Δυνατή κρίνεται η αξιοποίηση των υδάτων των πηγών συνολικά του δήμου Αγριάς και ιδιαίτερα των περιοχών Σανατορίου και Γαλανόπετρας για την εξασφάλιση των υδρευτικών και αρδευτικών αναγκών όλης της περιοχής και των οικισμών του Δήμου, με ταυτόχρονη ενεργειακή αξιοποίηση και δυνατότητα. Το παραπάνω προέκυψε από την μελέτη που πραγματοποίησε το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών μετά από αίτημα του δήμου για την «Πολλαπλή και ολοκληρωμένη αξιοποίηση των πηγών του δήμου Αγριάς».
Στόχος της μελέτης αποτέλεσε ο ακριβέστερος προσδιορισμός της παροχής ύδατος, ο τρόπος απόληψης και παροχέτευσης αυτού, η χωροθέτηση και η δυνατότητα κατασκευής των απαιτούμενων τεχνικών έργων από πλευράς γεωτεχνικής (θεμελιώσεων και οδεύσεων) τόσο στις περιοχές των πηγών, όσο και στις περιοχές των προβλεπόμενων υδροηλεκτρικών σταθμών και κατά μήκος της όδευσης των αγωγών μεταφοράς και το έργο διήρκησε έξι μήνες.
Από την μελέτη προέκυψε ότι η συνολική ποσότητα του διαθέσιμου νερού στην ευρύτερη περιοχή είναι 11.318.746 κυβικά μέτρα νερό το χρόνο, ενώ η συνολικά εκμεταλλεύσιμη ποσότητα αγγίζει τα 7.813.416 κυβικά μέτρα νερό ετησίως δηλαδή 21.400 κυβικά μέτρα νερό ημερησίως.
Το σημαντικότερο που προκύπτει από την μελέτη και τις ποσότητες αυτές νερού που μετρήθηκαν ως εκμεταλλεύσιμες είναι ότι φτάνουν για να καλύψουν μελλοντικά τις ανάγκες ύδρευσης και άρδευσης εκτός του δήμου Αγριάς στο Πολεοδομικό Συγκρότημα.
Η μελέτη που συνέταξε το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών περιλαμβάνει την τοπογραφική αποτύπωση της περιοχής, τη γεωλογική και υδρογεωλογική μελέτη και έρευνα καθώς και την γεωτεχνική μελέτη.
Η τοπογραφική αποτύπωση που πραγματοποιήθηκε κάλυψε πλήρως τη χωροθέτηση των προτεινόμενων τεχνικών έργων, όπως είναι οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί, οι αγωγοί δεξαμενών και άλλα.
Αναλυτικότερα εντοπίστηκαν οι περιοχές υδροληψίας, επιλέχθηκαν οι κατάλληλες θέσεις ως προς την προσβασιμότητα, έκταση και το ιδιοκτησιακό καθεστώς, ενώ επιλέχθηκαν και οι χώροι για την κατασκευή των κτηρίων των υδροηλεκτρικών σταθμών, σε συνδυασμό και με τη μεταξύ τους απόσταση. Σε όλες τις παραπάνω θέσεις εκπονήθηκαν μελέτες τοπογραφικής αποτύπωσης κλίμακας 1:200.
Η γεωλογική – υδρογεωλογική μελέτη και έρευνα
Η μελέτη προσδιορίζει το γεωλογικό, τεκτονικό και υδρογεωλογικό καθεστώς και δίνει τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των υδάτων του Δήμου Αγριάς. Σημαντικό στοιχείο της μελέτης ήταν ο καθορισμός της μηνιαίας αθροιστικής παροχής των πηγών Σανατορίου και Γαλανόπετρας και τα αναγκαία έργα για την καλύτερη εκμετάλλευσή τους.
Ειδικότερα λοιπόν από τη διεξαγωγή της μελέτης προσδιορίστηκε το ποσοτικό και ποιοτικό υδατικό ισοζύγιο, υπολογίστηκαν οι απολήψιμες ποσότητες νερού από τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες, χωρίς να προκαλούνται δυσμενείς επιπτώσεις σε αυτούς, καθώς και η οικολογική παροχή, ενώ καθορίστηκε ακόμη η σχέση επιφανειακών και υπόγειων νερών αλλά και η επιλογή του προσφορότερου τρόπου εκμετάλλευσής τους.
Παράλληλα ορίστηκαν τα όρια ασφαλείας των απολήψιμων παροχών, καθώς επίσης προσδιορίστηκαν και τα τεχνικά χαρακτηριστικά των έργων υδροληψίας.
Αναφορικά λοιπόν με την ποσιμότητα των νερών των μελετούμενων πηγών και περιοχών και βάσει των αποτελεσμάτων των χημικών αναλύσεων όλα τα δείγματα νερού είναι καλής ποιότητας και προσφέρονται για ανθρώπινη χρήση.
