Ενα έργο επίκαιρο όσο ποτέ, το «Θάνατο του εμποράκου» του Αρθουρ Μίλερ με πρωταγωνιστή τον Θύμιο Καρακατσάνη θα απολαύσουν οι θεατρόφιλοι της περιοχής την Παρασκευή 16 Ιουλίου στις 9.30 μ.μ. στο Θερινό Δημοτικό Θέατρο Βόλου. O Γιάννης Ιορδανίδης στη νέα του συνεργασία με το Θύμιο Καρακατσάνη, σκηνοθετεί τον γνωστό ηθοποιό στο ρόλο του Γουίλλυ Λόμαν, ενός ανθρώπου που πίστεψε πως εκείνος μόνον δεν μπόρεσε να ικανοποιήσει τα κριτήρια που έθεσαν για όλη την ανθρωπότητα οι κορυφές της πολιτικής και του επιχειρηματικού κόσμου. Εξήντα χρόνια μετά τη συγγραφή του, το έργο παραμένει επίκαιρο όσο ποτέ, δεδομένου ότι «το ποσοστό της φτώχειας σε παγκόσμια κλίμακα ακολουθεί σήμερα ανοδική πορεία και αποτελεί πλέον εν δυνάμει απειλή για όλο τον κόσμο», όπως επισημαίνουν εξάλλου οι δημιουργοί της παράστασης.
Ο κορυφαίος ηθοποιός, ο οποίος είναι ταυτόχρονα και βαθιά σκεπτόμενος άνθρωπος, «βλέπει» μέσα από τις γραμμές του έργου εικόνες της σύγχρονης πραγματικότητας που βιώνουμε. Όπως επισημαίνει μάλιστα, μιλώντας στον «Τ», το συγκεκριμένο έργο που παίζεται με επιτυχία επί τρία χρόνια «πραγματεύεται την οικονομική δυσπραγία, την μανία του ανθρώπου να έχει κοινωνική καταξίωση μέσω του κέρδους, διότι έτσι τον μαθαίνει το σύστημα». Η εν γένει παρουσία του Θύμιου Καρακατσάνη στο θεατρικό πεδίο είναι σύμφυτη με τον σχολιασμό των κακώς κειμένων κάθε εποχής, χωρίς καμία διάθεση ωραιοποίησης του κοινωνικού τοπίου, ενώ η 48χρονη καλλιτεχνική του διαδρομή και κάθε θεατρική του επιλογή αφυπνίζει συνειδήσεις και προκαλεί γόνιμο προβληματισμό, με την ελπίδα της αναστροφής των δεδομένων που διαγράφονται στον ορίζοντα.
-Οι κλασικοί συγγραφείς, στην προκειμένη περίπτωση ο Μίλερ, απηχούν την πραγματικότητα της εκάστοτε εποχής μέσα από το έργο τους;
Βεβαίως τα έργα των μεγάλων συγγραφέων είναι πάντα επίκαιροι, αλλά νομίζω ότι για τα σημερινά δεδομένα, ο Αρθουρ Μίλερ είναι αυτός που αποτυπώνει αυτά που δυστυχώς ζούμε.
-Οι σύγχρονες καταστάσεις και η περίοδος οικονομικής κρίσης που διανύουμε ευνοούν δηλαδή το «Θάνατο του εμποράκου»;
Αυτό ακριβώς πραγματεύεται το έργο. Πραγματεύεται την οικονομική δυσπραγία, τη μανία του ανθρώπου να έχει κοινωνική καταξίωση μέσω του κέρδους, διότι έτσι τον μαθαίνει το σύστημα. Εξ αιτίας αυτού γίνεται, δυστυχώς, ο άνθρωπος δραματική υπόσταση, τραγική υπόσταση θα έλεγα. Ο Αρθουρ Μίλερ πραγματεύεται και στηλιτεύει το αμερικάνικο όνειρο, που δεν είναι τίποτε άλλο απ’ το κοινωνικό σύνολο που αναζητά την καταξίωσή του μέσα από το κέρδος και βέβαια δηλητηριάζουμε με αυτό τον τρόπο και τις ανθρώπινες σχέσεις, τις οικογενειακές σχέσεις και όλη την ύπαρξή μας. Σε αυτό το σημείο έχουμε φτάσει. Πάντα ο καπιταλισμός δίνει μερικές ανάσες στο κοινό και μου θυμίζει την φράση που έλεγε η Αντουανέτα «δώστε και λίγο παντεσπάνι στο λαό». Τα ’δωσαν όλα και τώρα είναι αναγκασμένοι, για να έχουν κέρδος, να τα πάρουν όλα πίσω.
