Εχουν ακουστεί τόσα πολλά αυτές τις μέρες για τα όσα συνέβησαν την τελευταία εβδομάδα κι έτσι δεν τρέφουμε καμιά αυταπάτη ότι το σημερινό μας κείμενο μπορεί να αποτελέσει καταλύτη εξελίξεων, ούτε καν βάση προβληματισμού των όσων έχουν την ευθύνη για τα όσα συνέβησαν και, κυρίως, για τα όσα θα συμβούν στη συνέχεια. Όμως διατηρούμε την κρυφή ελπίδα ότι κάποιοι, έστω και λίγοι αναγνώστες, θα σκεφθούν, έστω και για λίγες στιγμές, έστω και για όσο κρατάει η ανάγνωση, δηλαδή όσο ένας καφές, πιο ενεργητικά υπό το πρίσμα των ουσιαστικών γεγονότων και όχι των εντυπώσεων που κυριάρχησαν την τελευταία εβδομάδα.
Κατ’ αρχήν τα όσα συνέβησαν στην Ελλάδα την τελευταία εβδομάδα θα μπορούσαν να συμβούν σε οποιαδήποτε χώρα του λεγόμενου δυτικού κόσμου και κατ΄ επέκταση σ΄ οποιοδήποτε κράτος του πλανήτη. Συνέβησαν άλλωστε το 2006 στη Βουδαπέστη, το 2005 στο Παρίσι και παλιότερα στο Λος Άντζελες. Κατά συνέπεια είναι εντελώς λαθεμένη η εκτίμηση ότι έχουμε μια κακή κυβέρνηση – αυτό πράγματι μπορεί να συμβαίνει – και γι’ αυτό έγιναν τα όσα έγιναν την τελευταία εβδομάδα της φωτιάς.
Η σημερινή κυβέρνηση για τα όσα έγιναν έχει απλά μεγάλο μερίδιο της λεγόμενης προστιθέμενης ευθύνης. Όταν ισχυρίζεται ότι παρέλαβε χαοτική κατάσταση στην οικονομία, την παιδεία και σ΄ άλλους τομείς και μετά από πέντε χρόνια η κατάσταση παραμένει ίδια ή χειρότερη, η ευθύνη της είναι μεγαλύτερη των προκατόχων της. Το συμπέρασμα αυτό βασίζεται στη λογική. Ένα πρόβλημα που δεν αντιμετωπίζεται, γιγαντώνεται. Άρα ο χειριστής του προβλήματος, δηλαδή η κυβέρνηση, ευθύνεται για το σύνολο των προβλημάτων που παρέλαβε κι επιπλέον βαρύνεται και με την διόγκωσή τους, εφόσον δεν αντιμετωπίστηκαν κατά τη διάρκεια της δικής της θητείας. Αν στο προηγούμενο συμπέρασμα προστεθούν και τα αδικαιολόγητα λάθη που οδήγησαν στη δημιουργία ή στην αδυναμία αντιμετώπισης καταστάσεων, λογικά προκύπτει το συμπέρασμα ότι η ευθύνη της σημερινής κυβέρνησης είναι τεράστια.
Βέβαια ούτε τα προγράμματα υποαπασχόλησης και εξευτελισμού των νέων, όπως τα STAGE, εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά με τη σημερινή κυβέρνηση, ούτε η ανεργία των πτυχιούχων εκτινάχθηκε στα ύψη τώρα, ούτε βεβαίως η γενιά των 700 ευρώ στη χώρα με τους χαμηλότερους μισθούς στην Ευρώπη διαχρονικά είναι τωρινό φαινόμενο. Επίσης όλοι συμφωνούν ότι τα χάλια της δημόσιας παιδείας είναι σύγχρονο φαινόμενο. Το αποδεικνύει η γιγάντωση της παραπαιδείας και των φροντιστηρίων εδώ και τρεις δεκαετίες τουλάχιστον. Η ακρίβεια στα καταναλωτικά αγαθά από την εποχή της στρογγυλοποίησης των τιμών λόγω αλλαγής νομίσματος και τα απάνθρωπα εξευτελιστικά επιδόματα ανεργίας είναι θέματα που απασχολούν την ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια. Υποτίθεται ότι η σημερινή κυβέρνηση ήρθε για να αντιμετωπίσει όλα αυτά. Απέτυχε οικτρά, διαψεύδοντας κάθε ελπίδα. Το κάθε χρόνο και χειρότερα επιβεβαιώνεται καθημερινά. Το γράψαμε και προηγουμένως, το επαναλαμβάνουμε και τώρα. Ότι η μη αντιμετώπιση των δομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία και κατ΄ επέκταση η ελληνική κοινωνία οδηγεί στη γιγάντωση και στην τερατοποίηση των συγκεκριμένων προβλημάτων.
