Ακύρωση των ευεργετικών λειτουργιών του ταμιευτήρα της λίμνης Κάρλας θα επέλθει εάν διανοιχθούν νέες γεωτρήσεις στην περιοχή του Δήμου Κάρλας κι αυτό θα οδηγήσει σε πτώση της στάθμης μεγαλύτερη και από τη σημερινή.
Αυτό το συμπέρασμα εκπορεύεται από την αναγνωριστική μελέτη καθιζήσεων στο Δήμο Κάρλας που εκπόνησε το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Το κρίσιμο ζήτημα της υπεράντλησης των υδάτων και των ρηγματώσεων έρχεται να αναλύσει μια διεξοδική μελέτη του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών με επικεφαλής τον πρόεδρο και καθηγητή κ. Θανάση Λουκά.
Η εν λόγω έρευνα παρουσιάστηκε φέτος στο Δήμο Κάρλας ενώπιον όλου του δημοτικού συμβουλίου, προκειμένου να γίνει επακριβής ενημέρωση για το μείζον πρόβλημα που αντιμετωπίζει η περιοχή, καθώς τα ρήγματα ολοένα και βαθαίνουν.
Εδώ και χρόνια ο υπόγειος υδροφορέας της λεκάνης της Κάρλας υπερεκμεταλλεύεται εξαιτίας της έντονης γεωργικής δραστηριότητας.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται ρήγματα πολλών μέτρων.
Το πρόβλημα αναμενόταν να επιλυθεί μερικώς με την ανασύσταση μέρους της αποξηραμένης λίμνης Κάρλας και τη δημιουργία του Ταμιευτήρα.
Παρ’ όλα αυτά εξαιτίας της καθυστέρησης που καταγράφεται και τον ταυτόχρονο σχεδιασμό για τη διάνοιξη νέων υδρευτικών γεωτρήσεων, η περιοχή φαίνεται πως… στραγγίζει.
Οι περιοχές που «πονάνε» αυτή τη στιγμή είναι το Βελεστίνο, ο Ριζόμυλος, το Στεφανοβίκειο αλλά και το μικρό χωριό Νίκη.
Σχεδόν καθημερινά κάτοικοι της περιοχής γίνονται μάρτυρες ενός φαινομένου που διαρκώς διογκώνεται. Ρήγματα πολλών εκατοστών, άλλοτε και μέτρων, ταλανίζουν τα χωριά.
Τα αποτελέσματα και
τα σενάρια της έρευνας
Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων της υδρογεωλογικής προσομοίωσης προκύπτουν τα παρακάτω:
Το δυσμενέστερο σενάριο για τον υδροφορέα είναι αυτό όπου οι νέες υδρευτικές γεωτρήσεις λειτουργήσουν. Όχι μόνο δεν θα μπορέσει να ενισχυθεί ο υπόγειος υδροφορέας, αλλά θα σημειωθεί τεράστια καταστροφή, καθώς η άντληση θα είναι διπλάσια.
Στο πλαίσιο της μελέτης εξετάσθηκαν τρία διαχειριστικά σενάρια, τα οποία μελετούν ποια θα ήταν η εικόνα του υπόγειου υδροφορέα στις αρχές του 2009, αν ίσχυαν τα παρακάτω.
Η ενίσχυση του υπόγειου υδροφορέα είναι σημαντική στο σενάριο 1, σύμφωνα με το οποίο ο ταμιευτήρας λειτουργεί και παράλληλα έχει καταγραφεί μείωση της άντλησης του νερού από τις αρδευτικές γεωτρήσεις. Ο εμπλουτισμός από τον υπερκείμενο ταμιευτήρα δεν είναι σημαντικός και επηρεάζει μόνο τις γειτονικές στον ταμιευτήρα περιοχές.
Στο σενάριο 2 η λειτουργία των νέων υδρευτικών γεωτρήσεων επιβαρύνει σημαντικά τον υδροφόρο ορίζοντα στη ζώνη επιρροής τους. Είναι ενδεικτικό με βάση αυτό το σενάριο ότι στην περιοχή των νέων γεωτρήσεων η στάθμη του υδροφορέα είναι χαμηλότερη από την αντίστοιχη της σημερινής κατάστασης.
Το τελευταίο συμπέρασμα είναι ίσως, όπως χαρακτηρίζεται στη μελέτη, το πιο κρίσιμο. Η διάνοιξη των νέων υδρευτικών γεωτρήσεων θα ακυρώσει στην περιοχή την ευεργετική λειτουργία του ταμιευτήρα και θα οδηγήσει σε πτώσεις στάθμης μεγαλύτερες και από τις σημερινές. Το συμπέρασμα αυτό καταδεικνύει την ανάγκη ύπαρξης ενός ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης των υδατικών πόρων στην περιοχή, με ταυτόχρονη βιώσιμη λειτουργία του νέου ταμιευτήρα της λίμνης Κάρλας.