-Πώς σχολιάζετε την σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα της Ελλάδας; Ποια χαρακτηριστική φράση του Αρθουρ Μίλερ εκτιμάτε ότι αποτυπώνει την εποχή μας;
Το έργο του Αρθουρ Μίλλερ «Ο θάνατος του εμποράκου» αναφέρεται σε αυτά τα γεγονότα και τις καταστάσεις που ζούμε. Δεν είναι εκτός της ύπαρξής μας και είναι χαρακτηριστική η φράση που λέει ο ήρωας του έργου «σήμερα πλήρωσα και την τελευταία δόση του σπιτιού. Δεν χρωστάμε πουθενά, είμαστε ελεύθεροι». Βέβαια για να μείνουν ελεύθεροι αυτοί, έπρεπε να σκοτωθεί αυτός για να εισπράξουν την αποζημίωση. Είναι ένα τραγικό φινάλε που επιβεβαιώνει την φράση «ο θάνατός μας η ζωή τους, η ζωή του συστήματος».
-Η περίοδος που βιώνουμε έχει αντίκτυπο στην θεατρική τέχνη; Ο πολιτισμός βρίσκεται μεταξύ σφύρας και άκμονος, δημιουργώντας ανησυχία για το μέλλον του θεάτρου;
Οταν οι θεατρίνοι είναι ευαίσθητοι, είναι συνειδητοποιημένοι, υπάρχει μέλλον και προοπτική. Δεν ανησυχώ για το μέλλον του πολιτισμού, ανησυχώ για την ευημερία του κόσμου, για το επίπεδο του κόσμου. Δυστυχώς, όσο περνάει ο καιρός, τα μέσα ενημέρωσης κατεβάζουν, πιστεύω, το επίπεδο, για να έχουν εμπορική ανταπόκριση. Αυτό είναι λυπηρό και επικίνδυνο και δεν ξέρω που θα οδηγηθούμε.
-Ο ηθοποιός είναι η γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ του θεατή και του θεάτρου; Τα μηνύματα που παίρνετε από τον κόσμο στο πλαίσιο της καθημερινής επικοινωνίας επιβεβαιώνουν τα παραπάνω;
Οταν παίζεις ένα έργο επί τρία χρόνια, αυτό σημαίνει ότι ενδιαφέρει το κοινό γιατί κανένας δεν ανεβάζει ένα έργο με τόσο μεγάλη διάρκεια, αν δεν υπάρχει ανταπόκριση από το κοινό. Παίζουμε τρία χρόνια τον «Θάνατο του εμποράκου» και το κοινό ανταποκρίνεται σαν να είναι η πρώτη μέρα που το ανεβάσαμε. Αυτό, νομίζω, τα λέει όλα.