Είναι αυτονόητο λοιπόν ότι όσοι πήραν τους δρόμους της οργής την τελευταία εβδομάδα στην Ελλάδα με αφορμή την άγρια δολοφονία του 15χρονου Αλέξη είχαν πολλούς λόγους για να αντιδράσουν έτσι και βαθιά ριζωμένες αιτίες που τους οδήγησαν στη συγκεκριμένη αντίδραση. Δεν μπαίνουμε σε ψευδεπίγραφα μηνύματα να διαχωρίσουμε αυτούς που διαδήλωσαν ειρηνικά στους δρόμους από εκείνους που έσπαζαν τις βιτρίνες. Όποιος δεν μπορεί να διαχωρίσει τον φοιτητή και τον μαθητή από τον κουκουλοφόρο και μάλιστα όχι τον ιδεολόγο αναρχικό ή αντιεξουσιαστή, αλλά τον βάνδαλο, δεν αξίζει να συμμετέχει στο δημόσιο διάλογο. Το επιχείρημα ότι όλα τα γεγονότα λειτούργησαν ως συγκοινωνούντα δοχεία και οι γνωστοί άγνωστοι εκμεταλλεύτηκαν την αντίδραση των νεολαίων για να κρυφτούν μέσα σ΄ αυτούς και να επιδοθούν στο καταστροφικό τους έργο είναι λογικοφανές. Όμως τι θα γινόταν; Δεν θα υπήρχαν ειρηνικές διαδηλώσεις για να μην δράσουν οι κουκουλοφόροι; Αν υποθέσουμε ότι θα ξεχνιόταν η αφορμή, που ήταν η εκτέλεση του 15χρονου, θα έσβηναν και οι αιτίες της οργής; Ασφαλώς όχι.
Οι επιθέσεις στα αστυνομικά τμήματα, το σπάσιμο και το κάψιμο καταστημάτων και τραπεζών και η θεωρία ότι όσοι υπηρετούν στην ελληνική αστυνομία είναι δολοφόνοι κατά συρροή, εκτός από την εκτόνωση του θυμού μπορεί να αποτελέσει βάση διαλόγου και προβληματισμού για την επίλυση των βαθιά ριζωμένων προβλημάτων που εκμηδενίζουν τα όνειρα των νέων και αιχμαλωτίζουν την ελληνική κοινωνία; Ασφαλώς όχι.
Τα κλειστά επ΄ αόριστον και κατεστραμμένα γυμνάσια, λύκεια και πανεπιστήμια, την ώρα μάλιστα που όλα τα ιδιωτικά σχολεία, εκπαιδευτήρια και φροντιστήρια λειτουργούν απρόσκοπτα, χωρίς το παραμικρό πρόβλημα, μπορούν να οδηγήσουν στην αναβάθμιση της παιδείας; Ασφαλώς όχι.