Οι επιπτώσεις των νέων υδρευτικών γεωτρήσεων εστιάζονται κυρίως στη ζώνη που περιλαμβάνει την περιοχή ανατολικά των χωριών Στεφανοβικείου-Ριζομύλου-Βελεστίνου, εκτάσεως 36.267 στρεμμάτων περίπου, του υδροφορέα, η οποία όμως είναι και η πιο υποβαθμισμένη περιοχή του. Η επιρροή στις άλλες ζώνες είναι μηδαμινή.
Με βάση τα αποτελέσματα του τεχνικο-γεωλογικού προσομοιώματος και τα αποτελέσματα της αναγνωριστικής μελέτης καθιζήσεων της περιοχής έρευνας προκύπτουν τα παρακάτω:
- Οι ολικές καθιζήσεις κυμαίνονται από 60-80 εκατοστά σε ολόκληρη σχεδόν την περιοχή έρευνας, με τις μεγαλύτερες τιμές που φτάνουν έως και το 1,1 μέτρο να εμφανίζονται στο νότιο και ανατολικό τμήμα. Οι τιμές αυτές είναι εν γένει συμβατές με τις λίγες δημοσιευθείσες τοπογραφικές ή άλλες μετρήσεις για την ευρύτερη περιοχή της Κάρλας, που δείχνουν καθιζήσεις μεγαλύτερες των 0,5 μέτρων στη Μαγούλα και των 0,15-0,20 μέτρων στη Χάλκη αλλά και μετρήσεις βοριοδυτικά της Μελίας που φθάνουν έως 2.7 μέτρα.
- Οι διαφορικές και όχι απόλυτες καθιζήσεις μπορούν να συνδεθούν με την εμφάνιση ρηγματώσεων στο έδαφος και σε έργα Πολιτικού Μηχανικού. Σύμφωνα με τις αναγνωριστικές αναλύσεις της παρούσας έρευνας, οι περιοχές «σημαντικών» διαφορικών καθιζήσεων είναι εντοπισμένες και αφορούν κυρίως μια περιοχή περιμετρικά του Ριζομύλου εύρους 2 χιλιομέτρων) και μια περιοχή προς τα δυτικά αυτής (εύρους έως 1.1 χλμ.). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτά, οι εφελκυστικές τομές στην ευρύτερη περιοχή του Ριζομύλου αναμένονται να έχουν διεύθυνση Α-Δ, ενώ πιο δυτικά οι τομές αναμένονται να στρέφονται προς βορρά (οδηγώντας σε διευθύνσεις ΒΔ). Τα αποτελέσματα αυτά είναι σε αδρή συμφωνία με τις παρατηρήσεις ρηγματώσεων στην ευρύτερη περιοχή του Ριζομύλου, οι οποίες είναι εφελκυστικές, μήκους από μερικά έως 300m, με διεύθυνση βοριοδυτική ή σχεδόν ΑΔ και οδήγησαν σε ρηγματώσεις τσιμεντένιων αυλών και σε ρηγματώσεις τοίχων κατοικιών και οδών.
- Η ταυτόχρονη λειτουργία του ταμιευτήρα είναι ευεργετική, καθώς μειώνει τις τιμές των ολικών καθιζήσεων και περιορίζει, αλλά δεν μηδενίζει, το εύρος των περιοχών με σημαντικές καθιζήσεις. Όμως, η ταυτόχρονη λειτουργία των αρδευτικών γεωτρήσεων του ΥΠΕΧΩΔΕ αντιστρέφει την ευεργετική ταυτόχρονη λειτουργία του ταμιευτήρα και οδηγεί σε ολικές και διαφορικές καθιζήσεις.
- Σημαντικό επίσης στοιχείο είναι πως οι τιμές των καθιζήσεων εξαρτώνται από το υπόβαθρο( άργιλος ή άμμος).
Αλλαγή των καλλιεργειών προτείνουν οι ακαδημαϊκοί
Με το ζήτημα της υπεράντλησης των υδάτων στην περιοχή της Κάρλας το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και ειδικότερα το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, το οποίο διενήργησε την αναγνωριστική μελέτη, έχει ασχοληθεί εκτενώς.
Μεταξύ άλλων οι ακαδημαϊκοί επισημαίνουν πως θα πρέπει να εξεταστεί η διάρθρωση των καλλιεργειών. Αυτό που χρειάζεται στην περιοχή είναι ένα πλάνο διαχείρισης του νερού, το οποίο θα είναι σε συνάρτηση με τη γεωργική ανάπτυξη.
Θα πρέπει άμεσα να αλλάξουν οι καλλιέργειες στην περιοχή και επίσης πρόβλημα αποτελεί η κατασπατάληση του νερού από την έλλειψη ή την κακή κατάσταση των δικτύων μεταφοράς του νερού.
Άλλο αρνητικό στοιχείο έχει να κάνει με τις μεθόδους άρδευσης, με τη χρησιμοποίηση παμπάλαιων μέσων, όπως το κανονάκι, για τις οποίες υπάρχουν μετρήσεις που αναφέρουν ότι σπαταλιέται το νερό με ιδιαίτερα μεγάλους ρυθμούς. Οι αγρότες μπορούν να αρδεύουν με οικονομικότερους τρόπους και να μην ποτίζουν το μεσημέρι με τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες.
