελέτη και διαμόρφωση πολιτικής σχετικά με τα νέα συστήματα αστικών συγκοινωνιών και στη χρηματοδότηση τους.
Έχει διαπιστωθεί ότι οι πόλεις μεσαίου μεγέθους όπως ο Βόλος αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσχέρειες στην εξασφάλιση εγκρίσεων και χρηματοδοτήσεων για ποιοτικά συστήματα Αστικών Συγκοινωνιών, όπως Τραμ, που απαιτούν μεγάλου ύψους επενδύσεις σε σχέση με τους ετήσιους προϋπολογισμούς τους. Επομένως χρειάζεται μία νέα προσέγγιση που θα συμπεριλαμβάνει τα έμμεσα αναπτυξιακά οφέλη στην αξιολόγηση και τεκμηρίωση της επένδυσης ώστε να επιτευχθεί η χρηματοδότηση από Κοινοτικούς, Εθνικούς και ιδιωτικούς πόρους.
Τα νέα μέσα περιφερειακής πολιτικής και χρηματοδοτικής τεχνικής (Financial Engineering), και ειδικότερα το μέσο JESSICA που σημαίνει Κοινή Ευρωπαϊκή Υποστήριξη για Βιώσιμες Επενδύσεις σε αστικές περιοχές (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas). Η JESSICA αποτελέι πρωτοβουλία της ΕΕ σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και την Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης με σκοπό την προώθηση βιώσιμων επενδύσεων με έμφαση στην αστική αναζωογόνηση. Μέσα από νέες διαδικασίες τα κράτη-μέλη έχουν την επιλογή να χρησιμοποιήσουν μέρος της Κοινοτικής χρηματοδότης από τα Διαρθρωτικά Ταμεία για να κάνουν ανταποδοτικές επενδύσεις σε έργα που αποτελούν μέρος ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για αειφόρο αστική ανάπτυξη. Το Τραμ του Βόλου μπορούν να αποτελέσει επιλέξιμο έργο για ένταξη στη πρωτοβουλία αυτή. Είναι αξιοσημείωτο ότι στη φυλλάδιο για τη JESSICA της ΕΤΕπ στο εξώφυλλο υπάρχει φωτογραφία Τραμ!
Η Πράσινη Βίβλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Διαμόρφωση νέας παιδείας για την αστική κινητικότητα» (Towards a new culture for urban mobility) που εκδόθηκε πρόσφατα αναφέρει: «Tα μέσα συνοχής κατά την τρέχουσα περίοδο 2007-2013 παρέχουν ευρύτερη και σταθερότερη βάση για την συγχρηματοδότηση των αστικών συγκοινωνιών και των μαζικών μεταφορών ανά την Ευρώπη. Το ΕΤΠΑ και οι κανονισμοί για το ταμείο συνοχής αναφέρουν ρητά τις καθαρές αστικές συγκοινωνίες και τις δημόσιες μεταφορές, αλλά επίσης, για πρώτη φορά, σε ολοκληρωμένες στρατηγικές για καθαρές μεταφορές. Οι αρχές πρέπει να εκμεταλλευθούν τις ευκαιρίες αυτές για να αναβαθμίσουν τα συστήματα των αστικών συγκοινωνιών τους».
Εάν κατορθωθεί να εγκριθεί χρηματοδότηση για σύστημα Τραμ σε επαρχιακή πόλη στην Ελλάδα, αυτό θα γίνει για μία και μοναδική πόλη. Ο Βόλος έχει μία μοναδική ευκαιρία να διεκδικήσει τη χρηματοδότηση του Τραμ από τα νέα μέσα περιφερειακής πολιτικής και χρηματοδοτικής τεχνικής του Ταμείου Συνοχής, και σε συνδυασμό με τους Μεσογειακούς Αγώνες του 2013 (για τη 1η γραμμή Τραμ από τον Πανθεσσαλικό Στάδιο έως τον Άναυρο). Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος χρειάζεται πολύ δουλειά, αλλά έτσι το πολεοδομικό συγκρότημα μπορεί να τεθεί σε τροχιά ανάπτυξης.
* Από την ομιλία του στο συνέδριο του έργου TranSUrban στο ΤΕΕ 8/11/2007.