Στον τομέα της τρωτότητας των πηγών, αυτή καθορίζεται από την απόστασή τους από εν δυνάμει πηγές ρύπανσης. Αυτές αφορούν σε οικισμούς, καλλιεργήσιμες εκτάσεις, κτηνοτροφικές μονάδες, βιομηχανικές μονάδες, Χ.Α.Δ.Α (Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων) και νεκροταφεία. Παράλληλα, επειδή οι υδροφορείς είναι επιφανειακοί και σε συνδυασμό με τη διαρρηγμένη φύση τους, η τρωτότητά τους θεωρείται μεγαλύτερη.
Να αναφερθεί εδώ ότι από την μελέτη για την ποιοτική προστασία ενός εκμεταλλευόμενου υδροφόρου ορίζοντα προτείνεται και μία περιοχή προστασίας γύρω από το υδρομαστευτικό έργο.
Οι πηγές σε αυτή την κατηγορία ομαδοποιήθηκαν με βάση το υψόμετρο τους σε τέσσερις ομάδες των δύο, έξι, οκτώ και επτά πηγών η έκαστη.
Φυσική κατάσταση των πηγών – υδρομάστευση
Οι πηγές τόσο του Σανατορίου, όσο και της Γαλανόπετρας, παρουσιάζουν σημαντική υστέρηση σε έργα υδρομάστευσης.
Αποτέλεσμα αυτού είναι η απώλεια μεγάλων ποσοτήτων νερού και η διάχυσή τους ή μετανάστευσή τους στο γειτονικό περιβάλλον. Ιδιαίτερα σημαντικές απώλειες έχουμε σε πολλές περιπτώσεις όπου υλικά αποσάθρωσης έχουν καλύψει την έξοδο του νερού των πηγών.
Ο υπολογισμός των παροχών στην μελέτη λοιπόν έχει γίνει στη βάση της αποκατάστασης των κύριων πηγών με έργα υδρομάστευσης. Με βάση τη χαρτογράφηση των πηγών και την σημαντικότητά τους, συνολικά προτείνονται 16 έργα υδρομάστευσης, δέκα στο Σανατόριο και 6 στην Γαλανόπετρα.
Τα έργα αυτά συμπεριλαμβάνουν ομάδες γειτονικών πηγών, καθώς και τις κύριες πηγές (πηγές μεγάλης παροχής).
Γεωτεχνική Μελέτη και Ερευνα
Η εκτέλεση των γεωτεχνικών ερευνών και η εκπόνηση της γεωτεχνικής μελέτης, προσδιόρισε τα γεωτεχνικά χαρακτηριστικά σχεδιασμού και θεμελίωσης, προκειμένου να εντοπιστούν όλα τα πιθανά προβλήματα, τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν για τα απαιτούμενα τεχνικά έργα.
Από την προμελέτη θεμελίωσης και σύμφωνα με τους υπολογισμούς φέρουσας ικανότητας, συμπεραίνεται ότι οι τρεις υδροηλεκτρικοί σταθμοί μπορούν να θεμελιωθούν με επιφανειακή θεμελίωση.
Η επιτρεπόμενη φέρουσα ικανότητα του εδάφους εκτιμάται περίπου στα 500 kPa και για τους τρεις σταθμούς και η ολική καθίζηση των υδροηλεκτρικών σταθμών 1 και 3 υπολογίζεται να είναι της τάξης του 5mm, ενώ για τον σταθμό 2 της τάξης των 2mm. Ενδεχόμενες διαφορικές καθιζήσεις, δεν πρόκειται να επηρεάσουν την κατασκευή λόγω του μικρού μεγέθους τους.
Οι πηγές Γαλανόπετρα και Σανατόριο
Σύμφωνα με τις μετρήσεις που έγιναν στη διάρκεια διεξαγωγής της μελέτης από τους επιστήμονες του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών οι δύο μόνο πηγές Γαλανόπετρας και Σανατορίου μπορούν να παρέχουν το χρόνο 4.367 κυβικά μέτρο νερό, ενώ η μέση μηνιαία παροχή ανέρχεται σε 0.387 κυβικά μέτρα νερό.
Συγκεκριμένα μετρήθηκε η παροχή των πηγών για τους μήνες από τον Ιανουάριο έως και τον Δεκέμβριο και να σημειωθεί ότι ο επιφανειακός εμπλουτισμός αφορά στην προσφορά νερού από το χιόνι, το οποίο όμως δεν είναι παροχή της πηγής αλλά εδαφική στράγγιση, ενώ για να καθοριστεί το ακριβές σύνολο των παροχών των νερών των πηγών θα πρέπει να γίνουν έργα καλλιέργειας και υδρομάστευσης.
Να σημειωθεί ότι από τις μετρήσεις στις πηγές προέκυψε επίσης ότι η Μέση Υδροηλεκτρική Ενέργεια της Γαλανόπετρας μπορεί να είναι 1.2 GWh, της Αλυκόπετρας 2.645 GWh και της Βροχιάς 5.543 GWh. Η συνολικά παραγόμενη ενέργεια υπολογίζεται ότι ανέρχεται στα 9.393 GWh, ενώ η ετήσια ακαθάριστη πρόσοδος από ενέργεια καθορίζεται σε 750.000 ευρώ, η ετήσια ακαθάριστη πρόσοδος από νερό σε 2.180.000 εκ. ευρώ και το συνολικό ετήσιο κέρδος στα 2.790.000 εκ. ευρώ.
