“Μάηδες” στα καλντερίμια της Μακρινίτσας

Αρρηκτα συνδεδεμένοι με τα ήθη κι έθιμα αιώνων είναι οι “Μάηδες”, ένα παλιό έθιμο-δρώμενο που επανέρχεται φέτος στο προσκήνιο με πρωτοβουλία της Κοινότητας Μακρινίτσας. Οι “Μάηδες”, που έχουν πάρει το όνομά τους από τον πιο λουλουδιασμένο μήνα της άνοιξης, το Μάιο, είναι ένα πηλιορείτικο χορευτικομιμητικό έθιμο από τα πιο γνωστά και γραφικά της ελληνικής Πρωτομαγιάς, το οποίο θα αναβιώσει και πάλι φέτος το καλοκαίρι, προς χάρη γηγενών και επισκεπτών. Για την προέλευση του εθίμου έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις απ αυτούς που ασχολήθηκαν μ αυτό το θέμα. Ωστόσο, παρά τις ξένες επιδράσεις που έχει δεχθεί αυτή η συνήθεια με το πέρασμα των αιώνων και εξαιτίας των εθνικών περιπετειών του Ελληνισμού και των αλλαγών στις συνθήκες ζωής, πολλές από τις εκδηλώσεις του εθίμου αυτού, πολλά από τα “δρώμενα” παραπέμπουν στους πανάρχαιους Διονυσιακούς μύθους και τα θεμελιώδη τελετουργικά γνωρίσματα της λατρείας της φύσης κατά την αρχαιότητα. Ο Ιστορικός Γιάννης Κορδάτος, ο οποίος κατάγεται από τη Ζαγορά του Πηλίου, αναφέρει ότι “η γιορτή αυτή ήταν μια δραματική παράσταση που γίνονταν από 15-20 άνδρες μεταμφιεσμένους που είχαν στην μέση το “Μάη”, ένα νέο δηλαδή καταστόλιστο με λουλούδια. Σε κάποια στιγμή ένας από τους μασκαρεμένους νέους πείραζε άσεμνα το κορίτσι που ακολουθούσε τη συντροφιά και τότε ο νέος, που ήταν ντυμένος με φουστανέλες, ο γενίτσαρος, πυροβολούσε και “σκότωνε” το φταίχτη. Όταν ο θάνατος του τελευταίου διαπιστωνόταν από τη συνοδεία του Μάη, η παρέα έβαζε ένα λουλούδι πάνω στο “νεκρό” και άρχιζε γύρω του ένα εύθυμο χορό. Μέσα στο ξέφρενο τότε πανδαιμόνιο που ακολουθούσε, ο “σκοτωμένος” ανασταινόταν και ακολουθούσε ολόγερος την εύθυμη συντροφιά του. Αυτή ήταν η βασική πλοκή του μύθου”.
Πρωταγωνιστής της παράστασης ήταν ο Μάης, που είχε το σώμα του σκεπασμένο με κισσούς, δάφνες, αγιοκλήματα, τριαντάφυλλα και πολλά άλλα λουλούδια της εποχής, ενώ στο κεφάλι φορούσε στεφάνι φτιαγμένο και αυτό από πολύχρωμα λουλούδια. Στο χέρι κρατούσε το “μαγιόξυλο” γεμάτο από λουλούδια και καρπούς, σύμβολο της ανανέωσης της φύσης και της ζωής. Ο “Μάης” δεν ήταν μόνος του σ αυτή την εθιμική γιορτή: τον περιτριγύριζαν χορεύοντας (όπως άλλοτε το Διόνυσο οι σάτυροι, οι τράγοι, οι Σειληνοί και οι Νύμφες) τα ζεϊμπέκια, γιορταστικά ντυμένα με κόκκινα κεντημένα γιλέκα και σαλβάρια (βράκες) με φαρδιά ζωνάρια γεμάτα σπαθιά και πιστόλια και ψηλά φέσια όλο φούντες. Άλλα μέλη του ανοιξιάτικου αυτού θιάσου, που γιόρταζε τη φύση στην πιο όμορφη στιγμή της, είναι ο γαμπρός (γενίτσαρος) ντυμένος με φουστανέλες, βελούδινο γιλέκο, κόκκινο φέσι και με μαχαίρι στη μέση, η νύφη και αυτή μεταμφιεσμένος άντρας με πλούσιο μουστάκι, ο χότζας (Τούρκος ιερωμένος) με φαρδιά κελεμπία και σαρίκι, ο γύφτος και η γύφτισσα με καρβουνιασμένα πρόσωπα και πόδια. Επίσης, στη χορευτικομιμητική αυτή παράσταση συμμετείχαν ο αρκουδιάρης με την αρκούδα, που ήταν και αυτή άνδρας μεταμφιεσμένος με προβιές αρνιών, ο γιατρός που βοηθούσε στην νεκρανάσταση του σκοτωμένου ή στο ξεγέννημα της νύφης και της γύφτισσας όταν τις έπιαναν οι πόνοι του τοκετού και τέλος, ο διάβολος ή τα διαβολάκια που φορούσαν μαύρα ρούχα και είχαν ουρά και κέρατα.
Το έθιμο αυτό και οι χαρακτήρες του, που για αιώνες ήταν ριζωμένα στην παράδοση του πηλιορείτικου λαού, γιορτάζονταν παλιά για οκτώ μέρες, με την συμμετοχή πλήθους κόσμου. Οι ποικίλες σημασίες και οι συμβολισμοί του διατηρούν αναλλοίωτο το άρωμά τους στο πέρασμα του χρόνου και όπως είναι προφανές δίνουν διαχρονικά το στίγμα μιας ιδιαίτερης γιορτής που από φέτος θα ξαναζωντανέψει με την προοπτική να αποτελέσει και πάλι αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού και της παράδοσης της Μακρινίτσας.