-Ως ηθοποιός αλλά και ως σκεπτόμενος άνθρωπος έχετε κατ’ επανάληψη στηλιτεύσει τα κακώς κείμενα. Ποιόν θεατρικό χαρακτηρισμό θα δίνατε στην σύγχρονη εποχή, είναι κωμωδία ή δράμα;
Αυτά που προαναφέρατε πληρώνω εγώ. Ο κόσμος μου λέει «μπράβο» αλλά εγώ τα πληρώνω. Πληρώνω το θάρρος της γνώμης, πληρώνω γιατί κάποιους ενοχλώ, ή μάλλον ενοχλώ αυτούς που φταίνε, αυτούς που καθορίζουν την ζωή μας. Και αυτό δεν μου το συγχωρούν. Σε ό,τι αφορά τον χαρακτηρισμό της σύγχρονης εποχής, θεωρώ ότι πάντα συνυπάρχουν στην ζωή και τα δύο στοιχεία, δηλαδή και η κωμωδία και το δράμα. Τα στοιχεία αυτά συνθέτουν την ζωή. Οποιος αντιμετωπίζει μονόπλευρα τις καταστάσεις χωρίς να αντιλαμβάνεται το χιούμορ που κρύβουν οι καιροί, σίγουρα έχει πάθει στένωση.
-Η καλοκαιρινή σας περιοδεία σας οδηγεί στο Βόλο, σε μια γνώριμη για σας πόλη. Εχετε εδραιώσει πλέον δεσμούς επικοινωνίας με το απαιτητικό, κατ’ άλλους, κοινό της περιοχής…
Ο Βόλος είναι γνωστό κέντρο πολιτιστικό αυτής της χώρας. Προσωπικά, από την αρχή της καριέρας μου, που μετράει ήδη 48 χρόνια, όταν πηγαίναμε για παραστάσεις προς Θεσσαλονίκη, σταματούσαμε οπωσδήποτε στο Βόλο, μια πόλη την οποία θεωρούμε ότι είναι μια πολιτιστική γωνιά αυτής της χώρας. Δεν μπορεί να εργάζεσαι πολιτιστικά σε αυτή την χώρα και να μην έχεις επαφή με το Βόλο, είναι αδύνατον.
-Μετά την μεγάλη πορεία του έργου ο «Θάνατος του εμποράκου» του Αρθουρ Μίλερ τι καινούργιο ετοιμάζετε για το χειμώνα;
Θα ασχοληθώ με δύο διαφορετικά έργα. Πρώτα απ’ όλα θα κάνω τους «Ιππείς» του Αριστοφάνη με την βοήθεια του μεγάλου μας Μίκη Θεοδωράκη, τη μουσική του, δηλαδή, και θα κάνω επίσης και τους «Νταντάδες» του Σκούρτη, ένα έργο που αναφέρεται σε μια πεθαμένη εξουσία. Θα συνεχίσω στην ίδια θεατρική σκηνή που έχει δημιουργήσει εδώ και τρία χρόνια, για λογαριασμό μου ο κ. Τάγαρης και είναι το θέατρο «Ζίνα», το οποίο βρίσκεται στην λεωφόρο Αλεξάνδρας 74 στην Αθήνα.
-Πέρα απ’ το χιούμορ ποιο ακόμη στοιχείο απαιτείται άραγε για να αναζητήσουμε και να βρούμε φωτεινές διεξόδους στο μέλλον;
Οι ιδεολογικοί στόχοι είναι αυτοί που χαρακτηρίζουν την ζωή μας και την κάνουν ή καλύτερη ή χειρότερη. Εγώ πιστεύω ότι όσο ο άνθρωπος γίνεται πιο ιδεολογικό ον, τόσο καλύτερη γίνεται η κοινωνία μας και ελπίζω να μας βγάλει από αυτή την δύσκολη θέση που βρισκόμαστε. Τι άλλο να πω;
-Αισιοδοξείτε για το μέλλον;
Χωρίς αισιοδοξία θα είχα σταματήσει το θέατρο κατ’ αρχήν. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου χωρίς να κάνει θέατρο. Ελπίζω και πιστεύω ότι μας χρειάζεται ο κόσμος και γι’ αυτό συνεχίζω εξάλλου την πορεία μου στον συγκεκριμένο χώρο, με την ευχή ότι θα απαλλαγούμε από όσους μας καταδυναστεύουν.