Όπως αστυνομικοί εκπαιδευμένοι ελλιπώς και γαλουχημένοι σ΄ ένα πλέγμα ιδεοληψιών ότι αποτελούν τη σιδερένια γροθιά του συστήματος και την προέκταση της εξουσίας δεν μπορούν να εγγυηθούν την κοινωνική ειρήνη και τη δημόσια ασφάλεια, έτσι και δάσκαλοι και καθηγητές υποβαθμισμένων πανεπιστημίων δεν μπορούν να αποτελέσουν το φάρο των μαθητών και της νεολαίας. Όσο παραμένει και ριζώνει στην Ελλάδα το σαθρό και διεφθαρμένο σύστημα παραγωγής πανεπιστημιακών δασκάλων, τίποτα δεν θα αλλάζει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Έχουμε θέσει επανειλημμένως το ερώτημα πώς γίνεται κανείς πανεπιστημιακός δάσκαλος στην Ελλάδα και αν υπάρχει κάποιο αντικειμενικό και αδιάβλητο σύστημα αξιολόγησης και ουδέποτε μας τηλεφώνησε ή μας έστειλε κάποια επιστολή ένας πανεπιστημιακός, για να μας εξηγήσει ή έστω να υποστηρίξει ότι όλα είναι καλώς καμωμένα στη γκρίζα ζώνη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Όταν γίνεσαι καθηγητής πανεπιστημίου επειδή μπορεί να είσαι αρεστός σ΄ αυτούς που θα σε κρίνουν ή μπορεί να έχεις διάφορες σχέσεις μαζί τους, μπορείς να αποτελέσεις παράδειγμα για τους φοιτητές σου; Έγραψαν διάφορα μπλογκς για τον ευαίσθητο πρύτανη του Πολυτεχνείου ότι έχει βολέψει και τις δύο κόρες του στο ίδρυμα. Δεν το διέψευσε. Δεν γνωρίζουμε αν ισχύει. Παλιότερα αποδείχθηκε ότι οι μισοί εργαζόμενοι της Ιατρικής Σχολής Αθηνών είναι συγγενείς και μάλιστα οι περισσότεροι πρώτου βαθμού των καθηγητών της σχολής! Ξεχάστηκε κι αυτό. Ξεχάστηκε βεβαίως και κάτι που δεν είχε ξεχαστεί για δυόμισι χιλιάδες χρόνια. Στον πατέρα μου χρωστώ το ζην και στο δάσκαλό μου το ευ ζην, είχε πει ο Μέγας Αλέξανδρος. Είναι βέβαιο, με τις όποιες εξαιρέσεις, ότι οι σημερινοί νέοι δεν χρωστούν σε κανέναν το ευ ζην, γιατί δεν υφίσταται. Με τέτοια πνευματική ηγεσία αναζητούμε ευθύνες στην πολιτική εξουσία που λειτουργούσε πάντα σαν… εταιρία περιορισμένης ευθύνης στη σύγχρονη Ελλάδα;
Τέλος επισημαίνουμε ότι κανένας διάλογος δεν μπορεί να γίνει με όρους και συνθήκες που επικράτησαν την τελευταία εβδομάδα. Το μόνο που μπορεί να γίνει με τέτοιες συνθήκες είναι η απόλυτη διάρρηξη του κοινωνικού ιστού, που θα οδηγήσει σε διχασμό με απρόβλεπτες συνέπειες. Τους διχασμούς οι Έλληνες τους έχουν πληρώσει με πολύ αίμα και πολύ δυστυχία και δεν χρειάζονται άλλοι. Εκτιμούμε ότι κάτι πολύ πιο απλό είναι αναγκαίο τούτη την ώρα. Αρκεί να τραβήξουμε μια ευδιάκριτη διαχωριστική γραμμή με το κακό μας παρελθόν. Όλοι μας όμως, πολίτες και πολιτικοί, χωρίς υστεροβουλίες και μικροσυμφέροντα να υπαγορεύουν τη δράση μας. Είναι τόσο απλό, αλλά και τόσο μεγάλο, που μας κάνει να πιστεύουμε ότι δεν πρόκειται να γίνει.
Υ.Γ. Αν ισχύει η διαπίστωση ότι τα επεισόδια που ξέσπασαν στην Ελλάδα θα μπορούσαν να ξεσπάσουν οπουδήποτε, γιατί ξεκίνησαν από τη χώρα μας; Ίσως γιατί τα προβλήματα που τα δημιούργησαν είναι πιεστικότερα στην Ελλάδα, δηλαδή η κατάσταση είναι χειρότερη απ΄ όλες τις άλλες της Ευρώπης. Εν τέλει και στο ερώτημα αν θα υπάρξουν κομματικές, γιατί πολιτικές υπάρχουν, επιπτώσεις από τα τελευταία γεγονότα, η απάντηση δεν είναι απλή. Υπάρχει ωστόσο μία βεβαιότητα, η οποία λέει ότι όποιος επενδύει σε μη ομαλές καταστάσεις, είτε για να τις δημιουργήσει είτε για να τις εκμεταλλευτεί, γρήγορα ανακαλύπτει ότι γίνεται θύμα των σχεδιασμών του. Γενναιότητα είναι αυτό που λείπει. Ο Economist στην τελευταία του ανάλυση για την Ελλάδα αναζήτησε ένα νέο Περικλή. Οι Έλληνες αναζητούν μια άλλη δημοκρατία, γιατί η σημερινή έχει μείνει και από λάστιχο και από μηχανή.
